طرح مالی برآورد هزينه هاي يك طرح حسابداري پيمانكاري

پروژه مالي برآورد هزينه هاي يك طرح حسابداري پيمانكاري در 73 صفحه ورد قابل ويرايش


چكيده مطالب

تنوع مؤسسات و گوناگوني فعاليتهاي مختلف اقتصادي در پهنه جهان، دانش و حرفه حسابداري را بر آن داشته تا در قالب مباني و اصول عمومي، راه حلهاي متناسبي را براي نگهداري حسابهاي فعاليتهاي گوناگون، به نحوي فراهم آورد كه صورتهاي مالي مؤسسات تصوير گوياتري از نتايج عمليات و وضعيت مالي ارائه دهند. از طرفي، فعاليتهاي مؤسسات اقتصادي در كشورهاي مختلف در بستري از اوضاع و احوال اقتصادي و اجتماعي و در محدوده مناسبات حقوقي كشور انجام مي شود و اين عامل، به نوبه خود، جستجو و يافتن راه حل مناسب و مطلوب را در محدوده راه حلهاي متعارف در سطح بين المللي الزامي كرده است.

ارجاع طرحهاي ساخت و ساز ابنيه، تأسيسات و تجهيزات بزرگ از طرف كارفرمايان عمومي و خصوصي به پيمانكاران مختلف، انعقاد قراردادهاي بلند مدت پيمانكاري براي اجراي طرحهاي ياد شده و انجام دادن فعاليتهاي ساخت و ساز در قالب اين قراردادها توسط پيمانكاران، يكي از فعاليتهاي عمده اقتصادي است كه نيازمند روشهاي مناسب ثبت و ضبط معاملات و فعاليتهاي مالي، تهيه و تنظيم گزارشهاي درون سازماني، اندازه گيري و شناخت درآمد و در نهايت تهيه و ارائه صورتهاي مالي متناسب براي پيمانكاران و كارفرمايان است.

حسابداري پيمانكاري يكي از مقولاتي است كه مراجع حرفه اي، پژوهشگران و مؤلفان حسابداري در كشورهاي پيشرفته از ديرباز به عنوان مقوله خاص در حسابداري به آن پرداخته اند و در كشورهاي پيشرفته و همچنين در سطح بين المللي استاندارهاي حسابداري خاصي براي آن وضع شده است. در كشور ما نيز از الها پيش مبحث حسابداري پيمانكاري در كتابها و نشريات گوناگوني مورد بحث قرار گرفته و كوشش شده است در چارچوب روشها و رويدادهاي متداول و استانداردهاي حسابداري كشورهاي پيشرفته راه حل ها و روشهاي مناسبي براي نگهداري حسابها، شناسايي و اندازه گيري سود عمليات پيمانكاري و تهيه و ارائه صورت هاي مالي مؤسسات پيمانكاري در قالب مناسب حقوقي سازوكارها و الزامات محيطي حاكم بر اين فعاليت عمده اقتصادي عرضه مي شود.


§ اركان اصلي پيمانكاري

در هر نوع عمليات پيمانكاري سه ركن اصلي زير وجود دارد.

§ كارفرما

كارفرما، شخصي حقيقي يا حقوقي است كه اجراي عمليات معيني را به پيمانكار واگذار مي كند. كارفرما كه تأمين كننده منابع مالي طرح است براي مطالعه، طراحي و نظارت بر اجراي عمليات موضوع پيمان معمولاً از خدمات مهندسان مشاور بهره مي گيرد. جانشينان يا نمايندگان قانوني كارفرما در حكم كارفرما محسوب مي شوند.

§ پيمانكار

پيمانكار، شخصي حقيقي يا حقوقي است كه مسئوليت اجراي كامل عمليات موضوع پيمان را تا تكميل نهايي آن به عهده مي گيرد. پيمانكار معمولاً به منظور آسان كردن اجراي قسمت يا قسمتهاي خاصي از عمليات موضوع پيمان(نظير لوله كشي، آهنگري و نقاشي) قراردادهايي را با اشخاص يا پيمانكاران جزء منعقد مي كند.

در مواردي كه انجام دادن يك طرح خاص يا اجراي طرحهاي بزرگ نيازمند همكاري چند شركت پيمانكاري با تخصصهاي مختلف باشد، براي افزايش توان مالي و عمليات و توزيع خطرات ناشي از اجراي عمليات موضوع پيمان، مي توان از همكاري يا مشاركت و يا ادغام چند شركت پيمانكاري، گروه شركتهاي پيمانكاري بوجود آورد. شركتهاي تشكيل دهنده اين گروه، در عين حال، شخصيت حقوقي خود را براي ساير كارها حفظ مي كنند.

§ قرارداد

قرارداد، رابطه اي حقوقي بين پيمانكار و كارفرماست كه منشأ تعهد و التزام براي طرفين مي باشد. كارفرما براي انجام دادن موارد زير معمولاً قراردادهايي را با مؤسسات مشاوره اي يا پيمانكاري منعقد مي كند:

الف-مطالعات بنيادي و تحقيقاتي طرح

ب-تهيه طرح

ج-اجراي طرح

د-نظارت بر اجراي طرح

بستن قرارداد مهمترين بخش از فعاليت پيمانكاري است. موضوع اين قراردادها معمولاً ساختن يك دارايي يا داراييهايي است كه در مجموع طرح واحدي را تشكيل مي دهند. قراردادهائي كه موضوع آنها ارائه خدمات است و مستقيم به قرارداد ساخت يك دارايي مربوط مي شود نيز جزو قرارداد پيمانكاري به شمار مي آيد. قراردادهاي خدماتي مانند مديريت تهيه طرح، مديريت اجرا، معماري و محاسبات فني كه به ساختن يك دارايي ارتباط پيدا مي كند از جمله اين قراردادهاست.

طول مدت اجراي قراردادهاي پيمانكاري معمولاً بيش از يك سال است، يعني تاريخ شروع و تكميل فعاليت موضوع آن در دوره هاي مالي متفاوت قرار مي گيرد. اما طول مدت اجراي قرارداد نبايد به عنوان عامل مشخصه يك قرارداد بلند مدت پيمانكاري محسوب شود. در قراردادهايي كه طي مدتي كمتر از يك سال تكميل مي شود اگر فعاليت انجام شده آنقدر اهميت داشته باشد كه عدم شناسايي درآمد و هزينه در يك دوره مالي، نتايج عمليات را مخدوش كند قرارداد بايد بلند مدت به شمار آيد، مشروط بر اينكه در طول دوره هاي مالي مختلف رويه يكنواختي در اجرا بكار گرفته شود.



§ انواع قراردادهاي پيمانكاري

قرارداد پيمانكاري را در صورتي كه مخالف قانون نباشد، مي توان به انواع مختلف بين كارفرما و پيمانكار منعقد كرد. قراردادهاي متداول پيمانكاري به شرح زير است:


§ مراحل اجراي طرح

مراحل اجراي طرحهاي بلند مدت پيمانكاري در مؤسسات بخش عمومي و بخش خصوصي تفاوت ماهوي ندارد و مؤسسات بخش خصوصي در اجراي عمليات پيمانكاري كمابيش از تشريفات مورد عمل بخش عمومي پيروي مي كنند. طرحهاي بلند مدت پيمانكاري معمولاً در سه مرحله مطالعات مقدماتي، مطالعات تفصيلي و اجرا و نظارت انجام مي شود كه هر يك از اين مراحل شامل اقدامات معيني به شرح زير است:


· مرحله اول: مطالعات مقدماتي طرح

1.مطالعات شناسايي طرح

2.تهيه طرح مقدماتي

· مرحله دوم: شناسايي تفصيلي طرح

1.تهيه نقشه هاي تفصيلي

2.تهيه اسناد و مدارك مناقصه

· مرحله سوم: اجراي طرح:

1.ارجاع كار به پيمانكار

2.انعقاد قرارداد پيمانكاري

3.عمليات اجرايي

4.تنظيم و پرداخت صورت وضعيتها

5.تحويل موقت

6.تحويل قطعي


مرحله اول: مطالعاتي مقدماتي طرح

مطالعات مقدماتي طرح شامل اقدامات زير است:

1.مطالعات شناسايي طرح

مطالعات اين مرحله شامل تحقيقات و بررسيهاي مربوط به تعيين هدف طرح، شناخت اجزاي تشكيل دهنده، داده ها و ستانده ها همچنين امكانات فني و اجرايي طرح با توجه به نوع مصالح ساختماني، ماشين آلات و تجهيزات، نيروي انساني، ساير امكانات و محدوديتها و بالاخره حجم سرمايه گذاري (ريالي و ارزي)، طول مدت اجراي طرح، تشخيص و بررسي اجمالي گزينه هاي احتمالي و توجيه فني، اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي (امكان سنجي اوليه) طرح است.

حاصل اين مطالعات به شكل گزارشي تدوين مي شود كه مبناي تصميم گيري در مورد پذيرش طرح (توصيه به سرمايه گذاري) يا رد طرح (توصيه به خودداري از سرمايه گذاري) قرار مي گيرد.

2.تهيه طرح مقدماتي

پس از اتمام و تصويب گزارش شناخت طرح، اقدامات مربوط به تهيه طرح مقدماتي بوسيله كارفرما آغاز مي شود. مطالعات اين مرحله شامل تحقيقات، بررسيها و آزمايشهاي لازم به منظور طراحي و تهيه نقشه هاي مقدماتي و مشخصات كلي طرح و انجام مطالعات براي گزينه يابي، انتخاب مناسبترين گزينه و توجيه پذيري آن است. فعاليتهاي مربوط به تهيه طرح مقدماتي را مي توان به شرح زير تقسيم كرد:

· بررسي گزينه هاي مختلف براي اجراي طرح و تعيين نكات مثبت و منفي هر گزينه

· تجزيه و تحليل نتايج حاصل از بكارگيري هر گزينه

· مقايسه گزينه ها و انتخاب مناسبترين گزينه

· توجيه فني، اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي گزينه انتخابي.

مطالعات اين مرحله بايد به اندازه اي جامع باشد كه بتوان بر پايه آن ابعاد و حجم كار و مخارج اجراي طرح و هزينه بهره برداري را براي تصميم گيري منطقي و توجيه فني، اقتصادي و اجتماعي (امكان سنجي نهايي) برآورد كرد.


مرحله دوم: مطالعات تفصيلي طرح

پس از پذيرش و تصويب طرح مقدماتي، مطالعات تفصيلي براي تهيه طرح نهايي آغاز مي شود. اين مطالعات شامل اقدامات زير است:





1.تهيه نقشه هاي تفصيلي

طراحي تفصيلي و اجرايي طرح شامل بررسيها، تحقيقات، كاوشهاي سطحي و زير سطحي، نقشه برداريها، طراحي هاي دقيق و آزمايشهاي لازم به منظور تعيين مشخصات فني طرح، مقادير دقيق كار، برنامه زماني اجراي كار، منابع تهيه مصالح و تهيه نقشه هاي تفصيلي و اسناد و مشخصات اجرايي طرح براي گزينه انتخابي است كه در مرحله طرح مقدماتي پيشنهاد و توجيه شده است.

2.تهيه اسناد و مدارك مناقصه

اسناد مناقصه شامل شرايط عمومي و خصوصي پيمان، مشخصات فني عمومي و خصوصي، مقادير كار و برآورد هزينه اجراي طرح بر اساس آخرين فهرست بها، استعلام و يا به وسيله مشاور از روي نقشه هاي كلي و تفصيلي است.

اسناد و مدارك مناقصه بايد به شكلي تنظيم و فراهم شود كه پيمانكار در صورت تمايل به شركت در مناقصه، بدون هيچ گونه ابهامي بتواند بر اساس آنها، مبلغ پيشنهادي خود را براي اجراي طرح به سادگي و دقت محاسبه كند.

شروع اقدامات مربوط به اجراي طرح موكول به اتمام مطالعات تفصيلي و پذيرش طرح و اطمينان يافتن از وجود اعتبار مورد نياز تا اتمام و تكميل كار و نيز تأمين ساير منابع از قبيل زمين، پروانه ساختمان و آب و برق است.
مرحله سوم: اجراي طرح

1.ارجاع كار به پيمانكار

اجراي طرحهاي بلند مدت پيمانكاري معمولاً به ترتيب زير به مؤسسات پيمانكاري واگذار مي شود:
1.1.دعوت از پيمانكاران براي اجراي طرح

پس از آماده شدن اسناد و مدارك مناقصه و اطمينان از مهيا بودن زمين يا محل اجراي طرح، به يكي از روشهاي زير از پيمانكاران براي اجراي طرح دعوت مي شود:

يك نمونه از فرمهاي مربوط به دعوتنامه شركت در مناقصه در پيوست شماره 2 در صفحة 87 و 88 اين پروژه ارائه شده است.

1.2.شركت در مناقصه

چنانچه كادر فني پس از مطالعه اسناد و مدارك مناقصه، اجراي طرح را با توجه به امكانات پيمانكار، عملي و اقتصادي تشخيص دهد و پيمانكار تمايل به شركت در مناقصه داشته باشد قيمت كل كار را از روي نقشه ها محاسبه و با افزودن سود مورد انتظار به آن پيشنهاد مي كند. قيمت پيشنهادي نبايد به صورت تخفيف يا افزودن بر ارقام برآوردي مندرج در اسناد و مدارك مناقصه باشد.

روشهاي متداول شناسايي سود پيمانكاري

شناسايي درآمد

در حسابداري مالي، درآمد فروش در زمان تحويل كالا همزمان با انتقال مزايا و مخاطرات مالكيت به خريدار شناسايي مي شود. طبق اصول پذيرفته شده حسابداري در پيمانهاي بلند مدت ساخت، در صورت وجود قرارداد مي توان درآمد را بر حسب پيشرفت كار شناسايي كرد. كه اين استثنايي بر اصل تحقق درآمد است.

مؤسسات پيمانكاري مي توانند براي حسابداري درآمد پيمانكاري، از دو روش پذيرفته شده زير پيروي كنند:

· روش كار تكميل شده

· روش درصد پيشرفت كار

كاربرد هريك از اين دو روش به توانايي پيمانكار در برآورد قابل اتكاي مخارج، درآمد و ميزان پيشرفت پيمان بستگي دارد.

روش كار تكميل شده

در روش كار تكميل شده، درآمد، هزينه و سود ناخالص پيمان هنگامي شناسايي مي شود كه كل پيمان يا بخش عمده اي از آن تكميل شده و تنها كارهاي جزئي آن باقي مانده باشد. مثلاً، در پيمانهاي بلند مدت ساخت، چون در تاريخ تحويل موقت، عمليات موضوع پيمان اجرا شده و مخارج باقيمانده و احتمال خطر از نظر مبلغ ناچيز است، كار از نقطه نظر پيمانكار پايان يافته تلقي مي شود.

در روش كار تكميل شده، مخارج و مبلغ كاركرد صورت وضعيت موقت كارها در طول اجراي طرح به حساب پيمان در دست اجرا و حساب صورت وضعيتهاي تأييد شده (يا حساب كار گواهي شده) منظور مي شود. اما شناسايي درآمد، هزينه سود ناخالص پيمان هنگامي صورت مي گيرد كه كار پايان يافته يا به مراحل پاياني رسيده باشد. در تاريخ تهيه صورتهاي مالي، مانده حساب پيمان در دست اجرا و حساب صورت وضعيتهاي تأييد شده از يكديگر كسر مي‌گردد و نتيجه در ترازنامه جزو دارايي يا بدهي گزارش مي شود.

صورت سود و زيان

در روش كار تكيل شده، شناسايي درآمد، هزينه و سود ناخالص پيمان هنگامي صورت مي‌گيرد كه كل پيمان يا بخش عمده اي از آن تكميل شده باشد. از اين رو، پيش از پايان كار، سودي در صورت سود و زيان گزارش نمي شود.

مزيت اصلي روش كار تكميل شده اين است كه سود پيمان زماني شناسايي مي شود كه كار پايان يافته يا به مراحل پاياني رسيده باشد. در اين روش، خطر شناسايي سودهايي كه ممكن است به دست نيايد به حداقل مي رسد.

انتقاد اساسي بر روش كار تكميل شده اين است كه اطلاعات مربوط به درآمد، هزينه و سود ناخالص پيمان بموقع ارائه نمي شود، زيرا همواره بين زمان انجام كار و زمان شناخت سود مربوط به آن فاصله وجود دارد. در نتيجه، درآمدي كه در هر دوره مالي گزارش مي شود ميزان كار انجام شده طي آن دوره را بر روي پيمانها نشان نمي دهد و تصميم گيري بر مبناي آن احتمالاً مفيد نخواهد بود. يعني، اگر چند پيمان بزرگ همگي در يك دوره مالي تكميل شود و در دوره هاي قبل پيماني به پايان نرسيده باشد و يا در دوره هاي بعد پيماني تكميل نشود، با وجود ثبت فعاليتهاي انجام شده ميزان سودي كه گزارش مي شود و سودي كه به حساب منظور شود در صورتي كه نرخهاي ماليات تصادعدي باشد شركت پيمانكاري مشمول ضريب مالياتي بالاتري خواهد بود.

§ روش درصد پيشرفت كار

در روش درصد پيشرفت كار، درآمد، هزينه و سود ناخالص پيمان بتدريج، به تناسب پيشرفت (يا درجه تكميل) پيمان در پايان هر دوره مالي اندازه گيري و شناسايي مي شود. در اين روش، چنانچه برآورد مخارج لازم براي تكميل پيمان به شكل معقولي امكان پذير باشد شناسايي سود ناخالص پيمان در پايان هر دوره مالي به ترتيب زير انجام مي گيرد:

· برآورد كل درآمد يا مبلغ پيمان

· برآورد كل هزينه پيمان

· برآورد كل سود ناخالص پيمان

· اندازه گيري ميزان پيشرفت كار

· محاسبه مبلغ درآمد، هزينه و سود ناخالص دوره جاري پيمان