گزارش کارآموزی دامپزشکی در روستا

گزارش کارآموزي دامپزشکي در روستا در 87 صفحه ورد قابل ويرايش


فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه........................................................................................................................ 7

بخش اول : واحد نظارت و بازرسي بر محصولات خام دامي.................................. 8

بخش دوم : واکسيناسيون و پست حومه................................................................ 16

بخش سوم : واحد سل و بروسلوز......................................................................... 21

بخش چهارم : کشتارگاه صنعتي ............................................................................ 24

بخش پنجم : داروخانه دامپزشکي .......................................................................... 29

بخش ششم : آزمايشگاه اداره کل دامپزشکي......................................................... 53

بخش هفتم : آزمايشگاه ايران.................................................................................. 58

بخش هشتم : کلينيک تخصصي دام......................................................................... 61

بخش نهم : کلينيک تخصصي طيور.......................................................................... 73




مقدمه

هدف از فراگيري هر علمي، به کار بستن و استفاده عملي از آن علم براي بهبود زندگي بشر مي باشد. دامپزشک از يک سو با تشخيص، درمان و پيشگيري بيماريهاي دامي به توليد پروتئين و فرآورده هاي غذايي با منشاء دامي کمک مي کند و از سوي ديگر با تشخيص و درمان بموقع و در صورت لزوم معدوم کردن دام، از سرايت بيماريهاي قابل انتقال از دام به انسان جلوگيري به عمل مي آورد و اداره دامپزشکي در رأس همه اين فعاليت ها قرار دارد و آنها را سازماندهي مي نمايد.

بخش اول :

بخش نظارت و بازرسي بر محصولات خام دامي

اولين بخش کارآموزي اينجانب در واحد نظارت بود ،

اين بخش يکي از بخش هاي بسيار مهم و حياتي در سيستم دامپزشکي مي باشد که در ارتباط مستقيم با بهداشت و سلامت غذايي مردم مي باشد که چه بسا اگر اين بخش نمي بود مردم در جامعه با مشکلات زيادي از نظر سلامت مواد غذايي مواجه مي بودند و هيچ گونه امنيت غذايي وجود نمي داشت به خصوص در مورد مواد غذايي خام دامي که بيشترين خطر را مي توانند براي سلامتي جامعه در بر داشته باشند چون اين مواد محلي مناسب و مغذي براي رشد ويروس و ميکروب ها و کلاً عوامل بيماري زاي خطرناک مي باشند و قدرت فساد پذيري اين مواد بالا مي باشد.

×××واحدهاي تحت پوشش اين بخش :

اين بخش از شبکة دامپزشکي مسئول نظارت بر مواد خام دامي است و مواد فرآوري شده از مواد دامي به اين بخش مربوط نمي باشد و فقط مسئوليت مواد خام دامي فرآوري نشده مانند : گوشت قرمز، گوشت چرخ کرده ، ماهي، مرغ، تخم مرغ ، آلايش (دل، جگر، سنگدان و ...) ، کله و پاچه ، برعهده اين بخش است، علاوه بر آن مراکزي که در ارتباط مستقيم با اين نوع مواد مي باشند و به طور کلي مراکزي که در زمينه تهيه و کشتار و نگهداري و يا فروش و يا طبخ اين مواد و يا حمل و نقل اين مواد دخيل هستند تحت پوشش و نظارت اين بخش قرار دارند و در مورد هر مرکز بررسي هاي مخصوص به آن انجام مي شود و در ضمن در زمينه قرنطينه بخشي يا استاني و نظارت بر خروج و ورود دام يا محصولات خام دامي که اين بخش نظارت دقيق را برعهده دارد.

×× کشتارگاهها :

اولين مکاني که در پوروسه تهيه مواد خام دامي دخيل است کشتارگاه ها مي باشد که بايد نظارت دقيقي بروي آن از لحاظ بهداشت فردي کارگران و کارکنان و بهداشت محيط کشتارگاه و وسايل کار بايد انجام شود و علاوه بر آن نظارت بر نحوه کشتار يا تخليه امعاء و احشاء و ... و همچنين بررسي بهداشت گوشت از لحاظ بيماريهاي احتمالي برعهده ي اين بخش است اين بخش يعني کشتارگاه ازاين لحاظ داراي اهميت است که نحوه توليد اين مواد از نظر بهداشتي در نگهداري و ماندگاري آن در آينده بسيار مؤثر است.

×× قطعه بندي ها :

دومين مکاني که بعد از کشتارگاه، محصولات در ارتباط است، قطعه بندي ها مي باشند که در آن لاشه هاي دامي و طيور بنا به درخواست بازار و مشتري ها به اشکال مختلف قطعه بندي مي شود و بسته بندي و يا کارهاي ديگر مانند افزودن ادويه و غيره روي گوشت انجام مي شود و به بازار ارسال شده و يا وارد سردخانه مي شود.

در قطعه بندي اولين نکته که بايد مورد بررسي قرار گيرد ماشين هاي حمل گوشت است که بايد ابتدا مجوز آنها بررسي گردد تا مدت آن تمام نشده باشد و دومين نکته مجوز گوشت مي باشد که بايد بررسي شود، سومين مورد، نحوه قرار داشتن لاشه در يخچال ماشين است که در صورت وجود مشکل بايد برخورد شود و چهارمين نکته رعايت اصول بهداشتي در هنگام تخليه لاشه ها مي باشد که نبايد با سطح زمين يا کف ماشين برخورد کنند و نکته بعدي، دور ريختن نقاط زائد لاشه يا مناطقي که داراي کيست داخل ماهيچه اي و يا ساير بيماري ها هستند که در کشتارگاه قابل تشخيص نبوده اند، که بايد دامپزشک قطعه بندي بايد اين موارد را بررسي و در صورت لزوم آن قسمت حذف گردد و نکته مهم ديگر رعايت بهداشت محيط کار است که بايد از همه لحاظ پاکيزه باشد و تمام کف و ديوارها قابل شستشو باشند و در هنگام بسته بندي بايد بهداشت رعيات گردد و مدير توليد بر آن نظارت داشته باشد مهمترين نکته را که بايد توسط بخش نظارت دامپزشکي بررسي شود نحوه نگهداري مواد خام دامي مي باشد يعني منجمد کردن اين مواد بايد ابتدا اين مواد در محلي بنام پيش انجماد قرار گيرند که دماي آن (4-) درجه مي باشد و بعد آنها را در تونل انجماد که دماي آن (34-) تا (40-) درجه مي باشد و در اين محل مواد خام ماهي در بسته هاي مخصوص که معمولاً فلزي بوده قرار گرفته و در آن محل نگهداري مي شوند که مدت زمان نگهداري آنها حداکثر 7 تا 9 ماه مي تواند باشد که بسته به نحوه آماده سازي آن تا زمان انجماد، که هرچه بهتر باشد مدت ماندگاري نيز بيشتر خواهد شد.

دماي اين محل ها يعني تونل انجماد و سردخانه بايد توسط بخش نظارت، کنترل شود که اين کار را مي توان با قرار دادن مواد غذايي خام دامي در اين محل ها و پولم کردن اين محل ها به مدت 18 ساعت انجام داد که بايد بعد از اين مدت دماي قسمت هاي داخلي ماده غذايي بايد توسط ترمومتر اندازه گيري شود که اين دما بايد بعد از اين مدت بايد (25- تا 27-) درجه سانتيگراد باشد در غير اين صورت بايد اقدامات لازم براي بهبودي شرايط اين گونه محل ها به عمل آيد.

نکته ديگر قرار داشتن اين گونه مواد در بسته بندي هاي پلاستيکي يا سلفوني و درب بسته بودن آنها و داشتن ليبل يا برچسب شرکت بروي بسته ها و درج شدن تاريخ توليد و انقضا بروي آنها که بسيار مهم مي باشد ( در غير اين صورت غير قابل فروش خواهد بود).

×× سردخانه :

اين اماکن محل نگهداري مواد مختلف غذايي هستند و يکي از اين مواد، محصولات خام دامي مي باشد که بايد در شرايط خاص نگهداري شود، يکي ديگر از اين مواد غذايي ماهي مي باشد که از مراکز مختلف صيد در کشور تهيه مي شوند و براي ارائه به بازار مصرف استفاده مي شوند که اين مواد نيز بايد در شرايط خاص نگهداري گردند، در مورد ماهي وجود ليبل شرکت صيد کننده و تاريخ توليد آن بروي ليبل مي باشد تا مشخص گردد اين ماهي از کجا صيد شده و در چه شرايط نگهداري شده تا به اين محل رسيده است و قابل پيگيري باشد و در صورت عدم وجود ليبل بروي آن نمي توان اجازه مصرف را به آن محصول داد، نکته بعد، بررسي ماهي از نظر بو و فساد ماهي است تا از عدم ديفراست شدن آن اطمينان حاصل گردد، نکته ديگر دماي نگهداري ماهي است که بايد حداقل (18- تا 40-) درجه باشد در اين دما مي توان ماهي را به مدت 7 تا 8 ماه حداکثر نگهداري شود.

يکي از وظايف سردخانه ها در تماس بودن با دامپزشکي است و گزارش نمودن محموله هاي مشکوک و غيره به شبکه دامپزشکي مي باشد تا کارشناسان آن محموله را بررسي نموده و اجازه خروج يا عدم خروج و يا معدوم کردن آن را صادر نمايند و در اين مدت سردخانه موظف است که اجازه خروج را از سردخانه به صاحب محموله ندهد تا زماني که وضعيت آن مشخص گردد، در مورد ساير محصولات خام دامي (گوشت و مرغ) نيز بايد دما حداقل بين 34- تا 40- درجه باشد.

و شرايط نگهداري آن نيز به اين صورت است که آنها را بايد در ظروف فلزي يا ظرفي ديگر قرار داد و آنها را در باکسهاي مجزا چيده و در سردخانه قرار داد.

×× واحدهاي پخش و يا طبخ مواد خام دامي :

شايد يکي از مهمترين وظايف واحد نظارت کنترل بر اماکن پخش و يا طبخ مواد غذايي خام دامي مي باشد که از نظر بهداشتي بسيار حائز اهميت مي باشد چون بيشترين مشکلات بهداشتي در اين واحدها صورت مي گيرد، اين اماکن و واحد ها شامل :

مراکز پخش گوشت قرمز مانند قصابي ها و مراکز پخش مرغ و تخم مرغ و مراکز پخش ماهي و مراکز طبخ مواد غذايي مانند : رستورانها، هتل ها و ...، عمل بازرسي به صورت روزانه در مناطق مختلف شهر انجام گرفته و با موارد تخلف برخورد صورت مي گيرد.

بخش چهارم :

«کشتارگاه صنعتي مشهد»

کشتارگاه يکي از اماکني است که در ارتباط مستقيم با سلامت غذايي جامعه مي باشد، در اين بخش نيز نظارت دقيقي اعمال مي گردد که اين نظارت توسط دامپزشکان انجام مي گردد و آنها سلامت غذايي را تأمين مي کنند، در اين بخش با دام ها و لاشه هاي دام هايي که داراي مريضي و بيماري خاصي هستند برخورد مي گردد.

در اينجا به بررسي بيماريهايي که در کشتارگاه ديده شد مي پردازم که مختصري از آنها را بيان مي کنم :

× آبسه (Abcess)

شامل توده اي از چرک است که در کپسول ليفي قرار دارد که بعضي از آنها سطحي بوده و بعضي ديگر نيز داخل عضله مي باشند در بازرسي آبسه ها بايد از برش دادن آنها خودداري کرد. اگر اين آبسه ها موضعي باشند فقط قسمت آلوده را ضبط مي کنيم و بقيه لاشه اجازه مصرف دارد. اما اگر در اعضاء مختلف ديده شود و در لاشه نيز لاغري ديه شود بايد ضبط کلي لاشه صورت گيرد.

× پلروپنوموني مسري :

بيماري عفوني گاو مي باشد که به صورت ورم مزمن ريه و پرده جنب ظاهر مي گردد که در مراحل پيشرفته کانون هاي نکروزي در ريه و غدد لنفاوي ريه ديده مي شود. اگر بيماري در مرحله بحراني مي باشد که در آن پرخوني و عوارض تب در لاشه مشاهده شود، ضبط کلي لاشه صورت مي گيرد و در غير اين صورت ريه ضبط مي گردد و پرده جنب آن نيز ضبط مي گردد و بقيه لاشه را مي توان مصرف کرد.

× پيروپلاسموز :

بيماري انگلي خون است که در آن هموگلوبينوري، زردي، کم خوني و تب ديده مي شود و در لاشه نيز خون رقيق و آبکي شده، عضلات رنگ پريده، زردي در لاشه بويژه روي بافت هاي چربي، تورم طحال و کبد و پرخوني در کبد و کليه و قلب ديده مي شود و ادرار نيز تيره يا قرمز رنگ است. در اين موارد لاشه ضبط کلي مي گردد و يا انيکه لاشه را 24 ساعت نگه داشته و بعد لاشه را بررسي مي کنند اگر زردي لاشه از بين رفته بود لاشه قابل مصرف مي باشد.

× ديستوماتوز :

بيماري انگلي مجاري صفراوي کبد است که عامل، دسته اي از کرمهاي پهن برگي شکل نام (Fasciolidae) بود که مهمترين آنها فاسولاهپاتيکا مي باشد که در آن لاغري ، کم خوني و آماس در ناحيه حلق و سينه و شکم ديده مي شود و در لاشه دام نيز تورم کبد، چسبندگي کپسول کبد به ديافراگم، سيروز کبدي و کانون خونريزي و نکروز در پارانشيم کبد و ضخيم شدن مجاري صفراوي ديده مي شود و خارج شدن مايع غليظ سبز يا قهوه اي رنگ از مجاري کبد در هنگام برش و گاهي خروج کرمها از مقطع برش. در صورتي که آلودگي شديد باشد بايد تمام کبد ضبظ گردد و اگر ضايعات موضعي باشند بعد از برداشتن قسمت آلوده بقيه کبد قابل مصرف است بشرطي که خام مصرف نگردد.

× ديکروسولياز :

اين انگل نيز انگل مجاري صفراوي کبد است و توسط دسته اي از کرمهاي پهن برگي شکل از خانواده (Dicrocoelidae) بوجود مي آيد که مهمترين آنها نيز ديکروسوليوم دندرتيکوم مي باشد، که عوارض آن مانند فاسيولا هپاتيکا مي باشد، در مورد ديکروسوليوم به علت اينکه اندازه آنها بسيار کوچک است و احتمال آلودگي در تمام کبد وجود دارد بايد تمام کبد را ضبط نمود.

× سارکوسپوريد يوز :

انگل عضلاني مي باشد و علائم باليني ندارد، عامل اين بيماري انگلي است بنام سارکوسيت که سفيد رنگ و به شکل يک دانه برنج مي باشد و معمولاً در عضلات مري، ديافراگم، شکم و بين دنده اي وجود دارد و در صورت آلودگي شديد در تمام عضلات ديده مي شود، اگر آلودگي اين انگل موضعي باشد فقط به ضبط مناطق آلوده مي پردازيم اما اگر آلودگي شديد باشد و در تمام عضلات ديده شود ضبط کلي لاشه بايد صورت گيرد.

سيستي سرکوز :

اين انگل نيز انگل عضلاني و گاهي ساير بافت بدن مي باشد که توسط خانواده تينلها بوجود مي آيد، اين بيماري در اثر مصرف گوشت آلوده، سيستي سرکها وارد روده انسان شده و در آنجا به تيناي بالغ تبديل مي شوند و ايجاد بيماري تنيازيس يا همان کرم کدو مي کنند، در لاشه دام بيمار پرخوني ماهيچه هاي بدن ديده مي شود و سيستي سرک ها که به صورت دانه بيضي شکلي بوده در يک کيسه پر از مايع قرار دارد و سرکر در آن به صورت نقطه سفيد رنگي ديده مي شود.

لاشه اگر داراي آلودگي شديد باشد بايد ضبط کلي گردد و اگر موضعي و يا خفيف باشد به آن اجازه مشروط داده مي شود به شرطي که لاشه سالم سازي گردد که مي توان لاشه را 10 روز در دماي 10- درجه نگه داشت و يا پختن گوشت به طوريکه حرارت داخلي قطعات گوشت به 70 تا 60 درجه برسد

«ضد انگل ها»

× آيورمکتين 1 % : (IVermectin)

ضد انگل مي باشد و به شکل محلول استريل تزريقي مي باشد که براي درمان و کنترل آلودگيهاي انگلي داخلي و خارجي در دام هاي مختلف استفاده مي گردد ولي بروي کرم هاي کبدي و کرم هاي پهن اثر ندارد.

مقدار و روش مصرف : گاو و گوسفند و شتر ï 2/0 mg / kg يا 1 ml / 50 kg وزن بدن.

سگ ï 006/0 mg / kg ، اين دارو به روش زير پوستي تزريق مي شود و در گاو و در ناحيه پشت يا جلوي کتف و در گوسفند در ناحيه گردن و جلوي کتف تزريق شود.

توصيه : قبل از مصرف دارو گوسفندها بايد عليه بيماري انتروتوکسمي واکسينه شوند.

× دي مينازن 7% (Diminazene) :

ضد انگل مي باشد و بيشتر بر انگل هاي تک ياخته استفاده مي گردد، اين دارو براي درمان عفونت هاي ناشي از گونه هاي با بزيا مانند : B. bovis ، Cansis ، Motasi ، equi ، Ovis ، bigmina کاربرد دارد و همچنين درمان تريپا نوزوميازيس ناشي از T.brucei ، T.Vivax ، T. congolense ، بکار مي رود.

مقدار و روش مصرف : در بازيوز در گاو ، گوسفند و بز و سگ : 5/3 mg / kg (روزانه) و در تريپانوزومياديس 7 mg / kg (روزانه) و روش مصرف آن تزريق عضلاني يا زيرپوستي مي باشد.

× بوپارواکون (Buparvaquone) :

ضد انگل تک ياخته مي باشد و به شکل محلول استريل تزريقي موجود است که در درمان بيماريهاي مانند تيلريوز که در اثر گونه هاي مختلف مانند : تيلر يا آنولاتا و تيلريا پاروا عامل بت سواحل شرق استفاده مي گردد.

مقدار و روش مصرف : گاو ï 1 ml / 20 kg يا 5/2 mg / kg (يک تزريق) و در موارد شديد بيماري يک بار ديگر 48 تا 72 ساعت بعد تزريق مي کنيم و تزريق آن به صورت تزريق در عضله (عضله گردن) ، بيش از 10 ml نبايد به يک جا تزريق گردد و اگر بيشتر بود بايد آن را در دو قسمت تزريق نمائيم.

× بوتالکس :

يک ضد انگل خوني مي باشند که موارد کاربرد آن مانند بوپارواکون مي باشد و مقدار و روش آن نيز مانند يکديگر مي باشد.

× فبانتل 100 mg :

براي درمان و کنترل فانماتدهاي دستگاه گوارش و تنفسي در گوسفند و بز و گوساله استفاده مي گردد.