گزارش کارآموزی آزمايش كنترل كيفيت مواد نفتي

گزارش کارآموزي آزمايش كنترل كيفيت مواد نفتي در 56 صفحه ورد قابل ويرايش

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول- كليات

پيشگفتار .................................................................................................................... 2

نكاتي درباره ايمني .................................................................................................... 3



فصل دوم - معرفي پالايشگاه تهران

1-2- معرفي پالايشگاه تهران.................................................................................... 6

1-1-2- تاريخچه اي از پالايشگاه تهران ................................................................. 7

2-1-2- لزوم تصفيه نفت خام و آزمايش فرآورده هاي آن.................................... 9

2-2- معرفي دستگاه هاي اصلي پالايش................................................................... 10

1-2-2- معرفي دستگاه تقطير در جو ..................................................................... 10

2-2-2- معرفي دستگاه تقطير در خلاء.................................................................... 11

3-2-2- معرفي دستگاه تهيه گاز مايع ..................................................................... 11

4-2-2- معرفي دستگاه كاهش گرانروي.................................................................. 11

5-2-2- معرفي دستگاه تبديل كاتاليستي.................................................................. 12

6-2-2- معرفي دستگاه توليد هيدروژن................................................................... 12

7-2-2- معرفي دستگاه ايزوماكس........................................................................... 13

8-2-2- معرفي واحد روغنسازي............................................................................. 13

9-2-2- نحوه استخراج مواد روغني بوسيله حلالها................................................ 14

3-2- معرفي مجتمع كارخانجات روغن سازي پالايشگاه تهران............................... 15

1-3-2- معرفي واحد تصفيه با حلال پروپان........................................................... 15

2-3-2- معرفي واحد فورفورال............................................................................... 16

3-3-2- معرفي واحد موم گيري ............................................................................. 16

4-3-2- واحد تصفيه با هيدروژن............................................................................ 17

4-2- معرفي سرويس هاي وابسته به پالايشگاه....................................................... 18

تقسيم بندي قسمتهاي مختلف داخل آزمايشگاه و آزمايش هاي مربوطه.................



فصل سوم- كنترل

1-3- اندازه گيري نقطه اشتعال در فضاي باز ........................................................ 21

2-3- اندازه گيري نقطه اشتعال در فضاي بسته...................................................... 22

3-3- اندازه گيري نقطه اشتعال در فضاي بروش able.......................................... 23

4-3- اندازه گيري ميزان فورفورال در مواد روغني................................................ 24

5-3- تست ميزان نفوذپذيري بري روي مواد نفتي.................................................. 24

6-3- اندازه گيري نقطه نرمي قير............................................................................. 25

7-3- اندازه گيري فشار بخار در مواد نفتي............................................................. 26

8-3- اندازه گيري گراويتي بر روي مواد نفتي ...................................................... 27

9-3- رنگ سنجي در مواد روغني............................................................................ 28

10-3- اندازه گيري ويسكازيته در مواد نفتي........................................................... 29

11-3- اندازه گيري نقطه ريزش در مواد روغني..................................................... 30

12-3- تقطير مواد نفتي............................................................................................. 31

13-3- اندازه گيري نقطه انجماد بر روي سوخت جت............................................. 32

14-3- اندازه گيري ميزان خوردگي مواد نفتي ....................................................... 33

15-3- محاسبه ميزان اسيديته در مواد نفتي............................................................ 33

16-3- محاسبه نقطه آنيلين در مواد نفتي................................................................. 34

17-3- تست متيل اتيل كتون در مواد نفتي............................................................... 35

18-3- اندازه گيري ميزان ضريب شكست در مواد روغني..................................... 35

19-3- اندازه گري درجه آرام سوزي بنزين (octan)............................................ 36

فصل چهارم- آزمايش هاي انجام شده بر روي آب

1-4- آزمايش هاي موجود بر روي آب صنعتي....................................................... 40

1-1-4- اندازه گيري سختي كل در آب صنعتي....................................................... 40

2-1-4- اندازه گيري T.D.S در آبهاي صنعتي....................................................... 40

3-1-4- اندازه گيري سيليس در آبهاي صنعتي....................................................... 41

4-1-4- اندازه گيري نالكو 354 در آبهاي صنعتي.................................................. 41

5-1-4- اندازه گيري ميزان Cl- در آب صنعتي....................................................... 42

6-1-4- اندازه گيري ميزان نمك در آب صنعتي...................................................... 42

7-1-4- اندازه گيري قليائيت نمك در آب صنعتي.................................................... 43

8-1-4- اندازه گيري pb در آب صنعتي.................................................................. 43

9-1-4- فسفات در آب صنعتي................................................................................. 44

10-1-4- ميزان اندازه گيري PH در آب صنعتي.................................................... 44

2-4- آزمايش هاي متداول بر روي آب ترش

1-2-4- اندازه گيري ميزان دي گليكول آمين بر روي آب ترش (D.G.A)............ 45

2-2-4- اندازه گيري T.D.S و هدايت سنجي در آبهاي ترش................................ 46

3-2-4- اندازه گيري ميزان H2S بر روي آب ترش واحد S.R.P.......................... 46

4-2-4- اندازه گيري آمونياك در آب ترش............................................................. 46

5-2-4- اندازه گيري نمك در آب ترش.................................................................... 47

6-2-4- اندازه گيري PH در آب ترش.................................................................... 47

7-2-4- اندازه گيري نيتريت در آب ترش................................................................ 47

8-2-4- اندازه گيري ميزان Fe در آب ترش........................................................... 48

9-2-4- تست spent بر روي آب ترش................................................................... 48

10-2-4- اندازه گيري قليائيت كل ........................................................................... 49

11-2-4- اندازه گيري مركاپتان در آب ترش.......................................................... 49

فصل پنجم - ليست آزمايشهاي موجود در قسمتهاي ديگرآزمايشگاه

1-5- ليست آزمايشهاي گاز...................................................................................... 51

2-5- ليست آزمايشهاي ويژه .................................................................................. 51

3-5- ليست آزمايشهاي تجزيه ................................................................................ 51




پيشگفتار

پس از سپري شدن مراحل اوليه دانشجويي در رشته كاربردي لازمه تكميل جنبه هاي عملي آن گذراندن دوره كارآموزي مي باشد تا بدين وسيله با جنبه هاي كاربردي معلومات حاصل شده آشنايي دقيق حاصل شود.

اكنون اينجانب اين دوره را درشركت پالايش نفت تهران، در قسمت آزمايشگاه كنترل كيفيت مواد زير نظر اساتيد مجرب و كارآزموده كه هدفشان تنها آشنايي بيشتر دانشجويان شركت كننده با جنبه هاي علمي و متعادل كردن معلومات تئوري و عملي مي باشد طي نمودم. اكنون پس از طي دوران كارآموزي اين پايان نامه را باتمام رسانيدم از كليه اساتيدي كه مرا در انجام اين امر ياري نمودند كمال تشكر و سپاسگزاري را دارم.








ايمني

مسائل ايمني و بهداشتي كار از جمله مسائلي هستند كه امروزه توجه بسياري از مسئولان و مديران را در سطوح خرد و كلان جامعه به خود جلب كرده است و اقدامات مؤثري نيز در اين زمينه انجام گرفته است. ولي متأسفانه به رغم اين توجهات و سرمايه گذاريها همه ساله در تمام جهان شاهد حوادث و سوانحي هستيم كه موجب مرگ هزاران انسان بي گناه و مجروح و معلول شدن ميليونها انسان ديگر مي‎شود و خسارات جبران ناپذيري ايجاد مي‎كند. تلفات ناشي از حوادث و سوانح در محيط هاي كاري از سال 1955 ميلادي بيش از مرگ و ميرهاي ناشي از جنگ ها و حوادث طبيعي بوده است.

حوادثي از قبيل حوادث نيروگاههاي اتمي، وسايل حمل و نقل موتوري، فرو ريختن سقف ساختمانها، سقف معادن با انفجارهاي درون آن، همه ساله جان ميليونها انسان را در معرض خطر قرار داده و ميلياردها دلار خسارت مالي، درماني و مستغلاتي ايجاد مي كند.



مجموعه دستور العمل هاي ايمني

1. استفاده از مقررات استحفاظي فردي در محيط كار - بر اساس مقررات جاري صنعت نفت، استفاده از وسايل استحفاظي نظير لباس كار، كفش، كلاه، دستكش و عينك ايمني براي كليه كسانيكه در وحدهاي مختلف وزارت نفت به كار اشتغال دارند اجباري است. اين وسايل با توجه به نوع مشاغل و در زمانهاي مشخص، و درخواست سرپرستان واحدها و تاييد ادارات ايمني بين كاركنان توزيع مي گردد. سرپرستان و مسئولين ادارات موظفند براستفاده مطلوب و به موقع از اين وسايل توسط كاركنان نظارت نمايند. ادارات ايمني برحسن اجراي اين امر نظارت لازم را اعمال نمايند.

2. حيطه بندي تاسيسات و كنترل تردد - ورود افراد متفرقه به واحدهاي عملياتي و صنعتي مجاز نمي باشد. فقط كاركنان هر واحد مجاز به تردد در واحد مربوطه مي باشند. ورود ساير كاركنان جهت انجام كارهاي اداري و تعميراتي با در دست داشتن مجوز از مسئولين ذيربط مسير مي‎باشد. بدين جهت مسئولين واحدها موظفند كه مناطق تحت سرپرستي خود را با علائم و نشانه هاي كاملاً مشخص تعيين و از ورود افراد متفرقه ممانعت بعمل آورند. در اين راستا سازمان حراست با علامت گذاري كارتهاي شناسايي كاركنان محدوده تردد آنها را مشخص مي نمايد. مراجعه بازديدكنندگان و افراد غيرشركتي به واحدهاي عملياتي پس از اخذ مجوز حراست بايد در معيت مسئولين واحدهاي عملياتي يا نماينده آنان صورت گيرد.

3. بازرسي سيستم امداد و اطفاء حريق- به منظور حصول اطمينان از صحت عملكرد سيستم هاي فوق الذكر كليه وسايل ثابت و سيار‌آتش نشاني و ايمني مستقر در واحدهاي عملياتي، ادارات و ايستگاههاي آتش نشاني مي بايستي توسط مسئولين ايمني و آتش نشاني مورد بازرسي دقيق قرار گرفته و مطابق با استانداردهاي مربوط آزمايش و از سلامت آنها اطمينان حاصل شود. اين بند شامل: كپسولهاي اطفاء حريق دستي و چرخدار، شلنگها، نازلها، هايدرنتها، سيستم هاي اعلام و اطفاء حريق ثابت، تلمبه و خودروهاي آتش نشاني، تلمبه ها، دستگاههاي كف ساز آتش نشاني، چشم شوي ها،‌ آمبولانس، دستگاه هاي تنفسي، فيلترها و وسايل امداد نجات مي گردد.

4. ضبط و ربط در تاسيسات و اماكن- مسئولين واحدها و بازرسان ايمني موظفند كه از واحدهاي عملياتي و محوطه هاي مربوط به طور منظم بازديد و بازرسي بعمل آورده، مواد ناامين را شناسايي نموده و با همكاري مسئولين ذيربط نسبت به رفع آنها اقدام بعمل آورند.

5. مقررات صدور پروانه هاي كارهاي سرد وگرم - صدور پروانه هاي كارهاي سرد و گرم براي انجام كارهاي مختلف براساس مقررات و دستور العمل هاي مندرج در كتاب مقررات ايمني نفت الزامي مي‎باشد. اين پروانه ها بايستي بطور دقيق تكميل و دستورات مندرج در آن بطور كامل رعايت گردد. در صورت نياز آزمايشات گازهاي قابل اشتعال اكسيژن و گازهاي سمي بايستي توسط افراد مجرب وآگاه و تاييد شده انجام گيرند.

بديهي است امضاء كنندگان پروانه كار مسئول عواقب احتمالي ناشي از عدم رعايت مفاد مندرج در پروانه كار مي باشد.

در اين پروانه ها مي بايستي شرايط محيط كار و اقدامات احتياطي كه لازم است صورت گيرد دقيقا ذكر شده و از كلي گوئي اجتناب گردد مسئولين و بازرسان ايمني موظفند كه از كارهائيكه براي آنها پروانه كار صادر نشده و يا اقدامات احتياطي كافي براي آنها صورت نگرفته ممانعت بعمل آورند.



-2- تاريخچه اي از پالايشگاه تهران

پالايش يكي از عمده ترين عمليات نفتي است كه بدنبال استخراج نفت انجام مي پذيرد، نفتي كه توسط لوله هاي قطور از مراكز بهره برداري به درون پالايشگاهها سرازير مي‎شود در اين مراكز تصفيه وپس از انجام فعل و انفعالات تبديل به فرآورده هاي گوناگون مانند گاز مايع، بنزين، نفت سفيد، نفت گاز، قير و انواع روغنهاي صنعتي توليد گرديده و وارد شبكه توزيع مي شود.

پالايشگاه تهران يكي از واحدهاي پالايشي بزرگ ايران است كه در حال حاضر با ظرفيت عملي 250.000 بشكه توليد در درون نخستين پالايشگاه داخلي كشور بوده و از اين نظر خدمات ارزنده ايي را در دوران جنگ تحميلي و پس از آن ايام ارائه نموده و مي نمايد. مجتمع پالايشگاهي تهران بنام پالايشگاه تهران ناميده مي‎شود كه مشتمل است بر دو پالايشگاه و همچنين مجتمع تصفيه و توليد روغن عمليات ساختماني پالايشگاه تهران (پالايشگاه جنوبي اول) بر مبناي نياز بازار ايران جهت تأمين مواد سوختي گرمازا و بنزين اتومبيل در سال 1344 آغاز و در 31 ارديبهشت ماه سال 1347 با ظرفيت طراحي هشتاد و پنج هزار بشكه در روز رسما مورد بهره برداري قرار گرفت و در طراحي اين پالايشگاه از استانداردهاي روز و آخرين كشفيا ت وابداعات صنعت نفت استفاده شده است. در سال 1352 با ايجاد تغييراتي در سيستم طراحي اين پالايشگاه ظرفيت آنرا به صد و پنج هزار بشكه در روز افزايش دادند روند اين افزايش مصرف و سياست تأمين نيازهاي بازار داخلي ساختن پالايشگاهي ديگر را در كنار پالايشگاه اول تهران ايجادب نمود.

لذا با استفاده از تجارب حاصل از طراحي و ساختمان اين پالايشگاه ساختمان پالايشگاه دوم تهران را در جوار پالايشگاه اول بر مبناي كپيه سازي با حذف اشكالات و نارسائي هاي موجود تسجيل نمود و كار ساختماني آن از اواخر سال 1350 آغاز و در فروردين ماه سال 1353 با ظرفيت يكصد هزار بشكه توليد در روز شروع بكار كرد.

نفت خام مورد نياز اين پالايشگاهها از منافع نفتي اهواز تأمين مي گردد و طراحي واحدها چنان انجام گرفته است كه مي‎تواند درصد نفت خام شيرين اهواز و يا 75% نفت اهواز و 25% نفت خام سنگين ساير مراكز را تصفيه و تقطير نمايد. هدفي كه در طرح ريزي و انتخاب دستگاههاي پالايش در هر شرايط مورد نظر قرار گرفته است تأمين و توليد حداكثر فرآورده هاي ميان تقطير يعني نفت سفيد و نفت گاز بوده است. براي ازدياد توليد اين فرآورده از تكنيك تبديل (تبديل كاتاليستي و آيزوماكس) حداكثر بهره وري را دريافت نموده اند.

رشد اقتصادي و رفاه حاصل از ازدياد سريع قيمت نفت در اوائل سالهاي دهه پنجاه باعث ايجاد صنايع مونتاژ و در نتيجه ازدياد منابع مصرف روغن گرديد. برآورد مصرف و بررسيهائيكه در اين باره انجام گرفت نشان داد كه توليدات كارخانجات داخلي كه عبارت بودند از پالايشگاه آبادان و شركت توليد و تصفيه روغن پاسخگوي تأمين احتياجات روز كشور نمي باشد لذا ايجاد كارخانه اي كه بتواند نيازهاي آتي را تأمين نمايد مورد احتياج واقع شد. از اينرو امكانات احداث يك واحد يكصد هزار متر مكعبي روغن در سال در مجاورت مجتمع پالايشگاهي تهران فراهم گرديد اين مجتمع شامل واحدهاي اصلي پالايش از قرار آسفالت از فورفورال، واحد جداسازي موم و تصفيه با گاز هيدروژن و واحدهاي وابسته از قبيل دستگاه اختلاط و امتزاج روغن، سيستم توليد و بسته بندي قوطيهاي يك ليتري، چهار ليتري، چليك بيست ليتري و بشكه هاي 210 ليتري مي باشد. روغنهاي توليدي پالايشگاه تهران با نامهاي: الوند، البرز، چهار فصل، الموت، لار و ارژن جهت استفاده در مورتورهاي احتراقي مطابق با آخرين و جديدترين استانداردهاي بين المللي ساخته و عرضه مي گردد و علاوه بر آن انواع روغنهاي صنعتي نيز از توليدات اين كارخانجات مي‎باشد و اخيراً نيز محصولات جديدي از روغن ترانس پارافين مايع، روغن انتقال حرارت نيز به بازار مصرف عرضه گرديده است.

دراينجا بايد يادآور مي گردد كه ظرفيت تقطير و تصفيه نفت خام در پالايشگاه تهران يا از بين بردن تنگناها به حد نصاب توليد دويست و پنجاه هزار بشكه در روز افزايش يافته و ظرفيت توليد روغن نيز مورد تجديد قرار گرفته و ميزان جديد توليد 14 ميليون ليتر از انواع مختلف روغنهاي چرب كننده و صنعتي بدست آمده است.

پالايشگاه تهران علاوه بر تصفيه نفت خام و توليد و تحويل فرآورده هاي نفتي خدمات مورد لزوم را در زمينه هاي مختلف صنعتي به سازمانهاي تابعه وزارت نفت و همچنين وزارتخانه ها و سازمانهاي دولتي و وابسته بدولت ارائه نموده است و مي نمايد و اين پالايشگاه شركت فعال در امر بازسازي و نوسازي پالايشگاه آبادان و پتروشيمي بندر امام خميني (ره) داشته و خدماتي را بشرح زير ارائه داده است:

1. بازسازي كليه قسمتهاي آب و برق و بخار و منجمله ديگ بخار و تلمبه خانه، كمپرسور هوا و هم چنين برجهاي خنك كننده.

2. بازسازي واحدهاي راكتور، دستگاه احياء كننده دستگاه ذخيره كاتاليست و واحد تقطير و هم چنين ساير واحدهاي وابسته به دستگاه كت كراكر پالايشگاه آبادان كه قادرا ست روزانه حدود 40 هزار بشكه خوراك را دريافت و آنرا تبديل به سه ميليون ليتر بنزين مرغوب با اكتان بالاي 94 بنمايد و كليه سرويسهاي جنبي واحد مربوطه به كت كراكر بازسازي گرديد و در حال حاضر در سرويس توليد قرار دارد.

بازسازي و تعميرات 1100 دستگاه منازل سازماني در آبادان در منطقه بوآرده.

4. شركت بسيار فعال در بازسازي بخشهاي مهمي از پتروشيمي بندر امام خميني (ره) با اعزام گروه هاي مختلف در سطوح تخصصي.



2-1-2- لزوم تصفيه نفت خام و آزمايش فرآورده هاي آن

از نفت خام اين ماده سيال انواع سوختها براي وسائط نقليه زميني، هوائي و دريائي و حلالهاي مخصوص، روغنهاي موتور، قير براي جاده سازي و بالاخره تعداد زيادي فرآورده هاي ديگر تهيه مي گردد. بديهي است كه نفت خام بخودي خود قابل استفاده نمي باشد براي آمادگي آن جهت مصرف لازم مي ايد كه نخست تصفيه شود.

اولين مرحله تصفيه، تفكيك نفت خام بوسيله تقطير است. در مرحله بعدي اجزاء حاصله از آن بوسيله شستشو با مواد شيميايي يا با اضافه كردن مواد شيميايي براي مصرف مورد نظر آماده مي گردند. در حقيقت وظيفه اصلي يك پالايشگاه عبارتست از:

الف- تهيه يك عده محصول از نفت خام كه داراي نقطه جوش معيني بوده و قابل عرضه در بازار باشد.

ب- تبديل و تركيب شيميايي اين محصولات بطوريكه مشخصات لازم را داشته باشد.

پ- برقراري موازنه بين محصولات بنحويكه با تقاضاي بازار بطور يكنواخت هماهنگ باشد.

محصولات پالايشگاهي تهران كه براي مصارف داخلي از آن استفاده مي‎شود : گازي مايع، بنزين هاي موتور، محصولات پالايشگاه تهران كه براي مصارف داخلي از آن استفاده مي‎شود: گاز مايع، بنزين هاي موتور، سوخت جت، نفت سفيد، نفت گاز، نفت كوره، قير و ساير فرآورده هاي ويژه، ماده اوليه روغن و هم چنين گوگرد.

نتيجه صحيح آزمايش و گزارش بموقع آن به مسئولين در افزايش ميزان بازدهي پالايشگاه داراي اهميت مي‎باشد. در حقيقت كار آزمايشگاه پايه و اساسي است براي تضمين كيفيت و مرغوبتي فرآورده هاي نفتي كه هم از نظر اقتصادي و هم از نظر ايمني داراي اهميت زيادي مي‎باشد.



2-2- معرفي دستگاه هاي اصلي پالايش

1-2-2- معرفي دستگاه تقطير در فشار جو ATMOSPHERIC DISTILLATION UNIT

نخستين مرحله پالايش نفت خام، تقطير در فشار جو مي‎باشد. دراين دستگاه نفت خام برحسب دماي جوش (BOILING TEMPERATURE) به برشهاي مختلف مورد نياز تقسيم و از هم جدا مي‎شوند. اين محصولات در مراحل بعدي تصفيه و آماده استفاده مي گردند عبارتند از:

گاز مايع (LPG= LIQUIFIED PETROLEUM GAS)
بنزين سبك (LSRG= LIGHT STRAIGHT RUN GASOLINE)
بنزين سنگين (HSRC= HEAVY STRAIGHT RUN GASOLINE)
نفتا (NAPHTAH)
نفت سفيد (KEROSENE)
نفت گاز (GAS OIL)
ته مانده (ATMOSPHRIC RESIOUE)

2-2-2- معرفي دستگاه تقطير در خلاء VACUUM DISTILLATION UNIT

مرحله دوم پالايش تداوم كار تقطير مي‎باشد. از آنجا كه حرارت زياد جهت تقطير برشهاي سنگين نفت خام باعث كراكينگ حرارتي و توليد كك مي گردد لذا ته مانده تقطيردر فشار جو را در خلاء تقطير مي كنند. برشهايي كه معمولاً دراين مرحله بدست مي‎آيد عبارت است از:

نفت گاز سنگين (H.V.G.O= HEAVY VACUUM GAS OIL)
خوراك آيزوماكس (ISOMAX FEED)
روغن موتور خام (RAW LUB OIL)
خوراك دستگاه كاهش گرانروي (VISBREAKER FEED)
خوراك دستگاه آسفالت سازي (ASPHALT FEED)

3-2-2- معرفي دستگاه تهيه گاز مايع DIQUIFIED PETROLEUM GAS UNIT

اين دستگاه جهت توليد گاز مايع از مواد سبك نفتي كه از دستگاههاي تقطير، آيزوماكس، تبديل كاتاليستي و غيره بوجود مي‎آيد ساخته مي‎شود. گاز مايع حاصله در اين دستگاه عموما از دو هيدروكربن اصلي پروپان (C3­ PROPANE) و بوتان (C­4 BUTANE) تشكيل مي گردد كه در نسبتهاي مختلف متناسب با درجه حرارت محيط مخلوط و براي مصرف به بازار عرضه مي گردد. (مثلا درصد پروپان در مخلوط گاز مايع در زمستان حدود 50 درصد و در تابستان 10 درصد مي باشد تا فشار بخار لازم را ايجاد نمايد) گازهاي سبك حاصل از اين دستگاه به مصرف سوخت پالايشگاه و گاز مايع سنگين پنتان (C5 PENTANE) به قسمت تهيه بنزين هدايت مي گردد.

4-2-2- معرفي دستگاه كاهش گرانروي VISBREAKING UNIT

در اين دستگاه مقداري ازت مانده برج تقطير در خلاء تحت حرارت مناسب مي شكند.

(THERMAL CRACKING) و محصولي با گرانروي مناسب براي استفاده در مصارف سوخت تهيه مي‎شود كه بنام نفت كوره توزيع مي گردد. گازهاي توليد شده در اين دستگاه به شبكه سوخت گاز پالايشگاه تزريق شده و محصول بنزين اين دستگاه بعلت عدم مرغوبيت معمولاً در كوره ديگهاي بخار سوزانده مي‎شود.

فرآورده نهايي اين واحد عبارت است از: گاز سوخت، مقداري نفتا با درجه آرام سوزي پائين و نفت كوره مرغوب.

خلاصه شرح:

ابتدا نمونه ها راداخل oven قرار داه و حرارت را بين 80-90 درجه سانتي گراد قرار مي‎دهيم تا نمونه روان گردد و بمدت 1-1.5 ساعت در هواي محيط قرار مي‎دهيم سپس نمونه را در ظرف انتقال قرار داده و در حمام با دماي 25 درجه سانتيگراد قرار مي‎دهيم مدت زمان قرار دادن در اين مرحله 1-1.5 ساعت است پس از اين مدت زمان نمونه را خارج و ميزان نفوذپذيري آنرا اندازه مي گيريم. (نفوذپذيري عبارتست از مقدار فرو رفتگي كه سوزن (جمعا) با سرباره 100 گرم بمدت 5 ثانيه در درجه حرارت 25 درجه سانتيگراد ايجاد مي‎كند) در تمام حالات سوزن و بار مشخص طوري تنظيم گردد كه با سطح نمونه در تماس باشد و اين عمل بدين صورت است كه نوك سوزن را با تصويري از سوزن كه توسط منبع نوري در سطح نمونه ايجاد مي‎شود بهم متصل ميكنيم حال اينكه عقربه صفحه شماره گيره دستگاه روي صفر منطبق گردد حال سوزن را براي مدت معيني كه همان 5 ثانيه است رها كرده و حداقل اين عمل را سه بار در قسمت هاي مختلف ظرف بفاصله 1 سانتي متر از كناره ظروف تكرار كرده و نتايج را ثبت مي كنيم و بعد از آزمايش سوزن را با ماده موجود تميز كرده (تتراكلروكربن يا وازلين) و متوسط ميزان اعداد بدست آمده را گزارش مي كنيم اين اعداد نبايد بيشتر از مقادير زير با هم اختلاف داشته باشند.

Pen From: 0 to 49= 2

Pen From: 49 to 149= 4



6-3- اندازه گيري نقطه نرمي قير (softenig point) :

هدف: اندازه گيري نقطه نرمي قير مي‎باشد.

خلاصه شرح:

ابتداغ نمونه ها را براي روان شدن آنها داخل oven قررا مي‎دهيم حلقه هايي فلزي شبيه Ring را تا دماي نمونه گرم مي كنيم. نمونه هاي روان شده را به آرامي تا سر ريز شدن داخل رينگها مي ريزيم قبل از ريختن نمونه ها داخل رينگها بايد محل قرار گرفتن رينگها را با ملغمه جيوه جهت جلوگيري از چسبيدن به صفحه برنجي آن تميز كرد مدت 40 تا 30 دقيقه Ring حاوي نمونه را براي هم دما شدن با محيط كنار مي گذاريم اضافه نمونه ها را از سطح رينگهاي با كاردك برداشته تا نمونه ها هم سطح رينگ ها شوند. پس از صاف و سرد شدن نمونه ها را روي ظرف Holder گذاشته و يك عدد Ball Ring بوزن 35gr روي نمونه ها در وسط Ring قرار داده و Holder را داخل يك بشر 600 سي سي قرار مي‎دهيم. چنانچه نقطه نرمي نمونه 80 درجه سانتيگراد يا كمتر باشد محتويات بشتر بايستي 550 cc آب مقطر باشد در صورتيكه نقطه نرمي بالاي 80 درجه سانتيگراد باشد داخل بشر را محلول گليسيرين مي ريزيم محتويات بشر را داخل حمام 5 درجه سانتيگراد بمدت 15min قرار داده سپس روي هيتر گذاشته و درجه حرارت را طوري تنظيم مي كنيم كه بعد از سه دقيقه اول به دماي آن در هر دقيقه 5 درجه سانتيگراد يا 9 درجه فارنهايت بالا رود. درجه حرارتي كه گلوله براثر گرم شدن از ميان قير عبور كرده و با سطح زيرين تماس پيدا مي كنند را از روي ترمومتر موجود روي Holder خوانده و بعنوان نقطه نرمي يادداشت مي كنيم.



7-3- اندازه گيري فشار بخار در مواد نفتي (Reid vaper prassure)

هدف: اندازه گيري فشار بخار مواد نفتي مي‎باشد.

خلاصه شرح:

هميشه بايد نمونه در جاي سرد و يا حمام 32-34 درجه فارنهايت يا0-1 درجه سانتيگراد نگهداري شود در ضمن حجم نمونه در ظرف 70-80 درصد حجم كل ظرف باشد پس از چك كردن فشار سنج با بارومتر و تميز و خشك نمودن محفظه نمونه و ستون هوا vapor champer را وصل نموده و آنها را در حمام 100 فارنهايت جهت هم دما شدن حداقل ميزان 10 min قرار مي‎دهيم. سپس محفظه نمونه( liquid chanps ) را پس از قرار دادن در حمام 32-34 درجه فارنهايت همانند قبل بميزان حداقل 10min از نمونه پر مي كنيم و پس از وصل نمونه به ستون هوا تركيب حاصل را در حمام 100 درجه فارنهايت قرار داده و بمدت 5min بحال خود مي گذاريم تمام مراحل ذكر شده يعني از زمان ريخته شدن نمونه و وصل شدن به ستون هوا بايد در مدت زماني در حدود 10s انجام پذيرد پس از خارج كردن دستگاه آنرا سرازير مي كنيم تا نمونه وارد ستون هوا شود اين عمل را بصورتي انجام مي پذيرد كه هشت بار با حركات بالا يا پائين بردن دستگاه بميزان 5 مرتبه در هر مرحله بفاصله زماني 2min فشار لازم را در عقربه ها مشاهده ميكنيم در اين حالت درجه فشار سنج را خوانده و فشار بخار را برحسب پوند بر اينچ مربع (pound force per square inch) گزارش مي‎دهيم.



8-3- اندازه گيري گراويتي بر روي مواد نفتي (API, Specific Gravity)

هدف: تشريح فعاليت هايي است كه در آزمايش API, Sp.G انجام مي‎گيرد تا اطمينان حاصل شود كه اين آزمايش داراي دقت كافي بوده و از صحت نتايج آن اطمينان حاصل شود

خلاصه شرح:

ابتدا نمونه را به درجه حرارت آزمايش رسانده و در ظرف مخصوص كه همان درجه حرارت است مي ريزيم و آنگاه چگالي سنج مناسب را آهسته در آن فرو برده و مهلت مي‎دهيم تا ثابت بماند و در همان حال درجه حرارت را اندازه گرفته هنگاميكه درجه حرارت نمونه و چگالي سنج بحالت تعادل برسد درجه چگالي سنج و همچنين درجه حرارت را يادداشت مي كنيم در بعضي موارد بهتر است ظرف نمونه و چگالي و حرارت سنج درون آنرا در حمام مخصوص با درجه حرارت ثابت قرار داد تا از تغيير زياد و درجه حرارت كه باعث اشتباه در مقدار چگالي مي‎شود جلو گيري شود. تعيين چگالي و API Gravity نفت خام كه يكي از فاكتورهاي اصلي براي قيمت گذاري نفت خام مي‎باشد و همچنين وزن مخصوص محصولات نفتي براي تعيين وزن محموله هاي وزني بسيار ضروري مي باشد چگالي API در اين روش از فرمول زير محاسبه مي‎شود .



چگالي دقيق هر نمونه نفتي در 60 درجه فارنهايت بدست مي‎آيد و در مورد چگالي مواد نفتي بهتر است سعي شود كه هر چه به اين درجه نزديكتر باشد معهذا بر حسب نياز مي‎توان چگالي را در جايي بين صفر تا 195 درجه فارنهايت مشاهده نمود.

روش آزمايش

درجه حرارت نمونه را تنظيم كرده و حرارت چگالي سنج و استوانه آزمايش و خود نمونه بايد يكي باشد معمولاً نمونه سرد شده را در استوانه تميز ريخته چگالي سنج را در آن قرار داده تا حرارت نمونه و ظرف و چگالي سنج يكي شود و گاهي چنانچه لازم باشد همه را در حمام آب سرد و يا گرم نموده وقتيكه حرارت به تعادل رسيد درجه حرارت آنرا تعيين كرده و سپس با دقت و سرعت ميزان چگالي را از روي چگالي چگالي با دقت 0.001 مي خوانيم بايد دراين حالت چگالي سنج بي حركت بوده و در استوانه مدرج غوطه ور باشد.

مقادير نهايي را چنانه وزن مخصوص باشد در واحد kg/lit در 15 درجه سانتيگراد و اگر چگالي باشد در 60 درجه فارنهايت و يا درجات مترادف API گزارش مي كنيم.



9-3- رنگ سنجي در مواد روغني (Color Scale)

هدف: اندازه گيري رنگ بوسيله دستگاه Colorimeter است.

خلاصه شرح:

مقدار معيني از نمونه را داخل لوله آزمايش ريخته (حداقل تا ارتفاع 20mm لوله) و در لوله آزمايش ديگر بهمان نسبت آب مقطر ريخته و لوله ها را داخل دستگاه Colormeber گذاشته و توسط عدسي چشمي رنگ نمونه را مقايسه مي كنيم انقدر پيچ تنظيم را مي چرخانيم تا رنگ مشاهده شده در دو نيم دايره شبيه هم شود در اين حالت عدد بدست آمده برابر است با عدد رنگ مورد آزمايش، در صورتيكه رنگ بيشتر از 8 باشد عدد رنگ را بيشتر از 8 گزارش مي‎دهيم در مورد نمونه هايي كه شفاف و روان نيستند بايستي نمونه را تا 6 درجه سانتيگراد يا 10 درجه فارنهايت بالاتر از نقطه ابري نمونه حرارت دهيم.



10-3- اندازه گيري ويسكازيته در مواد نفتي (Missuring viscos)

هدف : اندازه گيري ميزان ويسكازيته مي‎باشد.

خلاصه شرح:

ويسكازيته يا گرانروي عبارتست از مقدار مقاومت يك مايع در برابر جريان خود، در تعيين گرانروي درجه حرارت يكي از فاكتورهاي بسيار مهم مي‎باشد به همين جهت گرانروي درجه حرارتي كه گرانروي در آن درجه حرارت تعيين مي‎شود ذكر مي گردد در غير اينصورت رواني مفهوم نخواهد داشت.

رواني (kinematic) عبارتست از زمان لازم كه مقدار معيني از نمونه تحت تأثير نيروي جاذبه زمين در شرايط خاص از لوله موئين عبور مي‎كند واحد آن stock بوده و از centi stock (يكصدم آنرا گويند) بعنوان واحد استفاده مي كنند.

حمام ويسكازيته را در درجات پائين 122 درجه فارنهايت يا 40 درجه سانتيگراد از آب و در درجات بالا 100 درجه سانتيگراد يا 210 درجه فارنهايت از محلول پارافين پر مي كنيم. در ضمن از ويسكامترهايي استفاده مي‎شود كه داراي فاكتورهاي مشخص باشند.

پس از تنظيم نمودن درجه حرارت دستگاه مقدار معيني از نمونه روان را داخل ويسكامتر تميز شده با حلالهاي مناسب از قبيل تولوئن ريخته و حداقل مدت 20min آنرا در حمام گذاشته تا هم دما شود (نمونه هم دماي محلول داخل حمام گردد) وقتي نمونه به درجه حرارت محلول رسيد در اين ويسكامتر با فشار انگشت نمونه را به جريان انداخته و تا جاي علامت گذاري شده وارد مخزن فوقاني مي كنيم سپس حركت نمونه را بين دو علامت مشخص توسط timer برحسب ثانيه اندازه گرفته و طبق فرمول زير گرانروي را محاسبه و يادداشت مي كنيم. زمان مطلوب بين فاصله زماني ( 200s<…<600s) مي‎باشد.

V=CT ويسكازيتي برحسب



T=s برحسبTimer زمان اندازه گيري شده

11-3- اندازه گيري نقطه ريزش در مواد روغني (pour point)

هدف: اندازه گيري نقطه ريزش مواد روغني است.