گزارش کارآموزی تصفیه پسابهای صنعتی

گزارش کارآموزي تصفيه پسابهاي صنعتي در 113 صفحه ورد قابل ويرايش


فهرست مطالب

عنوان

صفحه
فصل اول : آشنايي با مکان کار آموزي


1

پتروشيمي اراک در يک نگاه


3

فصل دوم:آشنايي کلي با واحد مربوطه و نحوه عملکرد


13

مقدمه


14

شرح دستور العمل


14

فصل سوم : مراحل تصفيه بيولوژيکي آبهاي آلوده و نحوه کنترل آن


32

مراحل تصفيه بيولوژيکي آبهاي آلوده


33

نحوه کنترل سيستم تصفيه بيولوژيکي


37
فصل چهارم : روش از بين بردن لجن حاصل از عمليات واحد هاي تصفيه و بازيافت آبهاي آلوده


60

روش از بين بردن لجن اضافي سيستم بيولوژيکي


61

هضم لجن به طريقه ميکرو ار گانيسم هاي هوازي


70

فصل پنجم : تصفيه آب به روش الکترودياليز


75

الکترود ها


76

اصول الکترودياليز


80

واحد هاي چند محفظه اي


84

فصل ششم : شفاف کردن آب


86

انعقاد ، لخته شدن ، ته نشين سازي


88

کلاريفاير


89

مراحل شفاف سازي


91

کمک منعقد کننده


99

فصل هفتم : فيلتراسيون


101

فيلتراسيون


102

نوع مواد به کار رفته


103

انواع فيلتر ها


105

کاربرد ، محدوديت ها


109

فصل هشتم : کلر زني


111

کلر زني


112

گند زدايي


115
فصل نهم : نرم نمودن آب بوسيله عمل ترسيب


119

دستگاه هاي مورد استفاده


120

رسوب زدايي به روش سرد


121

روش هاي داغ


122

روش هاي رسوبي


125




پتروشيمي اراک در يک نگاه

1- هدف

ايجاد يک مجتمع پتروشيمي جهت توليد مواد پايه اي و مياني با استفاده از خوراک اصلي نفتا و تبديل آنها به فرآورده هاي نهايي پليمري و شيميايي .



2- سهامداران

شرکت ملّي صنايع پتروشيمي

شرکت سرمايه گذاري بانک ملّي ايران

شرکت مديريت سرمايه گذاري بانک ملي ايران

سازمان تأمين اجتماعي

شرکت سرمايه گذاري صندوق بازنشستگي کشور

شرکت سرمايه گذاري تدبير

شرکت سرمايه گذاري پتروشيمي و ساير سهامداران

سرمايه نقدي : 600 ميليارد ريال

3- توليدات

در ظرفيت کامل توليدات مجتمع بالغ بر 1138020 تن مواد پايه اي، مياني و نهايي مي باشد که نياز بخش وسيعي از صنايع داخلي را تأمين و مازاد فرآورده ها به خارج صادر مي شوند .

4- تاريخچه و انگيزه احداث

مجتمع پتروشيمي اراک يکي از طرحهاي زيربنايي و مهم مي باشد که در راستاي سياستهاي کلي توسعه صنايع پتروشيمي و با اهداف تأمين نياز داخلي کشور و صادرات ايجاد و به بهره برداري رسيده است . اين طرح در سال 1363 به تصويب رسيد و پس از طي مراحل طراحي و نصب و ساختمان در سال 1372 فاز اول مجتمع در مدار توليد قرار گرفت. در ادامه کار به منظور بهبود مستمر و توليد بيشتر و متنوع تر، واحدهاي ديگر مجتمع تکميل و واحد اتوکسيلات به عنوان آخرين واحد مجتمع در سال 82 راه اندازي و در مدار توليد قرار گرفت . از سال 79، همزمان با تکميل واحدها طرح هاي توسعه اي مجتمع نيز با هدف افزايش ظرفيت مجتمع آغاز گرديده است .

از سال 1378 با تصويب هيئت مديره و پس از بررسي هاي دقيق عملکرد مجتمع، شرکت در بازار بورس پذيرفته شد و واگذاري سهام آن آغاز گرديد .

5- اهميت توليدات مجتمع

از مشخصه هاي استثنايي مجتمع پتروشيمي اراک استفاده از دانش هاي فني، تکنولوژي و فرآورده هاي پيشرفته مي باشد . توليدات مجتمع بسيار متنوع و عمدتاً گريدهاي مختلف را شامل مي شود. از لحاظ انتخاب خطوط توليد کمتر مجتمعي را مي توان يافت که مانند مجتمع پتروشيمي اراک ترکيبي از توليدات پليمري و شيميايي ارزشمند و حتي شاخه خاصي از توليدات نظير سموم علف کشها را يک جا داشته باشد. مجتمع پتروشيمي اراک از لحاظ تنوع، ارزش فرآورده ها و نقش حساس آن در تأمين نياز صنايع مهم کشور کم نظير مي باشد .

6- خوراک مجتمع

خوراک اصلي مجتمع نفتاي سبک و سنگين است که از پالايشگاه هاي اصفهان و اراک از طريق خط لوله تأمين مي شود. خوراک ديگر مجتمع گاز طبيعي است که از خط لوله سراسري مجاور مجتمع اخذ مي گردد. ضمناً حدود 6000 تن آمونياک و حدود 350ميليون مترمکعب در سال مصرف گاز طبيعي مجتمع مي باشد که از خط سوم سراسري تأمين مي گردد .



7- نيروي انساني

کل نيروي انساين شاغل در مجتمع بالغ بر 1769 نفر مي باشد که حدود 1213 نفر فني و 556 نفر ستادي مي باشند . براساس سياست کلي دولت جمهوري اسلامي ايران بخشي از کارها به بخش خصوصي واگذار گرديد که در اين راستا چندين شرکت با بيش از 1000 نفر نيرو در بخش هاي خدماتي – تعميراتي و غيره در مجتمع فعاليت دارند .

8- مصارف توليدات مجتمع

مصارف توليدات مجتمع بسيار متنوع و داراي طيف گسترده است. در بخش توليدات شيميايي کليه فرآورده هاي شامل اکسيد اتيلن/اتيلن گليکلها – اسيد استيک/وينيل استات- دواتيل هگزانل – بوتانها – اتانل آمين ها و اتوکسيلاتها به اضافه سموم علف کش ها کاملاً در کشور منحصر به فرد مي باشند و نياز صنايع مهمي در کشور را تأمين نموده و مازاد آنها به خارج صادر مي شود . در بخش پليمري نيز فرآورده هاي ارزشمند و استراتژيک انتخاب شده اند که به عنوان نمونه مي توان گريدهاي مخصوص توليد سرنگ يکبار مصرف – کيسه سرم – بدنه باطري- گوني آرد – الياف و همچنين مواد اوليه ساخت بشکه هاي بزرگ به روش دوراني و نيز گريد مخصوص توليد لوله هاي آب – فاضلاب و گاز و لاستيک
پي بي آر را نام برد .

اولويت مصرف فرآورده هاي مجتمع براي تأمين نياز صنايع داخل کشور است در اين ارتباط توليدات مجتمع سهم بسزايي در تأمين نياز صنايع پائين دستي دارد، به نحوي که نياز بالغ بر 5000 واحد پائين دستي را تأمين مي نمايد .

9- موقعيت جغرافيايي

مجتمع پتروشيمي اراک در جوار پالايشگاه اراک در کيلومتر 22 جاده اراک – بروجرد و در زميني به وسعت 523 هکتار قرار دارد .

10- واحدهاي مجتمع

الف – واحدهاي فرآيندي :

واحدهاي فرآيندي مجتمع شامل 19 واحد است که در نمودار منعکس
مي باشد.

ب – واحدهاي سرويس هاي جانبي :

آب بدون املاح: ظرفيت 450 مترمکعب در ساعت
واحد توليد بخار: 500 تن در ساعت،
واحد نيروگاه: ظرفيت کل توليد (در شرايط جغرافيايي محل) 125 مگاوات
برجهاي خنک کننده : شامل 7 برج
واحد هواي فشرده يا هواي ابزار دقيق: 5 کمپرسور هر کدام 26000 نرمال مترمکعب در ساعت به ظرفيت کل :130000 نرمال مترمکعب .
واحد تفکيک نيتروژن و اکسيژن از هوا به ظرفيت: اکسيژن 14500 نرمال مترمکعب و نيتروژن 6000 نرمال مترمکعب در ساعت .

ج- واحد هاي عمومي (آفسايت) شامل :

مخازن مواد شيميايي، سيستم بازيافت کاندنس ها، سيستم آب خام، سيستم گاز، سيستم سوخت مايع، مخازن خوارک، مخازن محصولات مايع، سيستم آتش نشاني، مخازن گاز هيدروژن، سيستم مشعل مجتمع، واحد تصفيه پساب صنعتي، سيستم توزيع شبکه برق، شبکه مخابرات، اتصالات بين واحدها و سيستم جمع آوري و دفع آبهاي زائد .





11- دست آوردهاي مهم مجتمع

دارنده گواهينامه مديريت کيفيت (2000) ISO 9001
دارنده گواهينامه مديريت زيست محيطي ISO 14001
دارنده گواهينامه مديريت ايمني و بهداشت شغلي OHSAS 18001
دارنده جايزه تنديس طلايي بين المللي کيفيت محصول سال 2000
دارنده جايزه کيفيت و مديريت بازاريابي از شرکت GQM سال 2001
دارنده عنوان صنعت سبز نمونه کشور در سال 1378
اخذ دو رتبه سوم تحقيقات از جشنواره بين المللي خوارزمي بخاطر اجراي طرح جايگزيني حلال بنزن با تولوئن در واحد PBR و توليد کلر و استيل کلرايد به روش مستقيم
پذيرفته شدن در بازار بورس به عنوان اولين مجتمع در سطح صنايع پتروشيمي ايران .
دومين شرکت برجسته از لحاظ نوآوري در سطح وزارت نفت در سال 81









12- حفظ محيط زيست

در طراحي مجتمع بالاترين استانداردها و معيارها جهت حفظ محيط زيست منظور شده است به نحوي که تقريباً هيچ نوع مواد مضربه طبيعت تخليه نمي شود. نمونه بارز اقدامات انجام شده جهت جلوگيري از آلودگي محيط زيست، وجود واحد بسيار مجهز تصفيه پسابها و دفع مواد زائد در مجتمع است . در اين واحد با بکارگيري تکنولوژي پيشرفته کليه آبهاي آلوده به مواد شيميايي و روغني و پسابهاي بهداشتي و غيره تصفيه مي گردد . اين واحد قادر است ماهيانه بالغ بر 250000 مترمکعب آب را تصفيه نموده و به عنوان آب جبراني به سيستم آب خنک کننده مجتمع تزريق نمايد .

ضمناً کليه مواد دور ريز جامد و مايع نيز در کوره زباله سوز، سوزانده شده و دفع مي شوند . ايجاد فضاي سبز به اندازه کافي از اقدامات ديگر مجتمع در جهت حفظ محيط زيست مي باشد .

13- اسکان و امکانات رفاهي

شرکت پتروشيمي اراک به منظور تأمين مسکن مورد نياز کارکنان، به موازات احداث مجتمع طرح عظيم خانه سازي را در شهر مهاجران و شهر اراک اجرا نموده است. پروژه خانه سازي شهر مهاجران شامل 1521 واحد ويلايي و 984 واحد آپارتماني است که در زميني به مساحت 150 هکتار در مجاورت مجتمع اجرا گرديد و هم اکنون مورد استفاده کارکنان و خانواده آنها مي باشد . کليه امکانات رفاهي و فرهنگي نظير مهمانسرا، بازار، مدرسه، مسجد، دبيرستان، درمانگاه، تأسيسات تفريحي، ورزشي و ساير تأسيسات شهري در اين شهر تأسيس شده است که نمونه بارز عمران و آبادي ناشي از اجراي طرح هاي زيربنايي در منطقه است . ضمناً دو مجتمع آپارتماني کلاً شامل 224 واحد به اضافه چند واحد ويلايي در شهر اراک متعلق به شرکت است که همگي مورد استفاده کارکنان مجتمع مي باشند .





- پساب Sanitary :

اين پساب از مسير مجزا جمع آوري و به TK-01-08 مي ريزد و بوسيله P-01-05 مستقيماً به TK-01-12 (حوضچه هاي بيولوژيکي) اضافه مي شود .

- پساب Rainy Water :

اين پساب از طريق Sewer مجزا جمع آوري و پس از کنترل PH که در هر نوبتکاري تست مي شود به بيرون هدايت مي شود کنترل و نحوه عمليات براساس Operating Manual واحد انجام مي شود .

- کنترل پساب کليه واحدهاي مجتمع

براي نزديک کردن ميزان COD هر واحد به مقدار طراحي و جلوگيري از دورريز بيش از حد واحدها در هر 24 ساعت از PIT Oily خروجي از سه واحد فرآيندي هر دو ساعت يک بار توسط پرسنل آفسايت نمونه گيري و پس از مخلوط کردن در نوبتکاري صبح جهت تست COD نمونه گيري شده و نتايج آن در فرم ثبت نتايج آزمايشگاه 72-QF1-068 ثبت شده و به کشيک ناحيه توسط سرپرست نوبتکاري گزارش مي شود، نمونه گيري با نظارت سرپرست نوبتکاري انجام مي شود. پس از پايان هر ماه نتايج COD واحدها در فرم مخصوص که شامل COD طراحي هر واحد نيز ميباشد، ثبت مي شود و در واحد بايگاني مي شود .

- کنترل ميزان آلاينده هاي خروجي از Stack کوره زباله سوز و دستورالعمل در سرويس قرار دادن

کليه مواد زائد مايع واحدها که عمدتاً مواد هيدروکربوري مي باشند بوسيله لاينهاي جداگانه به TK-02-01 ارسال مي شوند و تحت فشار نيتروژن و فشار نرمال 400~600 mm H2O نگهداري مي شوند. اين مواد پس از مخلوط شدن بوسيله MX-02-03 توسط P-02-02 به طرف کوره زباله سوز ارسال مي شوند قسمتي از مواد ارسالي بصورت مسير سيرکوله به TK-02-01 برگشت داده ميشود و قسمتي نيز وارد GUN مربوط به سوخت Primary شده و بوسيله Steam بحالت Spray (اتمايز) درکوره سوزانده مي شود. ميزان مواد سوختي با استفاده از دماي کوره و مشاهده شعله کوره و تنظيم Steam تزريقي کنترل مي شود .

ضايعات مايعات واحد VA تحت عنوان Secondary در مخازن پرتابل جمع آوري و سپس در شبکه جرثقيل به واحد ET اتصال مي يابد و پس از استقرار در سکوي مخصوص تخليه، اتصالات لازم برقرار ميگردد و تحت فشار نيتروژن به طرف کوره هدايت مي گردد .

به منظور رعايت جنبه هاي زيست محيطي و جلوگيري از هرگونه حادثه مواد زير در هنگام سرويس گذاري اين سوخت رعايت مي گردد .

1- قبل از بارگيري يک چک ليست تعميراتي نظير برنامه PM به منظور اطمينان از سلامت مخزن و نبود نشت يا ديگر موارد ناايمن توسط مسئول تعميرات واحد VA تهيه و تکميل مي گردد .

چک ليست فوق به محض ورود مخزن به واحد ET توسط سرپرست يا مسئول واحد ET بررسي و درصورت نبود اشکال مجوز کار بروي مخزن داده مي شود.

2- هنگام نصب اتصالات مربوط توسط تعميرات يک نفر از پرسنل بهره برداري بصورت دائم بر عمليات نظارت مي کند.

3- استفاده از دستکش، کفش، لباس ضد اسيد، ماسک تمام صورت و کلاه ضروري مي باشد .

4- لاينهاي flexible و اتصالات محل تخليه توسط بازرسي واحد، بررسي ميگردد و اطمينان لازم به پرسنل داده ميشود .

5- هنگام برقراري جريان نيتروژن در تمام مراحل تا تخليه کامل باز وبسته بودن شيرها توسط پرسنل مربوط بازرسي مي گردد .

6- هنگام برقراري LPS پرسنل بايد از مخزن فاصله بگيرند و درصورت بروز هرگونه نشتي LPS قطع شود .

7- هنگام در سرويس بودن انجام هرگونه آچارکشي و رفع نشتي ممنوع
مي باشد.

برشهاي C5 ,C4 که از واحد BD/PBR ارسال مي گردد پس از جمع آوري در V-02-03 تحت فشار نيتروژن حدود 3~4 Bar پس از سوپر هيت شدن (Super heat) در E-02-01 بوسيله Steam بجاي Fuel Gas تحت عنوان Off gas سوزانده ميشود. کليه عمليات فوق بوسيله نوبتکار قسمت KTI (کوره) با هماهنگي سرپرست نوبتکاري انجام مي شود. نوبتکار موظف است نحوه سوختن مايعات را بوسيله چشميهاي مربوطه کنترل نمايد و نسبت به تنظيم Steam و هواي احتراق اقدام نمايد .

ميزان اکسيژن خروجي از Stack کوره بوسيله اکسيژن آنالايزر اندازه گيري مي شود و با تنظيم دمپر احتراق از سوختن ناقص مواد جلوگيري ميشود .

روش اندازه گيري کوره در Operating Manual قسمت KTI آمده است. گازهاي خروجي از Stack هر ماه يکبار بايستي اندازه گيري شود. اندازه گيري توسط بهره برداري و با نظارت بخش محيط زيست اداره مهندسي فرآيند انجام مي شود و پس از تجزيه و تحليل در واحد بايگاني مي شود و تصميمات لازم جهت بهبود وضعيت سوخت ها طبقOperating Manual توسط نوبتکار با هماهنگي سرپرست نوبتکاري اعمال مي شود.

اطلاعات فرآيندي اين قسمت نيز در فرم 43-QF1-020 ثبت مي شود و پس از ايجاد تغييرات لازم نسبت به مقادير طراحي در بايگاني واحد، نگهداري مي شود .



- سيستم آبگيري لجن و دفع مواد جامد

لجنهاي قسمت بيولوژيک در تغليظ کننده TK-01-16 و لجن هاي قسمت Recovery در تغليظ کننده TK-01-23 جمع آوري مي شود. لجن هاي فاز بيولوژيک پس از تغليظ به وسيله P-01-09 به ساختمان Belt Filter ارسال مي شود. لجنها قبل از وارد شدن به دستگاه Belt Filter با محلول کاتيونيک پلي الکتروليت C.P.E که از طريق P-01-11 پمپ مي شوند. مخلوط شده و روي
Belt Ft. مي ريزد در اين سيستم (X-01-09 A/B) لجنها تحت فشار آبگيري شده و به کاميون پيمانکار هدايت شده و در محل مشخص شده از طرف خدمات اداري جهت تخليه و دپو نمودن دور ريزهاي شيميايي مجتمع تخليه مي گردد تا توسط آن اداره به بيرون مجتمع حمل گردد .

کليه عمليات فوق بوسيله نوبتکار ارشد فاز بيولوژيک کنترل مي شود و مراقبان دستگاه موظفند عمليات آبگيري را دقيقاً مراقبت نمايند و درصورت بروز هرگونه اشکال سريعاً به نوبتکار ارشد اطلاع دهندتا او نيز با هماهنگي سرپرست نوبتکاري نسبت به رفع مشکل اقدام نمايند تا خللي در امر آبگيري لجن صورت نگيرد. روش راه اندازي اين سيستم در Operating Manual واحد آمده است .



– مواد شيميايي مورد مصرف در واحد ET

مشخصات و MSDS مواد شيميايي مورد مصرف در واحد در دستورالعمل آمادگي و واکنش در شرايط اضطراري واحد آمده است و در دسترس پرسنل قرار دارد.

- سيلندرهاي کلر بوسليه کاميون هاي مخصوص کلر به واحد آورده مي شوند و سپس با استفاده از جرثقيل مخصوص، نسبت به تخليه آنها اقدام مي گردد. در تمام مراحل نصب اتصالات سيلندرهاي کلر، استفاده از دستگاه تنفسي هواي فشرده الزامي مي باشد و پس از نصب، اتصالات از نظر نشتي بايد مورد بازرسي قرار گيرد. اين عمل بوسيله آمونياک انجام مي پذيرد و در صورت نداشتن نشتي، ولوهاي اصلي سيلندرها باز ميگردد.

- تخليه آهک در واحد بوسيله کاميون هاي مخصوص حمل آهک (بونکر) صورت مي گيرد. پس از نصب اتصالات مربوط و در سرويس قرار دادن فن هاي مربوط به سيلوهاي آهاک، دستگاه تزريق کاميون استارت مي گردد و محموله آهک به داخل سيلندرها انتقال مي يابد و پس از مطمئن شدن از تخليه کامل اتصالات مربوط باز و فن هاي سيلوها از سرويس خارج مي گردند.





- جهت تخليه H3Po4 , fecl3 طبق دستورالعمل زير اقدام مي شود .

پس از صدور مجور ايمني جهت ورود خودرو به واحد، خودرو به محل تخليه جنب V-01-28 که مربوط و fecl3 و V-01-29 که مربوط به H3Po4 است هدايت مي شود .

پرسنل مربوط به نظارت سرپرست نوبتکاري به وسايل ايمني از قبيل دستکش و لباس ضد اسيد و عينک محافظ تجهيز مي گردند. پس از اطمينان از سالم بودن لاينهاي مربوط به تخليه، اتصالات آنها نصب مي گردد، قبل از تخليه ولو خروجي مخازن يادشده بسته مي شود و از ميزان حجم مخازن نيز جهت جلوگيري از نشتي و اثرات زيست محيطي و ايمني افراد اطمينان حاصل مي گردد سپس پمپ مربوطه روشن مي گردد و محموله تخليه مي شود، در طي زمان تخليه بايد نظارت کامل توسط نوبت کار سايت صورت گيرد .

- رقيق سازي کلروفريک ( fecl3 )

با توجه به اينکه غلظت محلول fecl3 ارسالي در حدود 46% مي باشد لازم است تا محلول مذکور طبق دستورالعمل زير رقيق گردد.

1- هر زمان که حجم مخزن V-01-10 به 20% رسيد به ميزان 30% از حجم از اين مخزن با آب پر گردد سپس 30% از حجم مخزن با fecl3 پر گردد .

2- پس از بستن ولو خروجي V-01-28 نسبت به استارت ميکسر (Mixer) مربوطه اقدام شود .

3- تحت هيچ شرايطي حجم مخزن از 80% نبايد بيشتر نمي شود و در زمان محلول سازي، مراقب مستمر نوبتکار مربوطه الزامي مي باشد .