طرح آماری برآورد ميزان آب صرفه جويي شده به منظور برنامه ريزي قابل اطمينان در مديريت تقاضاي آب

پروژه آماري برآورد ميزان آب صرفه جويي شده به منظور برنامه ريزي قابل اطمينان در مديريت تقاضاي آب در 13 صفحه ورد قابل ويرايش
چكيده:

گسترش شهرنشيني ، افزايش جمعيت،توسعه صنعتي شهرها وبالا رفتن استانداردهاي زندگي موجب شده تا مصرف سرانه آب درايران ازروندي روبه رشد برخوردارباشد. ازيكسو كاهش ظرفيت منابع آب موجود به همراه تقاضاي افزونتر براي آب وازسوي ديگرنياز ايجاد منابع تامين آب جديد به سرمايه گذاري بالاي اقتصادي، موجب گرديده تاضرورت ذخيره سازي درمصرف آب بيش ازپيش احساس شود. بدين منظور ضروري است تابا برنامه ريزي دقيق وحساب شده درزمينه مديريت تقاضاي آب واعمال روشهاي مديريتي درجهت ارتقاء سطح آگاهي جامعه واستفاده ازفن آوريهايي كه منجر به صرف جويي درمصرف آب مورد تقاضا براي مصرف وظرفيت ذخاير آب موجود را فراهم نمود.بطوركلي ميزان موفقيت برنامه هاي مديريت تقاضاي آب دراين زمينه، بستگي به ميزان كارائي روشهاي ارائه شده درزمينه صرفه جويي درمصرف آب داشته وبراين اساس مي بايست با اندازه گيري ميزان آب صرفه جويي شده حاصل ازاجراي اين روشها،ميزان موفقيت برنامه هاي مديريت تقاضاي آب رادر امر ذخيره سازي آب بررسي نمود. بايد توجه داشت كه تعيين دقيق مقدارآب صرفه جويي شده به آساني امكان پذير نبوده وعواملي نظير ثابت نبودن مصرف آب درطول شبانه روز، يكسان نبودن آهنگ مصرف آب در بين مشتركين مختلف،تغييرات فصلي وآب وهوايي، نوسانات قيمت آب بهاء ووجود نشتي آب از لوله ها به ميزان مصرف آب تاثيرگذار مي باشند.

باتوجه به مباني فوق،هدف ازارائه اين مقاله معرفي روشي اصولي وعلمي به منظور برآوردنسبتا" دقيق ميزان آب صرفه جويي شده دريك جامعه بوده تا با دسترسي به چنين روشي ضمن آنكه ميزان آب مصرفي حاصل از اجراي راهكارهاي فني واجتماعي درزمينه بهينه سازي مصرف آب با ميزان آب مصرفي در دوره قبل از اجراي برنامه هاي مديريت تقاضاي آب مقايسه ميشود، ميزان كارائي روشهاي به كار گرفته شده درزمينه صرفه جويي نيز مشخص گردد. دراين روش ابتدا به چگونگي شرايط انتخاب نمونه هاي آماري به منظور انجام مطالعات وروشهاي موثر درزمينه پايش ميزان مصرف آب مشتركين اشاره شده، سپس به چگونگي پردازش داده هاي جمع آوري شده وبرآورد مقدارآب صرفه جويي شده با استفاده ازروشهاي مهندسي، روشهاي مقايسه اي آماري ومدلسازي رگرسيوني اشاره ميگردد. اين روش همچنين به عنوان ابزاري موثر، دربررسي توجيه پذيري اقتصادي طرحهاي پيشنهادي صرفه جويي مصرف آب قابل كاربرد بوده وبرنامه هاي درازمدت درزمينه مديريت تقاضاي آب را ازقابليت اطمينان بيشتري برخوردار خواهدنمود.

1- مقدمه:

درطول ده سال اخير، ديدگاههاي محققان صنعت آب وفاضلاب دربرنامه ريزيهاي بلندمدت تامين آب تفاوتهاي زيادي باگذشته نموده است. در دهه هاي گذشته موضوعاتي نظير احداث سدهاي جديد برروي رودخانه ها، افزايش ظرفيت تصفيه خانه هاي آب وتوسعه شبكه هاي آبرساني ازمحورهاي اصلي سياستگذاري درزمينه برنامه هاي مديريت تامين آب به شمار مي آمدند. گسترش شهرنشيني وافزايش سريع جمعيت دربسياري ازكشورهاي جهان موجب كاهش سرانه آب دردسترس وپديد آمدن آثار سياسي، اجتماعي واقتصادي ناشي از بحران كم آبي درسالهاي پاياني قرن بيستم وآغاز هزاره جديد گرديده است.

ازسوي ديگرباتوجه به برنامه هاي تدوين شده درگذشته،ايجاد تاسيسات وسازه هاي آبي جديد حجم انبوهي ازسرمايه گذاري اقتصادي در درازمدت را مي طلبد كه اين امر موجب هدايت برنامه هاي تامين آب درجهت اعمال روشهاي مديريت تقاضاي آب بعنوان تنها راهكار اصلي ايجاد تعادل ميان عرضه وتقاضاي آب شده است.

مديريت تقاضامجموعه اي از روشهاست كه هريك ازآنها به ويژگيهاي خاص مديريت تامين آب رسيدگي نموده واقدام لازم ومناسب را بدون ايجاد ظرفيت هاي بزرگ وجديد انجام مي دهد. امروزه راهكارهاي نظير صرفه جويي درمصرف آب. ضرورت استفاده مجدد ازآب درصنايع، بازيافت فاضلابهاي شهري، بهره برداري كارآمد ازتاسيسات آب شهري وطراحي الگوي مصرف آب براي مناطق مختلف ازجمله موضوعات موردتوجه درمباحث مديريت تقاضاي آب مي باشند. باتوجه به روند روبه رشد مصرف سرانه آب درمقايسه با منابع آب بالقوه سالم دراطراف شهرها، لزوم اعمال مديريت هاي مورد نياز براي صرفه جويي درمصرف آب به منظور استفاده ازمنابع موجود درجهت رفع بحران كم آبي بيش ازپيش احساس ميشود. به طوركلي برنامه ريزي درزمينه صرفه جويي آب مي بايست براساس دومحور مديريت وفن آوري انجام پذيرد. ارتقاء سطح آگاهي جامعه وآموزش همگاني درزمينه مصرف بهينه آب ازطريق رسانه هاي جمعي ومطبوعات، استفاده ازروشها وفن آوري انجام پذيري. ارتقاء سطح آگاهي جامعه وآموزش همگاني درزمينه مصرف بهينه آب ازطريق رسانه هاي جمعي ومطبوعات، استفاده ازروشها وفن آوريهايي نظير استفاده ازمخازن كوچك درتوالتها، استفاده ازسردوشهايي باخروجي كم وفشارزياد درحمام، استفاده ازسرشيرهاي پودركننده آب درمنازل،جلوگيري ازنشتي آب درلوله ها ، بازيافت ومصرف مجددآب درصنايع ازجمله راه حلهاي مستقيم وغيرمستقيمي به شمار مي آيند كه دربرنامه هاي صرفه جويي آب موردتوجه قرارگرفته اند.(1) اصولا" ميزان موفقيت اين راه حلهادربرنامه هاي مديريت تقاضاي آب بستگي به ميزان بازدهي وكارائي آنها درعمل باتوجه به شرايط اقليمي،اقتصادي وفرهنگي حاكم برجامعه داشته وبراين اساس به منظور اعتماد به



ظرفيت ذخاير آب موجود درتامين آب مورد نياز مي بايست ميزان آبي كه دراثر اجراي برنامه هاي صرفه جويي ذخيره شده رابا اطمينان قابل قبولي برآورد نمود. ازسوي ديگر اين برآورد كارائي روشهاي پيشنهادي درزمينه مقوله صرفه جويي را درعمل مشخص نموده وتوجيه پذيري اقتصادي روشهاي به كارگرفته شده رانيز معلوم خواهدنمود. براين اساس درادامه به بررسي مراحل روش اصولي وعلمي به منظور برنامه ريزي مطمئن تر درامرتامين آب مورد نياز جامعه باتوجه به برآوردهاي انجام شده ازميزان صرفه جويي آب وظرفيت ذخايرآب موجود اشاره ميشود.

5-2 جمع آوري وپردازش داده ها

براي تعيين مقدارآب مصرفي مشتركين در دوگروه انتخابي بهترين روش، بررسي صورتحساب آب بهاي هرمشترك براساس دوره زماني قرائت كنتور مي باشد كه بدين منظور بهتر ايت تادوره قرائت كنتورها به صورت ماهانه انجام گيرد. معمولا" دربرآوردهاي اوليه به منظور پيش بيني نتايج حاصله ازاعمال روشهاي صرفه جويي درگروه تحت پوشش مي توان ازروش تشخيص مهندسياستفاده نمود. دراين روش داده هاي جمع آوري شده راباپاره اي ازفرضيات تركيب نموده وبراساس آنهاميزان كاهش درمصرف آب پس ازاعمال روشهاي صرفه جويي برآورد ميگردد.

بطورمثال چنانچه بعنوان يكي از راهكارهاي صرفه جويي ازتوالت هايي بامخازن كوچك درگروه تحت پوشش استفاده شود،به منظور برآوردكاهش مصرف آب بااستفاده ازاين مخازن درمقايسه بامخازن معمولي ميتوان ازاين روش استفاده نمود. چنانچه حجم مخازن كوچك را7ليتردرنظربگيريم، بافرض5بارتخليه مخزن به ازاء هرنفردرروز،روزانه35 ليتر آب براي هرنفرمصرف ميشودكه درمقايسه باحجم مخازن معمولي كه 15ليتر مي باشدپنجاه درصدكاهش درمصرف آب رابراي هرنفرنشان مي دهد. بايدتوجهداشت كه باتوجه به نسبي بودن فرضيات،اين روش ازدقت بالايي برخوردارنبوده وتنها دربرآوردهاي سريع واوليه مي توان ازاين روش استفاده نمود.

به منظوربرآوردنسبتا" دقيق ميزان آب صرفه جويي شده از روش مقايسه ميانگين هاي آماري استفاده ميشود.دراين روش ميزان مصرف آب درگروه تحت پوشش طرح صرفه جويي باگروه كنترل (شامل مشتركين شركت نكرده درطرح)مقايسه شده وبه عبارت ديگر دراين روش ميزان مصرف آب در دوره هاي قبل وبعد ازاجراي برنامه هاي مديريت تقاضاي آب بايكديگر مقايسه ميشود. به منظوربالابردن ضريب اطمينان نتايج بدست آمده دراين روش،مي بايست اولا ازميان يك توزيع جمعيتي يكنواخت دومتغير به صورت تصادفي كه معرف ميزان آب مصرفي درگروه هاي تحت پوشش وكنترل مي باشندانتخاب شده وثانيا توزيع جمعيتي نمونه هاي انتخابي ازنوع نرمال باشد. به منظور انجام مطالعات لازم دراين زمينه،مي بايست تمام عوامل موثر برميزان آب مصرفي را دردوگروه به دقت تحت نظرقراردادبر اين اساس باانتخاب دقيق نمونه هاي برداشت شده درنمونه گيري،هرگونه اختلاف بين گروه هاي تحت پوشش ومبنا را ميتوان منحصرا" به اجراي روشهاي صرفه جويي درگروه تحت پوشش نسبت داد. ازسوي ديگر دراين روش برنامه ريزان وطراحان مجبور به انجام محاسبات پيچيده با تعدادپارامترهاي فراوان كه برميزان مصرف آب تاثيرگذارمي باشند، نخواهدبود، بايدتوجه داشت كه به منظور كاهش تاثيرديگر عوامل خارجي كنترل نشده برميزان مصرف آب دراين روش، مي بايست نمونه گيري درحجم كوچكي انجام نگيرد.