گزارش کاراموزی مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي استان گلستان

گزارش کاراموزي مرکز تحقيقات کشاورزي ومنابع طبيعي استان گلستان در 104 صفحه ورد قابل ويرايش


مقدمه:

کارآموزي دو واحد دانشگاهي براي دانشجويان رشته کشاورزي مي باشد. که دراين درس هر دانشجو بايد در يکي از ادارات وابسته به اداره کشاورزي به مدت 45 روز فعاليت داشته باشد.

از اين رو اينجانب به مرکز تحقيقات کشاورزي ومنابع طبيعي استان گلستان معرفي شده وسپس از آنجا به ايستگاه تحقيقات گرگان معرفي شدم .

ايستگاه تحقيقات گرگان درسال 1337 در کيلومتر 5 جاده گرگان ـ آق قلا در زميني به مساحت 37 هکتار افتتاح شد .

بارندگي ساليانه دراين ايتگاه 450-400 ميليمتر است.

ارتفاع آن از سطح دريا 5.5 متر مي باشد.

باطول جغرافيائي 54 درجه و 25 دقيقه شرقي وعرض جغرافيائي 36 درجه و45 دقيقه شرقي.

در اين ايستگاه پروژه هاي مختلف تحقيقاتي وجود دارد که شامل : پروژه ذرت وگياهان علوفه اي ، غلات ، حبوبات ودانه هاي روغني ميباشد.

درهر يک از اين پروژه ها دو بخش به نام بهزراعي و بهنژادي وجود دارد. که دربخش بهزراعي درمورد زراعت گياهان تحقيق وپژوهش انجام شده ودر بخش بهنژادي در مورد اصلاح گياهان تحقيق وپژوهش انجام مي شود.

همچنين در اين ايستگاه بخش آفات وبيماريها نيز وجود دارد . که در کنار تحقيقات خود ، به ديگر پروژه ها ياري ميرسانند.



مقدمه:

يکي از مهمترين گياهان زراعي دنيا مي باشد که به صورت مستقيم وغير مستقيم درتغذيه انسان مورد استفاده قرار مي گيرد. از دانه آن در بعضي نقاط هندوستان وامريکاي جنوبي نوعي نان تهيه شده بعلاوه از دانه ذرت در صنايع نشاسته سازي استفاده مي شود . 15% کل توليد دانه ذرت صرف توليد نشاسته ميشود . گلوکز، گلوتن و روغن مايع از مواد جنبي کارخانجات نشاسته سازي است . بعلاوه از دانه ذرت در صنايع تخميري و در توليد ا لکل اتيليک، استالدهيدواستوننيز استفاده مي شود. بعلاوه از علوفه تازه ذرت بصورت ذرت علوفه اي و همچنين به عنوان ذرت سيلويي براي تغذيه دام استفاده مي شود . بعلاوه از برخي توليدات جانبي ذرت در توليد ورني وبرخي محصولات آرايشي استفاده مي شود .از شاخ وبرگ خشک شده ذرت در توليد کاغذ استفده مي شود . مبدا اوليه ذرت آمريکاي جنوبي، بخصوص کشورهاي پرو و بوليوي مي باشد . بعلاوه ذرت را مي توان در مناطق وسيع امريکاي جنوبي تا قسمتهايي از مکزيک مشاهده نمود . بنظر ميرسد اولين بار حدود 3500 سال قبل از ميلاد ،ذرت در اين مناطق اهلي شده باشد . نوعي ذرت به نامAndern که بسياري از خصوصيات ذرت وحشي را دارا است ، دراين مناطق کشت مي شده است .

اولين بار درسال 1492 ذرت توسط کريستوفکلومپ از امريکا وارد پرتقال شد وسپس تدريجا به ساير نقاط اروپا ، چين ، امريکا وآسيا گسترش پيدا کرد .

به ذرت در اوايل ، Marisi ، نام قبيله سرخپوستي گفته مي شد. بعد ها در قرن 18 ميلادي که لينه اسم علمي ذرت رابه Zea mays تغيير داد. بزرگترين کشورهاي توليد کننده ذرت دردنيا ايالات متحده است . که بيش از 40% ذرت دنيا را درناحيه اي به نام کمربند ذرت توليد مي کند. چين ،آرژانتين ، برزيل وکشورهاي مشترک المنافع از بزرگترين توليد کننده ها هستند. کل سطح زير کشت آن 130 ميليون هکتار است که از آن سالانه حدود 480 ميليون تن دانه بدست مي آيد . ميانگين توليد دانه ذرت در دنيا 3600 کيلو گرم در هکتار است؛ميانگين توليد علوفه ذرت در دنيا 36000 کيلوگرم درهکتار مي باشد .

به نظر ميرسد اولين بار ذرت توسط پرتقاليها درزمان صفويه از سواحل جنوبي کشور وارد ايران شده باشد . برخ ديکر معتقدند ذرت اولين بار توسط حجاج از طريق عربستان وارد کشور شده .

کل سطح زير کشت ذرت در ايران حدود 290000 هکتار است و ميانگين توليد دانه ذرت درايران حدود 5 تن در هکتار است . بزرگترين توليد کننده ذرت کشور استان فارس وبعد خوزستان است . در استان گلستان ذرت را هم بصورت بهاره و هم تابستانه يعني پس از برداشت گندم نيز مي توان کشت نمود .

تهيه زمين :

عمليات تهيه زمين در زراعت ذرت اگر بخوبي صورت پذيرد باعث نرم شدن خاک در عمق مورد نياز ذخيره آب ، وايجاد رژيم آب وهوايي مطلوب رشد ريشه ها ، فعاليت ميکروارگانيسم ها ، دفع علف هاي هرز و زير خاک فرو رفتن باقي مانده هاي گياهان پيش کشت مي گردد . خرد شدن لايه هاي سطحي خاک شرايط مطلوبي را براي جوانه زدن وسبز کردن ذرت فراهم مي آورد. در نواحي معتدله عمليات تهيه زمين بسته به زمان برداشت گياهان پيش کشت در پاييز يا تابستان سال قبل انجام مي گيرد . فقط در اراضي سبک بطور استثنائي مي توان عمليات تهيه زمين را دربهار انجام داد . شخم پاييزه بسته به بافت خاک به عمق 30- 20 سلنتيمتر انجام ميگيرد .

زمان انجام عمليات تهيه زمين بسيار مهم ونقش ويژه اي در نگهداري کيفيت هاي فيزيکي و شيميايي خاک و صرفه جويي سوخت دارد . زماني که رطوبت خاک در حد مطلوب باشد اجراي عمليات تهيه زمين باعث کاهش کوبيدگي ايجاد شده از چرخهاي تراکتور خواهد گرديد .



کود مورد نياز :

براي مصرف بهتر کود بهتر است نسبت به تجزيه خاک مزرعه اقدام نمود . در صورت عدم دسترسي دريک توصيه کلي 300 کيلوگرم کود فسفات آمونيوم و200 - 100 کيلوگرم پتاس قبل از کاشت و 400 کيلوگرم اوره (200 کيلوگرم قبل از کاشت + 200 کيلوگرم در دو مرحله آبياري بصورت سرک ) داده شود . البته ميزان کود مصرفي به ميزان حاصلخيزي خاک و محصول قبلي بستگي دارد.



ميزان بذر :

ميزان بذر درهکتار براي ذرت دانه اي 18- 15 کيلوگرم ، ذرت سيلويي 30- 25 کيلوگرم وبراي علوفه اي 70- 50 کيلوگرم درهکتار مي باشد .



فاصله رديفها :

در ايران فاصله رديف در زراعت ذرت 75 سانتيمتر مي باشد . چنانچه فاصله ميان رديف ها افزايش يابد ، معايبي به همراه خواهد داشت . مناسب ترين فاصله روي رديف درذرت دانه اي براي ارقام زودرس 16.5- 15.5 سانتيمتر ( 8.5-7 بوته درمتر مربع ) ، براي ارقام ميان رس 19- 16.5 سانتيمتر ( 8-7 بوته درمتر مربع ) و براي ارقام ديررس 20-19 سانتيمتر ( 7-6 بوته در متر مربع ) مي باشد .



عمق کاشت :

عمق کاشت درزمين هاي با بافت متوسط که زود خشک مي گردنند ، 8-6 سانتيمتر و درنواحي مرطوب با بافت سنگين 6-5 سانتيمتر مي باشد .



آبياري :

بعد از کاشت در صورت فراهم بودن رطوبت مناسب وحرارت حدود 20-15 درجه ، بذور بعداز حدود 7- 5 روز سبز مي شوند . با توجه به وضعيت آب وهوايي در صورت کمبود رطوبت از 15 روز بعد از سبز اقدام به اولين آبياري نماييد.

قبل از آبياري دوم ، حدودا در مرحله 6- 5 برگي که ارتفاع گياه حدود20-15 سانتيمتر مي باشد ، براي کنترل مکانيکي علف هرز و هوا دهي پاي بوته از فاروئر جهت ايجاد فارو وسله شکن استفاده نماييد .

آبياري بعدي تا مرحله شيري شدن با توجه به نياز مزرعه حدودا هر 15 روز يکبار ادامه خواهد داشت . تامين آب مورد نياز درمرحله گرده افشاني از اهميت زيادي برخوردار است .



آفات :

اگر کشت بهاره داشته باشيم احتياج به کنترل شيميايي آفات کم احساس مي شود ولي در کشت هاي تابستانه براي کنترل ساقه خوارها ( سزاميا و پيرائوستا ) وهمچنين کرم قوزه پنبه ، دو بار به فاصله 15 روز يکبار حدودا از اواخر تير ماه با سم نواکرون به ميزان 1.5-1 ليتر درهکتار به همراه يک کيلوگرم لاروين اقدام به سمپاشي نمائيد .همچنين در صورت مشاهده اگروتيس بيست روز بعد از سبز شدن ذرت با سوين به ميزان سه کيلوگرم درهکتار اقدام به سمپاشي مي شود .



بيماري :

بيماري شايع در استان سياهک معمولي ذرت است . اين بيماري به اندام گل ، ميوه ، ساقه وبرگ ذرت حمله مي کند .گياه جوان ممکن است آلوده شود و روي ساقه وبرگ هاي آن گال تشکيل گردد. گالها درابتدا با غشاء سفيد نقره اي وسبز رنگي پوشيده شده اند که در زير آنها ميسليوم قارچ قراردارد.

براي مبارزه با آن بهترين راه استفاده از واريته هاي هيبريد و جمع آوري بقاياي گياه آلوده و گالها قبل از باز شدن است . تناوب زراعي نيز تا حدودي مفيد است .



برداشت :

زمان برداشت ذرت دانه اي زماني است که لايه قرمز متمايل به سياه اطراف نوک دانه ها ظاهر شود. اين لايه نشان دهنده رسيدن فيزيولوژيک در ذرت است.

زمان برداشت ذرت سيلوئي ابتداي مرحله خميري دانه است ؛ که مزرعه بوسيله کمباين مخصوص ويا چاپر ، برداشت و محصول به سيلوها منتقل مي گردد . البته ذرت علوفه اي قابليت مصرف مستقيم را نيز دارد .

در صورت مديريت صحيح 70- 60 تن علوفه تر درکاشت بهاره و 50- 40 تن در کاشت تابستانه و12- 10 تن دانه در کشت بهاره و8- 6 تن دانه در کشت تابستانه در هکتار مي توان برداشت کرد .











روش هاي اصلاح ذرت :

به لحاظ اينکه ذرت يک گياه دگرگشن است ، بنابراين روشهاي اصلاحي دراين گياه همانند ساير گياهان دگر گشن است اما با پاره اي تفاوت هاي جزئي . بطور کلي روشهاي اصلاحي درذرت دو دسته اند :

1- روشهاي اصلاحي که جهت توليد ومعرفي يک رقم اصلاحي استفاده مي شوند .

2- روشهايي که صرفا جهت افزايش فراواني ژنهاي مطلوب درذرت بکار مي رود . که شامل سلکسيون تودهاي ، سلکسيون توده اي شبکه اي ، روش بوته به رديف ، گزينش دوره اي و توليد ارقام مصنوعي درذرت است.



روش بوته به رديف :

اين روش درذرت را بلال به رديف مي گويند. به اين صورت که درسال اول جامعه را ارزيابي کرده ، بوته مطلوب راانتخاب مي کنند . بذر مربوط به بوته برتر را به دو قسمت تقسيم مي کنند. بطوريکه نيمي از آن را درسال دوم برروي رديف هاي جداگانه مي کارندو مابقي درسردخانه ذخيره مي شود. درسال دوم رديف ها موردارزيابي قرارميگيرد ورديف يا رديف هاي برتر انتخاب مي شود. درسال سوم بذر مربوط به رديف هاي برتر از سردخانه برداشته شده وبصورت يکجا کشت مي شود. که با استفاده ازاين روش درصد روغن وپروتئين در روغن را تا حدي زياد کردند . حسن اين روش اين است که بر خلاف گزينش توده اي ، آزمون نتاج وجود دارد. ولي عيب آن اين است که مثل گزينش توده اي ، گرده افشاني انجام نمي شود . بنابراين تمام نتاج تلاقي هاي تصادفي را با هم انجام مي دهند .



گزينش دوره اي :

يکي از بهترين روشهايي که براي افزايش فراواني ژن هاي مطلوب در جامعه محسوب مي شود ، برحسب شاخص هاي مختلف انواع گزينش هاي دوره اي درذرت بيان مي شود و تنها تفاوت در نوع تستر مورد مطالعه است . بطوريکه در سيستم گزينش دوره اي متقابل دو جامعه ، بطور يک در ميان تستر يکديگر خواهند شد . در سيستم هاي گزينش دوره اي يراي غالبيت ترکيب پذيري عمومي وخصوص ، عموما از لاين هاي اينبرد و ارقام OP يا گرده افشان آزاد استفاده مي شود . اما بطور کلي سيستم هاي گزينش دورهاي تا زماني ادامه پيدا مي کند که تنوع در جامعه وجود نداشته باشد .



توليد ارقام مصنوعي درذرت :

تقريبا 95% از ارقام مورد استفاده درذرت راارقام هيبريد تشکيل مي دهند و مابقي را ساير ارقام وجوامع بومي و ارقام حاصل از روش هاي گزينش دورهاي تشکيل مي دهند اما براي توليد يک رقم هيبريد درذرت مراحل زير به ترتيب انجام مي گيرد :

1- انتخاب والدين

2- اينبريدينگ

3- تعيين قابليت ترکيب پذيري

4- تلاقي بين اينبرد لاين هاي انتخابي

سورگم هيبريد :

چون در اين گياه ، هتروزيس براي بسياري از خواص آن ديده شده است ، از اينرو سورگم هيبريد اهميت فوق العاده اي پيدا کرده است . آنچه در اين مورد مهم خواهد بود وجود راه مقرون به صرفه اي براي توليد بذر هيبريد است . با استفاده از واريته هايي که خاصيت نر عقيمي دارند ، مي توان به سهولت هيبريد ها را بدست آورد. در سورگم از نر عقيمي سيتو پلاسمي – ژنتيکي براي بدست آوردن هيبريد ها استفاده مي شود . براي اين کار احتياج به سه نژاد ذرت خوشه اي است؛ نخست ، نژاد A که عامل عقيمي سيتو پلاسمي –ژنتيکي را دارد (Srr) ؛ دوم نژاد B که شبيه نژاد A ولي فاقد عامل عقيمي سيتوپلاسمي است اما عامل عقيمي ژنتيکي رادارد (Frr ) ؛ سوم نژاد R که از لحاظ سيتوپلاسمي ممکن است سالم يا عقيم بوده ولي بايد قطعا فاقد ژن هاي عقيم کننده باشد . اين نژاد را ميتوان بصورت SRR يا FRR نشان داد . در اينجا فرض شده است که R وr عوامل ژنتيکي اند بطوريکه r در حالت هموزيگوت عقيمي را موجب مي شود . S وF عوامل سيتو پلاسمي هستند . S عامل عقيمي سيتوپلاسمي و F عامل سلامت سيتوپلاسم است . يک گياه درصورتي از لحاظ توليد گرده عقيم خواهد بود که هم عامل S را داشته باشدو هم از حيث ژنتيکي rr باشد . براي بدست آوردن بذر هيبريد با استفاده از نرعقيمي بصورت زير عمل مي شود :

الف ) جهت ازدياد ونگهداري نژاد عقيم بايد آن رابا نژاد B که عقيم نيست آميزش داد . که نتاج حاصل Srr بوده وعقيم است.

ب ) نژاد عقيم A رادر قطعه زمين ديگري کاشته و به عنوان پايه مادري با نژاد R آميزش مي شود . که نتاج حاصل SRr بوده وسالم است وبه کشاورز فروخته مي شود

براي بدست آوردن هيبريد مزبور ، معمولا به ازاي هر شش رديف از نژاد عقيم، دو رديف از نژاد R کشت مي شود. براي اجراي اين روش در زمين با استفاده از رديف کار چهار سطله در زمين يک سطل آخر را خالي مي گذاريم .