پروژه کارآفرینی کارخانه تولید روغن موتور و گریس

پروژه کارآفريني کارخانه توليد روغن موتور و گريس در 102 صفحه ورد قابل ويرايش


فهرست مطالب

عنوان شماره صفحه

خلاصه طرح :..................................................................................................................................................................... 6

فصل اول............................................................................................................................................................................. 7

چکيده مطالعات فني ، مالي و اقتصادي........................................................................................................................... 7

جدول ( 1 - 1 ) جمع بندي مشخصات اصلي طرح توليد روغن موتور و گريس......................................................... 8

فصل دوم.......................................................................................................................................................................... 11

کليات معرفي محصول.................................................................................................................................................... 11

مقدمه............................................................................................................................................................................... 12

تعاريف اوليه..................................................................................................................................................................... 12

روانکاري ، اصطکاک و سايندگي.................................................................................................................................... 12

1-2 نام محصول و مشخصات فني :.............................................................................................................................. 14

روغن موتور :................................................................................................................................................................... 15

گروه پارافينيک :.............................................................................................................................................................. 16

هيدروکربورهاي نفتنيک :................................................................................................................................................ 17

هيدرو کربورهاي آرماتيک :............................................................................................................................................. 17

ساخت روغن پايه از برش مواد نفتي :........................................................................................................................... 18

روغنهاي سنتتيک :........................................................................................................................................................... 18

توليد روغن از طريق تصفيه دوم :................................................................................................................................... 18

گريس :............................................................................................................................................................................ 20

1- گريسهاي غير صابوني شده :.................................................................................................................................... 20

2- گريسهاي صابوني شده - فلزي :.............................................................................................................................. 21

A ) گريس سديم :........................................................................................................................................................ 21

B )گريس سديم :........................................................................................................................................................... 21

C ) گريس مخلوط :...................................................................................................................................................... 22

D ) گريس آلومينيم :..................................................................................................................................................... 22

E ) گريس ليتوم :.......................................................................................................................................................... 23

I ) گريس باريوم :.......................................................................................................................................................... 23

G ) گريس استرانسيوم :............................................................................................................................................... 23

مشخصات فني محصول :................................................................................................................................................ 23

براي آشنائي با مشخصات فني محصول ( روغن موتور و گريس ) ، ابتدائاً تعاريف مربوط را متذکر مي شويم :..... 23

1- گرانروي ( - Viscosity ) :................................................................................................................................. 24

2- نقطه ريزش (Pour point ) :................................................................................................................................. 24

3- وزن مخصوص (( Specific Gravity -:.......................................................................................................... 24

4- نقطه اشتعال ( Flash Point ) :......................................................................................................................... 24

5- نقطه احتراق: ( - Flae Point ) :........................................................................................................................ 25

6- نقطه ابري شدن ( Cloud Point - ) :............................................................................................................... 25

7- شاخص کربونيز اسيون (- Carbonisation index ) :................................................................................... 25

8 - انديس ويسکوزيته ( - Visicosity index ):................................................................................................ 25

9 - نقطه قطره شدن :..................................................................................................................................................... 25

10- ميزان نفوذ مخروطي در گريس :........................................................................................................................... 26

الف - روغن پايه :........................................................................................................................................................... 26

ب - روغن موتور ( جهت استفاده در موتورهاي بنزيني و ديزلي ، مطابق استاندارد ملي شماره 584 ايران و استاندارد بين المللي 43/8 ) - ( DEF STAN 91 ........................................................................................................................................................... 27

پ – گريس :................................................................................................................................................................... 27

1پ ) گريس پايه کلسيم ( گريس سوپر ) :.................................................................................................................. 27

2پ ) گريس پايه سديم ( والوالين ) :............................................................................................................................ 28

3پ ) گريس پايه بنتون :................................................................................................................................................ 28

4پ ) گريس پايه آلومينيوم :........................................................................................................................................... 28

5پ ) گريس پايه ليتيم :.................................................................................................................................................. 29

چگونگي بسته بندي :..................................................................................................................................................... 29

- قوطي گريس نيز بايد حاوي نکات زير باشد :........................................................................................................... 30

حد استاندارد ملي و جهاني :.......................................................................................................................................... 30

وظيفه اصلي :................................................................................................................................................................... 30

شرايط اصلي :.................................................................................................................................................................. 31

سطح کيفيت روغن موتور باعلائم مختلف نشان داده مي شود که عبارتند از :............................................................. 31

پ – علائم نظامي :......................................................................................................................................................... 31

ج - علائم استاندارد ملي ايران :................................................................................................................................... 32

روغن موتور :................................................................................................................................................................... 33

شماره تعرفه گمرکي ، شرايط ورود :.............................................................................................................................. 34

2- 2 - چگونگي و ميزان بکارگيري بعنوان کالاي نهايي ياواسطه اي و مصرفي و مقايسه کالاهاي قابل جانشيني با محصول اصلي 34

3- 2 - ارائه ديده گاههاي کلي در مورد قيمت ، فروش و چگونگي روند تغييرات قيمت فروش محصول اصلي در داخل و خارج از کشور 36

فصل سوم......................................................................................................................................................................... 38

مطالعات فني.................................................................................................................................................................... 38

بررسي و برآورد هاي فني............................................................................................................................................... 39

1- 3- ارزيابي روشهاي مختلف توليد و گزينش روش بهينه ..................................................................................... 39

1- رها کردن در محيط و استفاده از آن :....................................................................................................................... 39

- تصفيه مجدد روغن در مقابل استفاده از روغن بعنوان سوخت :............................................................................... 40

تاريخچه صنعت بازيافت روغن....................................................................................................................................... 41

2-3 - تشريح دقيق و جامع فرآيند منتخب و سپس شماتيک جريان فرآيند ( نمودار گردش مواد) ......................... 43

شرح خلاصه فرآيند :...................................................................................................................................................... 43

3 – 3 - بررسي مناطق ، مراحل و شيوه هاي کنترل کيفيت ........................................................................................ 44

ويسکوزيته يا گرانروي :.................................................................................................................................................. 44

اندليس ويسکوزيته يا شاخص گرانروي :....................................................................................................................... 44

ظاهر:................................................................................................................................................................................ 44

رنگ :............................................................................................................................................................................... 44

عدد خنثي شدن :............................................................................................................................................................ 45

وزن مخصوص نسبي :.................................................................................................................................................... 45

مقدار آب :....................................................................................................................................................................... 45

نقطه اشتعال و نقطه احتراق :.......................................................................................................................................... 45

نقطه اشتعال..................................................................................................................................................................... 45

نقطه ريزش و ابري شدن :.............................................................................................................................................. 46

10-نقطه آنيلين :............................................................................................................................................................. 46

11-خاکستر :.................................................................................................................................................................. 46

12-عدد صابوني شدن :................................................................................................................................................. 46

ميزان نفوذ مخروط :........................................................................................................................................................ 47

مواد اوليه :....................................................................................................................................................................... 47

جريان فرايند :................................................................................................................................................................. 48

4-3 تعيين ظرفيت ، برنامه توليد و شرايط عملکرد داحد........................................................................................... 48

جدول ( 1- 3 )درصد توليد نسبت به ظرفيت اسمي در پنج سال اول راه اندازي..................................................... 49

5- 3 معرفي مواد اوليه طرح و برآورد مصرف هر يک................................................................................................. 50

1-5-3 معرفي مواد اوليه مورد نياز طرح...................................................................................................................... 51

جدول ( 2- 3 )مواد اوليه مصرفي واحد را معرفي مي نمايد :................................................................................... 51

جدول (2- 3 )مواد اوليه.............................................................................................................................................. 51

2-5- 3 برآورد مصرف مواد اوليه................................................................................................................................. 52

جدول ( 3- 3 ) برآورد مصرف ساليانه مواد اوليه مورد نياز واحد............................................................................... 52

6-3 دستگاهها و تجهيزات خط توليد............................................................................................................................ 53

1- 6-3 معرفي تجهيزات و دستگاههاي خط توليد...................................................................................................... 53

جدول ( 4 – 3 )اطلاعات فني هر يک از ماشين آلات مورد نياز خط توليد را ارائه مي نمايد :............................... 53

جدول ( 4 – 3 ) معرفي تجهيزات و دستگاههاي خط توليد..................................................................................... 54

جدول ( 5 – 3 ) فهرست ماشين آلات و تجهيزات خط توليد.................................................................................... 55

2-6- 3 نقشه استقرار ماشين آلات :............................................................................................................................. 55

7-3 تجهيزات و تاسيسات عمومي :.............................................................................................................................. 56

1-7- 3 آزمايشگاه :....................................................................................................................................................... 56

2- 7- 3 تعميرگاه :........................................................................................................................................................ 56

3-7 – 3 تاسيسات برق:................................................................................................................................................ 57

الف ) برق مورد نياز خط توليد :.................................................................................................................................... 57

جدول ( 6- 3 )برآورد برق مصرفي توليد.................................................................................................................... 57

ب ) برق مورد نياز تاسيسات و تعميرگاه....................................................................................................................... 58

ج )برق روشنايي ساختمانها ومحوطه............................................................................................................................ 58

جدول ( 7 – 3 )برآورد مصرفي واحد......................................................................................................................... 59

د ) برق مصرف ساليانه.................................................................................................................................................... 60

I - مصرف برق دستگاهها و تجهيزات اصلي و تاسيسات عمومي به صورت ذيل محاسبه مي گردد :..................... 60

II - مصارف برق جهت روشنايي ساير وسايل جانبي در کل سطح زير بناي توليدي ( سالنهاي توليد ، انبارها و تاسيسات ) با احتساب ضريب همزماني به صورت ذيل محاسبه مي شود :................................................................................................................................... 60

III – برق روشنايي محوطه که به صورت ذيل محاسبه مي گرد :............................................................................... 60

IV- برق ساختمانهاي اداري ، رفاهي و خدماتي به صورت ذيل محاسبه مي شود :................................................... 61

4 – 7 -3 تاسيسات آب................................................................................................................................................. 61

جدول ( 8- 3 ) برآورد آب روزانه واحد...................................................................................................................... 62

7- 7- 3 ساير تاسيسات................................................................................................................................................. 62

الف )تجهيزات اطفاء حريق........................................................................................................................................... 63

ب ) تاسيسات گرمايش و سرمايش................................................................................................................................ 63

جدول ( 10- 3 ) تاسيسات گرمايش و سرمايش.......................................................................................................... 64

تصفيه پسياب شيميايي.................................................................................................................................................... 64

8- 3 محاسبه نيروي انساني موردنياز............................................................................................................................ 64

1-8-3 برآورد پرسنل توليدي........................................................................................................................................ 65

جدول ( 11 – 3 ) برآورد نيروي انساني توليد............................................................................................................. 66

2 – 8-3 برآورد پرسنل غير توليدي........................................................................................................................... 66

پرسنل غير توليدي شامل موارد زير مي باشد :.............................................................................................................. 67

الف ) مديريت................................................................................................................................................................. 67

ب )پرسنل اداري ، مالي و خدماتي................................................................................................................................ 67

ج ) پرسنل تاسيسات وتعميرگاه...................................................................................................................................... 67

جدول (12-3) نيروي انساني غير توليدي..................................................................................................................... 68

9-3 محاسبه سطح زير بنا و مساحت مورد نياز............................................................................................................ 68

1-9-3مساحت سالن توليد............................................................................................................................................ 68

( 13- 3 )برآورد مساحت سالن توليد / کارگاه .... ( متر مربع )................................................................................. 69

2-9-3-مساحت انبارها:................................................................................................................................................ 70

به طور معمول وظايف زير به انبار مواد اوليه محول مي شود :..................................................................................... 71

1-2-9- 3 انبار مواد اوليه............................................................................................................................................. 71

2-9- 3 انبار محصول.................................................................................................................................................... 72

3-9-3 مساحت تاسيسات و تعميرگاه........................................................................................................................... 72

جدول ( 16 – 3 ) بر آورد مساحت تاسيسات.............................................................................................................. 73

4-9-3 مساحت آزمايشگاه............................................................................................................................................ 73

5-9- 3 مساحت ساختمانهاي اداري ، رفاهي و خدماتي............................................................................................. 73

جدول ( 17 – 3 ) مساحت ساختمانهاي اداري ، رفاهي و خدماتي........................................................................... 74

6- 9- 3 مساحت زمين ، ساختمان و محوطه سازي.................................................................................................... 75

جدول ( 8- 3 ) مساحت ساختمان ها........................................................................................................................... 75

جدول ( 19 -3 ) مساحت اجزاي محوطه سازي.......................................................................................................... 76

7-9-3 نقشه جانمايي ساختمانها.................................................................................................................................. 76

10-3 زمان بندي اجراي پروژه.................................................................................................................................... 77

شکل ( 3- 3 ) نمودار زمان بندي اجراي پروژه........................................................................................................... 78

فصل چهارم..................................................................................................................................................................... 79

بررسي هاي مالي و اقتصادي........................................................................................................................................... 79

مقدمه............................................................................................................................................................................... 80

1-4 اطلاعات مربوط به سرمايه در گردش و بر آورد آن :........................................................................................... 81

1- 1 – 4 برنامه توليد ساليانه :...................................................................................................................................... 81

جدول ( 1 – 4 ) شرايط عملکرد واحد......................................................................................................................... 81

2 – 1 -4 مقدار و ارزش مواد اوليه مصرفي :............................................................................................................... 82

جدول ( 2- 4 ) برآورد هزينه تامين مواد اوليه مصرفي................................................................................................ 82

1-4 هزينه هاي تامين انواع انرژي مورد نياز :............................................................................................................... 83

جدول ( 3- 4 ) هزينه هاي تامين انواع انرژي مورد نياز.............................................................................................. 83

1-4 هزينه خدمات نيروي انساني :............................................................................................................................... 84

جدول ( 4 – 4) هزينه هاي خدمات نيروي انساني..................................................................................................... 84

1-4 جمع بندي اجزاء و بر آورد سرمايه در گردش :................................................................................................... 85

الف ) مواد اوليه و قطعات مورد نياز :............................................................................................................................ 85

ب ) حقوق و دستمزا کارکنان :...................................................................................................................................... 85

ج )انرژي مورد نياز :..................................................................................................................................................... 86

د ) هزينه هاي فروش :.................................................................................................................................................... 86

ه) ساير هزينه ها :............................................................................................................................................................ 86

جدول ( 5 -4 )جمع اقلام سرمايه در گردش.............................................................................................................. 86

2- 4 اطلاعات مربوط به سرمايه ثابت و بر آورد آن :.................................................................................................. 87

1-2 -4 هزينه ماشين آلات و تجهيزات خط توليد :.................................................................................................... 88

جدول ( 6- 4 ) هزينه هاي تامين ماشين آلات و تجهيزات خط توليد........................................................................ 88

2- 2- 4 هزينه تجهيزات و تاسيسات عمومي :............................................................................................................ 89

جدول ( 7- 4 ) هزينه تجهيزات و تاسيسات عمومي................................................................................................... 89

3-2 -4 هزينه زمين ، ساختمان و محوطه سازي :........................................................................................................ 90

جدول ( 8 – 4 ) برآورد هزينه هاي زمين ، محوطه سازي و ساختمان سازي............................................................. 91

4-2-4 هزينه وسائط نقليه عمومي و سايل حمل و نقل :.............................................................................................. 91

جدول ( 9 – 4 ) هزينه وسايل نقليه عمومي و حمل ونقل............................................................................................ 92

5-2-4 هزينه لوازم و اثاثيه اداري :................................................................................................................................ 92

2-4 هزينه هاي قبل از بهره برداري :............................................................................................................................ 92

الف ) هزينه مطالعات اوليه :............................................................................................................................................ 92

ب ) هزينه ثبت قردادها و تسهيلات مالي :.................................................................................................................... 93

ج )هزينه هاي مربوط به آموزش مقدماتي ، راه اندازي و بهره برداري آزمايشي :...................................................... 93

د )هزينه هاي جاري دوره اجراي طرح :....................................................................................................................... 93

ح ) هزينه هاي پيش بيني نشده :.................................................................................................................................... 93

جدول ( 10- 4 )هزينه هاي قبل از بهره برداري......................................................................................................... 93

7-2-4 جمع بندي اجزاء و بر آورد سرمايه ثابت :...................................................................................................... 94

جدول ( 11 -4 ) جمع بندي اجزاء و برآورد سرمايه ثابت......................................................................................... 94

3-4 کل سرمايه گذاري :................................................................................................................................................ 95

جدول ( 12- 4 )برآورد سرماهي گذاري..................................................................................................................... 95

4- 4 هزينه هاي توليد :.................................................................................................................................................. 95

1-4-4 هزينه هاي ثابت :............................................................................................................................................... 96

جدول ( 12- 4) بر اورد سرمايه گذار ي...................................................................................................................... 96

2-4-4 هزينه هاي متغير :.............................................................................................................................................. 97

جدول ( 4-14 ) بر اورد هزينه هاي متغير................................................................................................................... 98

5-4 قيمت تمام شده محصول :..................................................................................................................................... 98

جدول ( 15 – 4 ) برآورد هزينه هاي ساليانه................................................................................................................ 98

با توجه به ظرفيت اسمي واحد قيمت تمام شده محصول برابر است با :.................................................................... 98

6-4 صورتهاي مالي و شاخصهاي اقتصادي طرح :........................................................................................................ 99

4 ارزيابي مالي واقتصادي طرح :.................................................................................................................................... 99

جدول ( 16 – 4) شاخصهاي مالي و اقتصادي طرح................................................................................................... 99




خلاصه طرح :

در اين طرح به بررسي کارخانه توليد روغن موتور و گريس پرداخته شده است ، براي بررسي طرح از روش هاي آماري و اقتصادي و برآورد هاي مالي استفاده شده است ، اين طرح شامل چهار فصل ميباشد ، فصل اول به بيان کلياتي از قبيل مقدمه ، تاريخچه ، مجوز هاي قانوني مورد نياز ، وضعيت بازار ، ميزان واردات و صادرات و ... پرداخته است ، فصل دوم به بيان روش انجام کار پرداخته است ، بازديد از واحد کاري مشابه ، نيروي انساني ، نحوه تامين سرمايه و ... از جمله عناوين موجود در اين فصل ميباشد ، فصل سوم به بررسي طرح از ديدگاه اقتصادي پرداخته است ( طرح توجيهي يا BP ) ، عناويني از قبيل نيروي انساني مورد نياز ، ميزان سرمايه گذاري ، مواد اوليه مورد نياز ، ماشين آلات مورد نياز و ... از جمله عناوين موجود در اين فصل ميباشد ، در نهايت فصل چهارم به بيان نتيجه اجراي طرح مي پردازد .

مقدمه

تعاريف اوليه

روانکاري ، اصطکاک و سايندگي

روانکاري يا Tribology که علم تسهيل حرکت نسبي سطوح در تماس با يکديگر تعريف شده است. امروزه يکي از رشته هاي مهم در علوم ، دانش فني و عمليات اجرايي مهندسي است . هر زمان که سطوح اجسام در جوار و در تماس با يکديگر حرکت نسبي داشته باشند دو پديده اصطکاک و سائيدگي وجود خواهد داشت .

اصطکاک عبارت از نيروي مقاومت در برابر حرکت نسبي و گذر سطوح در تماس نسبت به يکديگر ، و سائيدگي عمل تخريب و گسستگي ذرات ماده است که در نتيجه تماس سطوح در حرکت نسبي و به لحاظ اثر نيروي اصطکاک پديد مي آيد . به غير از مواردي بخصوصي که وجود اصطکاک که وجود اصطکاک براي وقوع حرکت و يا ايجاد سکون در حرکت مورد نياز و طملو باست در اکثر موارد و بخصوص در اغلب مکانيزممهاي متحرک در ماشين آلات که برايت حمل بار و انتقال نيرو و حرکت طراحي شده اند دو پديده اصطکاک و سائيدگي پديده هاي نامطلوبي به حساب مي آيند ، اصطکاک باعث تضييع انرزي مکانيکي و تبديل آن به حرارت نا خواسته و سائيدگي باعث از دست رفتن همشکلي و تجانس قطعات با يکديگر و نهايتاً تقليل عمر مفيد مکانيز و ماشين مي گردد .

روانکاري را مي توان به کليه عملياتي اطلاق نموده که اثرات اصطکاک و سائيدگي را تقليل مي دهد و روان کننده هر ماده اي است که با قرارگرفتن ما بين دو سطح در تماس باعث پايين آمدن نيروي مقاومت در برابر حرکت يا نيروي اصطکاک مابين آنها و براي شروع و ادامه حرکت نسبي سطوح مي گردد .

حال ببينيم چه مواردي را مي توان به عنوان روان کننده واجد شرايط دانست و مورد استفاده قرار داد . کوشش بيشتر براي يافت روان کننده هاي موثر سابقه اي ديرينه به قدمت تاريخ دارد . بسياري از مواد در طول زمان براي اين منظور مورد امتحان قرار گرفته و سپس مترود و با مواد بهتر ي جانشين شده اند .

بعضي از روان کننده هاي مورد استفاده تا به امروز به طرز شگفت آوري اصالت قديمي دارند .

روميان و مصريان در 1400 سال قبل از ميلاد مخلوطي از چربي ها ي ذوب شده و پيه آب کرده و با صابون آهکي مي جوشاندن و براي روغن کاري محورهاي وسائط نقليه و براي عنوان گريس به چرخ ارابها به کار مي برودند .

تنها از حدود اواسط قرن گذشته بود که روغن و صابون به عنوان مواد اصلي روان کننده ها مودرد استفاده قرار گرفته اند . روان کننده هاي مورد مصرف در دنيايي صنعتي امروز را مي توان از نظر حالت در 4 رده روان کننده هاي گازي ، مايع ، نيمه جامد و جامد ،دسته بندي نمود .

1- روان کننده هاي گازي به خصوص هوا براي روان کاري در کاربردهاي که به سرعت بسيار زياد و بار کم و اثبات شعاعي محور چرخش مورد نظر است يا شرايط غير عادي درجه حرارت زياد وجود پرتوهاي هسته اي ايجاب کند مورد استفاده قرار مي گيرد .

2- روان کنده مايع طيف وسيع از سيالات از گازهاي مايع تحت فشار تا انواع روغنهاي سنتتيک را در بر مي گيرد ، کاربرد روان کننده هاي مايع در روان کاري به روش هيدروديناميک و با لايه ضخيم و يا لايه نازک روان کننده است و به اين مناسبت رايج ترين نوع روان کننده مورد استفاده است .

مهمترين و پر مصرف ترين روان کننده مايع ، روغن معدني حاصل از پالايش نفت خام است . روان کنده هاي مايع شامل : روغنهاي طبيعي ، حيواني وگياهي که خود مصارف به خصوصي از نظر روان کاري دارند نيز مي باشند اين روغنها اثر اسيدهاي چرب با الکل ها هستند ( روغن هاي آلي ) که در قديم به تنهايي براي روغن کاري سيال استفاده مي شدند ولي امروزه به صورت مخلوط با روغن هاي معدني استفاده مي شوند .

3 - روان کنندههاي نيمه جامد شامل : انواع گريس و چربيهاي جامد و موم در مواردي که آب بندي محل روانکاري براي استفاده از روان کننده مايع مشکل است و يا شرايط کار سبک و غير مدوام و يا عدم دسترسي به محل ، يکبار روانکاري بريا طول عمر مفيد مکانيزم را توجيه نمايد و درياتاقانهاي ساچمه اي و غلطکي که روانکاري از نوع الاستوهيدروديناميک حکمفرماست بکار مي رود . گريس که پرمصرف ترين روان کننده نيمه جامد است خود متشکل از يک روغن نفتي يا سنتتيک و يک پرکننده ( صابون فلزات ) يا سفت کننده ( مواد پليمري ) است .

-4روان کننده هاي جامد بريا روانکاري در شرايط بخصوص کار مانند خلاء کامل يا با رو حرارت زياد و در مواردي که روانکاري مرزي Boundary Lubrication حاکم است به کار مي رود . انواع روان کننده هاي جامد شامل : گرافيت ، ميکا ، تالک ، سولفيد مولفيد موليبدينيم ، اکسيد سرب ، گل گوگرد و انواع پلاستيک است .



1-2 نام محصول و مشخصات فني :

آنچه که در اين طرح نمونه توليد و بررسي مراحل فرآيند آن مورد بررسي و بحث قرار گرفته است در درجه اول روغن موتورو سپس گريس مي باشد ( انواع آن ) در ساخت که هر نوع از اين روان کننده ها روغن موتورسوخته مورد بازار يابي قرار گرفته و سپس در طي مراحل توليد تبديل به روغن پايه مي شود ( عمدتاً روغن پايه /SAE 30 به ميزان % 8 SAE 10 و SAE 5 ) ، که از آن جهت ساخت روغن موتور ( با افزودن مواد افزودني ) و گريس ( با افزودن اسيد چرب و قليا و .... با در نظر گرفتن نوع گريس منتخب) استفاده مي شود .

گازوئيل بدست آمده در طي اين فرايند نيز چون جهت عرضه به بازار بايد مورد تصفيه قرار بگيرد و در حال حاضر کارخانجات توليد کننده فرآيند مناسب و قابل توجهي را در اين رابطه در اختيار ندارند ، از اين گازوئيل جهت سوخت داخلي استفاده مي کنند .

ابتدائاً تعاريف کاملتري را در رابطه با محصولات اصلي فر ايند ( روغن موتور و گريس ) مورد بررسي قرار مي دهيم.لازم به توضيح است که واحدهاي توليد گريس و روغن موتور با اندکي تغيير در خط توليد و يا حتي مواد اوليه و تغيير فرمولاسيون انواع روغنهاي صنعتي را بدست مي آورند و تنوع توليد در اين واحدها مي تواند بسيار زياد باشد .



روغن موتور :

آنچه که امروزه تحت نام روغن موتور جهت روانکاري و يا کاربردهاي مخصوص همچون دستگاههاي هيدروليک ، سيستم هاي حرارتي ، عايق الکتريکي و يا يرش فلزات بکار مي رود بايد داراي خصائص عديده اي باشد که بعداً مورد بحث قرار مي گيرد و جزء خواص عمومي آنها مي باشند وليکن تعدادي از مشخصه ها کاملاً اختصاصي است و بستگي به عمکرد آن دارد مثلاً روغنهاي که در تراشکاري بکار مي رود بايد با آب بخوبي مخلوط شده و از اکسيد شدن قطعات بسيار داغ فلزي در مجاورت هوا و آب جلوگيري به عمل آورده و ضمناً عمر تيغه برش را بهبود بخشد و تعدادي مشخصه ديگر ، به منظور ساخت روغني که بتواند کليه مشخصات لازم را بر حسب عملکرد داشته باشد دو ماده اصلي به نام روغن پايه و مواد افزودني را با يکديگر مخلوط مي نمائيم .

روغن پايه ماده اي است نفتي و يا سنتتيک ( مصنوعي - Synthetic ) که در حدود % 95 - 90 روغن را بر حسب نوع روغن تمام شده تشکيل مي دهد (در بعضي موارد ازين اين مقدار کمتر و يابيشتر است )و مي توان نيازهاي يک روغن را تا حدودي بر حسب آن عملکرد بر طرف نمايد . رکن اساسي هر روغن تمام شده روغن پايه است که بعد از مخلوط شدن با مواد ديگر تبديل به روغن محصول مي گردد

مواد افزودني تعدادي مواد شيميايي با ترکيببات مخصوص است که افزودن .نها به مقدار معين به روغن پايه خواص روغن را ترميم و تصحيح نموده . علاوه بر آن تعدادي مشخصه مخصوص که در روغن پايه وجود ندارد و يا ضعيف مي باشد به مجموع روغن مي دهد .

در مرحله ساخت روغن موتور آنچه مهم است تعيين هيدروکربورهاي موجود در روغن پايه آن مي باشد . اصولاً اکثر ترکباتي که در مواد نفتي وجود دارد ترکيباتي از هيدروژن و کربن هستند ، علاوه بر اين ترکيبات که به نام هيدودکربورها ناميده مي شوند ترکيبات ديگري نيز که شامل مقادير جزئي گوگرد آزاد ، نيترژن هستند وجود دارد . اکسيژن اکثراً در شکل اسيدها ينفتنيک و ازت در شکل روغنهاي پايه نفتنيکي وجود دارد . گوگرد مي تواند هم به صورت گوگرد آزاد ، محلول و يا هيدروژن سولفوره و يا ترکيبات فلزي نيز در حد چند قسمت در ميليون قسمت به صورت ترکيبات آلي وجود دارند . هيدروکربورهاي اصلي که از نفت خام حاصل مي شوند در سه گروه اصلي طبقه بند يشده و مشخصات هر روغن پايه بر حسب اينکه چه درصدي از آنها در روغن وجود داشته باشد تغيير مي نمايد



گروه پارافينيک :

شامل ترکيبات هيدروکربورهاي اشباع شده خطي زنجيره اي و يا شاخه اي مي باشند و به مقدار زياد در برش روغنها از نفت خام پارافينيک به دست مي آيند .

هيدروکربورهاي نفتنيک :

اين دسته از هيدرو کربورها از اين نظر که هيدروکربور اشباع شده هستند مشابه پارافين ها هستند و از اتصال گروه هاي متيلن که در يک حلقه تنظيم شده اند تشکيل گرديد ه اند .

E ) گريس ليتوم :

اين گريسها که از روغنهاي معدني و روغنهاي مصنوعي تهيه مي شوند داراي شکل ظاهري نرم بوده و در اثر تغيير درجه حررات سفت نمي شوند . در تغييرات درجه حرارت 80 تا 300 از آنها مي شود استفاده نمود . اين گريسها در برابر آب مقاوم بوده ولي کمي رطوبت جذب مي کنند به علت طول عمر نسبتاً زيادي آنها در گريس کاري هواپيما ها نيز استفاده مي شود .



I ) گريس باريوم :

اين گريس از نظر شکل ظاهري و خواص شبيه مخلوط سديم است . تنه تفاوت آن ويسکوزيته بالاتر مي باشد که در اثر حرارت روان نگشته تا زماني که در اثر در اثر درجه حرارت بالا تجزيه مي گردد باز هم بصورت نيمه جامد باقي مي ماند . ضمناً چسبندگي آن به سطح فلزات بسيار خوب است .



G ) گريس استرانسيوم :

اين گريس شبيه گريس باريوم است با اين تفاوت که مقاومت آن در حرارت بيشتر از آن است و هنوز به صورت تجارتي از آن استفاده نمي شود .



مشخصات فني محصول :

براي آشنائي با مشخصات فني محصول ( روغن موتور و گريس ) ، ابتدائاً تعاريف مربوط را متذکر مي شويم :



1- گرانروي ( - Viscosity ) :

نيروئي است که در اثر لغزيدن يک لايه از مايع روي لايه ديگر ايجاد مي شود ، واحد آن سانتي پوز

( Cente Poise ) مي باشد و معرف مقدار نيروئي است که لازم است تا يک لايه از مايع به مساحت Cm2 1 را از لايه ديگري به موازات آن و به فاصله cm 1 از آن به سرعتي see 1 / cm 1 دور مي کند و معمولاً ويسکوزيته مايعات را بر حسب ويسکوزيته آب در 20 درجه سانتي گراد که برابر c.p 1 است اندازه مي گيرند . ويسکوزيته روغنها را در درجه حرارتهاي متفاوت 100 درجه فارنهايت و يا 30 درجه فارنهايت براي روغنهاي با ويسکوز پائين و 210 درجه فارنهايت و برياروغنهائي با ويسکوز يته زياد اندازه مي گيرند .



2- نقطه ريزش (Pour point ) :

درجه حرارتي که در آن روغن قابليت روان بودن خود را از دست مي دهد و معمولاً به هنگام تصفيه هر چه تصفيه شمعي روغن بيشتر باشد نقطه ريزش پائين تر است .



3- وزن مخصوص (( Specific Gravity -:



4- نقطه اشتعال ( Flash Point ) :

درجه حرارتي که در آن بخارات روغن بوسيله گذراندن يک شعله از روي روغن مشتعل مي وشند ولي ادامه سوختن نمي دهند .



5- نقطه احتراق: ( - Flae Point ) :

درجه حرارتي که در آن روغن مشتعل شده به سوختن ادامه مي دهد . اين درجه حرارت نظير نقطه اشتعال معرف مقدار مواد و گازهاي فرار و قابليت تبخير روغن مي باشند .



6- نقطه ابري شدن ( Cloud Point - ) :

درجه حرارتي که در آن ، روغن مواد شمعي خود را از دست داده و مات مي شود . اين درجه از نقطه ريزش بالاتري است .



7- شاخص کربونيز اسيون (- Carbonisation index ) :

در فشار mmHG 1 ، درجه حرارتي را که در آن %90 روغن تقطير مي شود را شاخص کربونيزاسيون مي گويند وهر چه ميزان آن بالاتر باشد مقدار رسوبات در موتور بيشتر است .



8 - انديس ويسکوزيته ( - Visicosity index ):

شاخصي که تغييرات درجه حرارت مي سنجد ، هرچه اين انديس بالاتر باشد تغييرات ويسکوزينه روغن بر حسب تغييرات درجه حرارت کمتر است .



3- 2 - ارائه ديده گاههاي کلي در مورد قيمت ، فروش و چگونگي روند تغييرات قيمت فروش محصول اصلي در داخل و خارج از کشور

مصرف روز افزون انواعفرآورده هاي نفتي در کشور و متعاقب آن مصرف روغن موجب شده است تا در طي چند سال گذشته موازنه بين توليد و تقاضا در صنعت منفي گردد و به عبارت ديگر ميزان روغن توليدي تکافوي مصرف کشور راننمايد . در نتيجه نياز به پيش بيني مواردي چون تامين خوراک اوليه ، صادرات مواد افزودني ، توليد روغن در پالايشگاههاي داخلي ، موازنه منفي بين توليد و عرضه و نهايتاً وادرات روغن از خارج وجود دارد پيش بيني مصرف روغن در سالهاي آينده نشان دهنده اين واقعيت است که موازنه منفي ميان توليد وعرضه روغن سالانه بيشتر خواهد شد .

محاسبات انجام گرفته بر طبق پيش بيني نشان مي دهد که مصرف روغن از حدود 440 هزار متر مکعب در سال 64 به 2400 هزار متر مکعب در سال 83 خواهد رسيد که اين پيش بيني با توجه به فرض ثابت بودن کيفيت فعلي روغن ( تعويض بعد از هر 1500 کيلومتر کارکرد ) تخمين زده شده است . با توجه به ميزان مصرف فعلي ( 2023 هزار متر مکعب در سال 1382 طبق برآورد شرکت ملي ايران ) و ميزان توليد روغن پايه پالايشگاههاي موجود در کشور که مقاديري نيز از ان به همان صورت Lube cut به خارج از کشور صادر مي شود ،

( بدليل کمبود مواد افزودني و ... ) در نظر گرفتن راهي که بتوان موازنه منفي و عدم تعادل موجود از بين برود ، ضروري است در غير اين صورت وادرات روغن که حداقل سالانه ( آمار1365 )150 هزار متر مکعب مي باشد بايد در دستور کار قرار گيرد . اگر قيمت روغن پايه وادراتي را هر متر مکعب حدود 750 دلار فرض نمائيم ميزان ارز لازم بريا وادرات روغن بالغ بر 112 ميليون دلار مي گردد که تخصيص اين ميزان ارز با مشکلات ارزي موجود و آينده کشور قابل توجيه نبوده ، بنابراين وادرات نمي تواند راه حل منطقي و صحيحي باشد .راه حل ديگر گسترش ظرفيتهاي توليدي کارخانجات موجود روغن سازي است که برري ظرفيت توليدي وميزان توليد کارخانجات روغن سازي کشور (چه تصفيه مجدد و چه تصفيه نشده نشان مي دهد که همگي بيش از ظرفيت اسمي طراحي شده اوليه مشغول بکار مي باشند . بدين ترتيب اين راه حل نيز غير عملي است .

تنها راه حل ممکن ايجاد واحدهاي جديد روغن سازي در کنار پالايشگاههاي مجود و به تبع آ ن واحدهاي جديد روغن تصفيه مجدد مي باشد . که البته ايجاد واحدهاي اخير نيز يکسري مسائل از جمله تامين ماده اوليه عمده آنه ( روغن سوخته )را دارد که لزوماً بحثهاي ديگر را بر مي انگيزد . در هر صورت بازار فروش ، جداي از مسائل توليد ومشکلات آن ، نه تنها در خود کشور که هم اينک با بازارهاي جديد کشورهاي آسيايي ميانه و همسايگان شرقي بازاري بالنسبه پر رونق و سود آور است و در اين بازار گاها ً غير متعادل ، توليد کننده داخلي نگراني عدم بازار يابي را نداشته و ندارد چرا که در داخل قيمتها تا اندازه اي تصنعي است . شرکت نفت ، روغن پايه که ماده اي است حاصل از برج تقطير با يارانه مي فروشد وبدين علت قيمت روغن موتور و روغن صنعتي در ايران پائين است لازم به ذکر است ميانگين بهاي روغن تصفيه داخلي 4000 ريال به ازاي هر ليتر ، در بازار عرضه مي گردد .