پروژه کارآفرینی پرورش ماهی و آبزیان دریایی

پروژه کارآفريني پرورش ماهي و آبزيان دريايي در 51 صفحه ورد قابل ويرايش


شرح فرآيند

تاريخچه

بهره برداري از سواحل جنوبي درياي خرز به صورت اجاره اي - سالانه از سال 1219 شمسي ( زمان سلطنت محمد شاه قاجار) آغاز شد. اين نظام حقوقي در بهره برداري به مدت 80 سال تا 1299 شمسي ادامه داشته است. تا زمان محمد شاه, حاكمان هر منطقه به ميل خود رودخانه ها و دريا را به اتباع روسيه اجاره مي دادند. اما از سال 1215 هجري شمسي اين اختيار با فرمان محمد شاه لغو شد.

2 - در سال 1306 هجري شمسي بين دولت هاي ايران و شوروي سابق پيماني جهت تاسيس شركت مختلط براي صيد ماهي در سواحل جنوب درياي مازندران منعقد شد و ساير رودخانه هاي داخلي در اختيار وزارت دارائي قرار گرفت كه به طور سالانه از طريق مزايده اجاره داده مي شد.

3 - در سال 1332 هجري شمسي شركت شيلات توسط دكتر محمدمصدق ، نخست‌وزير وقت ، ملي اعلام گرديد و به عنوان شيلات ايران نامگذاري شد. اين تشكيلات اولين ساختار سازماني رسمي ماهيگيري كشور بود و به همين دليل شيلات ايران ناميده شد.

4 - تا سال 1332{اعلام ملي شدن شيلات} فعاليتهاي شيلات براساس قراردادهاي ايران و روسيه انجام و رودخانه هاي شمال نيز تحت اختيار وزارت دارايي بوده و از طريق مزايده واگذار مي شدند.

5 - با تشكيل وزارت منابع طبيعي در دي ماه 1346 شيلات ايران به اين وزارتخانه وابسته شد و بعد از انحلال وزارتخانه مذكور امور شيلات به وظايف وزارت كشاورزي افزوده گرديد.

6 - نخستين آئين نامه صيد در درياي خزر در سال 1332 پس از ملي شدن شركت شيلات ايران تدوين و اجرا گرديد كه عمدتاً مشتمل بر تعيين فصول مجاز و ممنوعه صيد و تعيين مناطق مجاز صيادي بود.

7 - اولين فعاليت دولتي در زمينه آبزيان با همكاري پروفسور بلگواد دانماركي در سال 1316 هجري شمسي بر روي ماهيان جنوب انجام شد. درسال 1328 اين كار توسط دكتر پطرسن دانماركي ادامه يافت.

8 - طي سالهاي 1334 تا 1335 هجري شمسي يك شركت ژاپني مطالعاتي را در خصوص توسعه ماهيگيري جنوب در خصوص انواع آبزيان خليج فارس به ويژه ماهي و ميگو انجام داد و در نتيجه مشخص شد بهره برداري از منابع آبزي خليج فارس در تمام مدت سال امكان پذير است. در سال 1335 سازمان برنامه و بودجه شركت ماهيگيري خليج فارس را با مشاركت ژاپني ها تحت عنوان " ماهيگيري خليج فارس " تاسيس گرديد كه ژاپن سهامدار آن بود سپس در سال 1336 تمامي سهام اين شركت به سازمان برنامه انتقال يافت.

9 - در شهريور 1340 در اجراي قانون شيلات ايران و تقاضاي وزارت دارايي و موافقت سازمان برنامه و تصويب هئيت دولت, اين شركت به شيلات منتقل و در نهايت منجر به تشكيل شركت سهامي شيلات جنوب به سهامداري وزارت دارايي, وزارت جنگ, شير خورشيد سرخ و بانك تعاون كشاورزي در سال 1342 گرديد..

شركت سهامي شيلات جنوب با مشاركت تعدادي از وزارتخانه ها و سازمانهاي دولتي تاسيس و با ايجاد ناوگان صيادي و چندين اسكله و مجتمع عمل آوري شيلاتي در جهت گسترش فعاليتهاي صيادي اقدام نمود.

10 - در سال 1343 نخستين آئين نامه صيد در رابطه با فعاليتهاي صيادي در جنوب كشور ( خليج فارس و درياي عمان و رودخانه هاي تابعه) مشتمل بر محدوديت هاي فصلي, مكاني و ابزاري تدوين يافت.

10 - اولين بار در سال 1301 توليد و رها سازي 3 ميليون قطعه بچه ماهي جهت رها سازي در درياي مازندران انجام شد.

11 - طي سالهاي 1347 تا 1350 جهت حفظ ذخاير با ارزش ماهيان خاوياري و تكثير و پرورش كپور ماهيان, كارگاه تكثير و پرورش ماهيان سد سنگسر و ايستگاه تكثير و پرورش پل آستانه تاسيس شد.

12 - پس از انقلاب اسلامي با ادغام شركت هاي شمال و جنوب و تشكيل شركت سهامي شيلات ايران تحت پوشش وزارت كشاورزي حوزه نظارت و فعاليت دولت به تمامي جنبه هاي شيلاتي كشور از جمله آبهاي داخلي و تكثير و پرورش آ‎بزيان گسترش يافت.

13 - در سال 1361 بر اساس مصوبه شوراي انقلاب شركتهاي شيلات شمال و جنوب ادغام شده در معاونت امور شيلات و آبزيان وزارت كشاورزي , با نام شركت سهامي شيلات ايران شكيل گرديد.

14 - در شهريور ماه سال 1367 به پيشنهاد سران سه قوه و موافقت رهبر كبير انقلاب اسلامي حضرت امام خميني ( ره ) شركت سهامي شيلات ايران از وزارت كشاورزي منتزع و به وزارت جهاد سازندگي الحاق گرديد.

15 - سازمان تحقيقات شيلات ايران در سال1369 تشكيل شد.

16 - قانون حفاظت و بهره برداري از منابع آبزي جمهوري اسلامي ايران در تاريخ 14 / 6 / 1374 در مجلس شوراي اسلامي تصويب شد و در تاريخ 22 / 6 / 1374 به تاييد شوراي نگهبان رسيد.

17 - آئين نامه اجرايي قانون حفاظت و بهره برداري از منابع آبزي جمهوري اسلامي ايران نيز در تاريخ 25 / 2 / 1378 هيات وزيران به تصويب رسيد.

18 - در تاريخ 24 ارديبهشت ماه 1372 موسسه تحقيقات بين المللي ماهيان خاوياري دكتر دادمان توسط آقاي هاشمي رفسنجاني افتتاح شد.

19 - در سال 1374 نام سازمان تحقيقات و آموزش شيلات ايران به موسسه تحقيقات شيلات ايران تغيير يافت.

20 - تشكيل وزارت جهاد كشاورزي از ادغام دو وزارتخانه كشاورزي و جهاد سازندگي در سال 1379 و قرار گرفتن شيلات ايران در وزارتخانه جديد

21 - انتزاع موسسه تحقيقات شيلات در سال 1381 از شركت سهامي شيلات ايران منتزع و به سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي الحاق شد.

22 - اساسنامه موسسه تحقيقات شيلات ايران توسط شوراي گسترس آموزش عالي در تاريخ 1 / 12 / 1381 به تصويب رسيد.

23 - و بالاخره تصويب قانوني مشتمل بر ماده واحده و ده تبصره در تاريخ 30 / 2 / 1383 توسط نمايندگان دوره ششم مجلس شوراي اسلامي و تائيد شوراي نگهبان مورخ 9 / 3 / 1383 شركت سهامي شيلات ايران به " سازمان شيلات ايران" تغيير يافت. بر اساس اين قانون, شيلات كه همچنان از مجموعه هاي وزارت جهاد كشاورزي محسوب خواهد شد از تاريخ 1 / 1 / 1384 به صورت سازمان اداره مي شود. رئيس سازمان توسط وزير جهاد كشاورزي منصوب و به عنوان معاون وزير خواهد بود.

نحوه قرار دادن بچه ماهي در استخر

در ابتدا ما احتياج به تعدادي نوزاد ماهي داريم كه مي توان آنرا از شيلات يا كارگاه تكثيرماهي فراهم كرد. نوع كپور ماهي مقرون به صرفه است و براي هر هكتار (000/10 متر مربع) حدود 6-5 هزار بچه ماهي با تركيبات مختلف نياز مي باشد. براي هر 2 متر مربع حدود يك قطعه بچه ماهي لازم است. قراردادن بچه ماهي بيش از ظرفيت در استخر باعث عدم رشد آنها خواهد شد. قبل از قراردادن بچه ماهي بايستي مطمئن بود كه درجه حرارت ظرف ماهيها با آب استخر يكسان مي باشد. چنانچه اختلاف درجه حرارت در آب زياد بود، بايد به تدريج و آهسته مقداري از آب استخر را در ظرف بچه ماهيها اضافه نمود، تا به درجه حرارت يكسان برسند. اگر اختلاف درجه حرارت بين ظرف ماهي و استخر زياد باشد باعث تلف شدن بچه ماهي مي شود. بچه ماهي نبايد از ارتفاع بالا در آب ريخت، بلكه مي بايست ظرف ماهي را به نحوي در آب قرار داد تا خود ماهيها به صورت شنا وارد آب استخر شوند.



نكات لازم براي مراقبت از استخر

كافي بودن آب استخر توريهاي مجاري ورودي و خروجي در جاي خود قرار داشته باشد جلوگيري از نفوذ آب از جداره هاي استخر، كه در صورت نفوذ بايستي سريعا نقاط نفوذي مسدود شود. جلوگيري از شكار و دستبرد مرغان ماهيخوار، لاك پشت، مار، موش و قورباغه. در ضمن كشيدن سيم فلزي بصورت موازي مي تواند از ورود مرغان ماهيخواد ممانعت نمايد. هر چند مدت آب استخر بايد تعويض شود كه در طول يك سال 4 الي 5 بار مي رسد.



نحوه صيد

در پنج ماه اول نبايد از استخر ماهي صيد شود و پس از اين مدت مي توان هفته اي 4 يا 5 ماهي بزرگ صيد نمود. برداشت محصول ماهي پس از وارد نمودن به استخر حداكثر به مدت يكسال مي باشد موقع مناسب براي صيد ماهيان، صبح زود هنگام خنكي هوا است. مي توان با تخليه آب استخر به صيد نهايي دست يافت. تعدادي ظرف آب براي نگهداري بچه ماهيان و توري براي جلوگيري از فرار ماهيها لازم است. براي جدا ساختن بچه ماهيها از ماهيان بزرگ بايد يك چاله با عمق مناسب و به مساحت 2 متر مربع ايجاد كرد و نوزاد ماهي را در درون آن قرار داد و در آخر بايد بچه ماهيها به درون استخر برگردانده شود. در هر هكتار كه 5 تن ماهي وارد شود حدود 200/3 تن احتمال برداشت محصول است. بر طبق اطلاعات بدست آمده تغذيه نوزاد كپور ماهي با استفاده از شيره سويا باعث مي شود كه از 5/1 هكتار زمين استخر پرورش ماهي 10 تن ماهي بدست آيد.

مجوز هاي پرورش ماهي :

1. موافقت اصولي : چنانچه امکانات معرفي شده از جانب متقاضي داراي ضوابط و شرايط پرورش ماهي باشد پس از تصويب کميسيون صدور پروانه موافقت اصولي صادر ميشود که رونوشت آن به ادارات محيط زيست ، امور آب و امور اراضي استان ارسال مي شود.

2. پروانه تاسيس : چنانچه جواب تمام استعلامات مثبت باشد پس از صلاح ديد کميسيون صدور پروانه پروانه تاسيس صادر ميشود که بر اساس آن شخص اجازه ساخت و ساز پيدا کرده و جهت دريافت تسهيلات به بانک معرفي مي شود.

3. پروانه بهره برداري : پس از اتمام کار ساخت و ساز و بازديد کارشناسي چنانچه مورد داراي شرايط ماهيدار کردن باشد از جانب کميسيون صدور پروانه ، پروانه بهره برداري صادر مي شود.

* لازم به تذکر است در هر مورد از مجوزهاي فوق چنانچه تا زمان اعتبار پروانه صادره ، کار اتمام نيافته باشد مجوز بايد تمديد گردد.

مزارع زينتي : استعلام از ارگانهاي مذکور لازم نيست و شخص بايستي فيش آب يا مجوز چاه خود را ارائه نمايد .

مزارع خرد: چنانچه مدارک چاه و زمين تکميل باشد به يکباره مجوز بهره برداري از منبع آب کشاورزي صادر مي شود.



مراحل لاروي :

معمولاً تخم ماهيان آب شيرين از جمله كپور پس از گذشت 100 "درجه روز" (يعني 4 روز در دماي 25 درجه سانتيگراد) سرباز مي­كند. لاروها به طول 5 ميليمتر هستند و تنها يك كيسه غذايي كوچك با خود همراه دارند. هنگام آماده سازي استخر تخم­ريزي يا نزديك به اين زمان ، استخرهاي نوزاد پروري بزرگتر از استخرهاي تخم­ريزي هستند و بايد حدود 2/1 متر عمق داشته باشند. اين استخرها اختصاصاً براي توليد لارو بكار مي­روند و بايد تنها حاوي مواد غذايي در چنان اندازه و كيفيتي باشند كـه مـناسب تـغذيه لاروهـا بـاشند. بـراي پرورش پلانكتون­هاي حيواني غذايي در استخرها كود آلي يا شيميايي مي­پاشند. انتخاب بين كودهاي آلي و غير آلي صورت مي­گيرد و كودهاي آلي طبيعي مورد استفاده معمولاً از كودهاي حيواني نظير كود گاو يا اسب هستند . اين مواد را ميتوان به ميزان 1 كيلوگرم در متر مربع بصورت جامد يا مايع ، ترجيحاً در حالت تجزيه كامل كه سطح آمونيم به حداقل مي­رسد بكار گرفت. ( سطح آمونيم بسته به طبيعت خاك استخر و سطح موجود مواد تغذيه­اي در استخر كاملاً متغير است). هنگام كودپاشي دقت زيادي بايد مبذول داشت تا كود بيش از حد افزوده نشود و حالت بي­اكسيژني رخ ندهد. به جاي كوددهي گسترده و يك جا، چه بهتر كه اين كار طي چندين نوبت هر چند هفته يك بار در طول تابستان صورت گيرد.

كودهاي غير آلي را ميتوان به جاي كود آلي بكار برد. كودهاي آلي مواد تغذيه­اي جلبكي را در سطح قابل پيش­بيني­تري فراهم مي­نمايند. در استخرهاي عادي كه داراي مقدار مناسبي خاك در كف هستند ، احتمال دارد كه فسفر ، مواد مغذي را محدود كند كه براي جلوگيري از اين وضع ، از سوپر فسفات­ها استفاده مي­گردد. شكل رايج­تر كودپاشي ، استفاده از تركيب نيتروژن، فسفر و پتاسيم به نسبت 10÷10 ÷ 10 به ميزان 10 كيلوگرم در هكتار ، كمي ديرتر در سال ميتوان بكار گرفت. پس از آنكه كود آلي يا شيميايي افزوده شد و پلانكتون كافي در استخر بوجود آمد لاروهاي تازه سر از تخم درآورده به آن وارد مي­شوند. رشد در اين زمان سريع است و لاروها را بايد به منظور جلوگيري از كاهش ميزان رشد كه در اثر ازدحام بي­رويه ايجاد مي­شود ، پراكنده و كم جمعيت كرد. بطور معمول لاروها را براي بقيه فصل در استخر نگاه ميدارند. همچنين ممكن است در صورت كند بودن ميزان رشد ( كه از طريق نمونه برداري با تور كنترل ميشود) ، از تغذيه كمكي استفاده گردد. در صورتيكه درجه حرارت مناسب باشد، ممكن است ماهيان كليه غذاهايي را كه بطور طبيعي توليد شده مصرف كنند. غذاهاي گندله­اي شكل كه توسط كارخانجات تجارتي توليد ميشوند معمول ترين غذاي ماهيان آب شيرين از جمله كپور هستند. اين مواد از لحاظ غذايي متناسب با نيازهاي ماهي ساخته شده­اند و ميتوان آن را با دست به آنها داد، يا به كمك ابزار اتوماتيك يا تغذيه كننده­ها مورد استفاده قرار داد. در صورتيكه هوا به اندازه كافي گرم باشد ميتوان بطور واقع­بينانه انتظار داشت كه تا پايان تابستان وزن ماهيان 50 تا 100 گرم باشد. در اينجا بايد بر اهميت بالا بودن دماي محيط تأكيد كرد، زيرا پايين بودن درجه حرارت سبب ميشود كه آهنگ رشد كند يا نابود گردد. حداقل دما براي رشد مناسب ، 18 درجه سانتيگراد است، در حالي كه دماي 25-23 درجه سانتيگراد ايده­آلي را براي تبديلات غذايي و رشد بوجود مي­آورد. اهميت درجه حرارت به قدري است كه استفاده از صفحات خورشيدي ، تونلهاي پلي تيني گلكاري شده يا ايجاد پوشش بر روي استخر ، به منظور افزايش درجه حرارت براي بالا بردن آهنگ رشد ، باز هم اقتصادي و بصرفه است.