راهنمای چشم انداز سازی.کورش گلکار

اﻫﻤﯿﺖ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز و ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﺳﺎزی در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻗﺘﺼﺎدی، اﺟﺘ ﻤﺎﻋﯽ و ﮐﺎﻟﺒﺪی ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﻣﺤﻼت ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ ای اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ «ﻗﻠﺐ» ﺗﻮان آن را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی و ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻬﺮی راﻫﺒﺮدی ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻮد . در وﺿﻌﯿﺖ ﮐﻨـﻮﻧﯽ، ﯾﻌﻨﯽ در ﻋﺼﺮ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن و ﺗﺸﺪﯾﺪ رﻗﺎﺑﺖ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺴﺐ ﺳﻬﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﺛﺮوت ﻫﺎ، اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎی درﺧـﺸﺎن و ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد اﻣﺮ ﺗﺪوﯾﻦ و اﺟﺮای ﭼﺸﻢ «اﻧﺘﺨﺎب» اﻧﺪاز ﺑﺮای ﺷﻬﺮﻫﺎ دﯾﮕﺮ ﻧﻪ ﯾﮏ ﺑﻠﮑﻪ ﺑـﻪ «ﺿﺮورت» ﯾﮏ ﺑﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ . ﻣﺮور ادﺑﯿﺎت ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫـﺪ ﮐـﻪ در زﻣﯿﻨـﻪ ﻓﺮاﯾﻨـﺪ ﭼـﺸﻢ اﻧﺪازﺳـﺎزی ﻣـﺪل ﻫـﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ وﺟﻮد دارد و در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺮدم و اﺳﺘﺨﺮاج ﭼـﺸﻢ اﻧـﺪاز ﻣـﺸ ﺘﺮک ﻧﯿـﺰ ﺗﮑﻨﯿـﮏ ﻫـﺎی ﻣﺘﻨـﻮﻋﯽ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ . ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺷﯿﻮه ﺻﻮرت »ﺑﻨـﺪی ﺑﯿﺎﻧﯿـﻪ ﭼـﺸﻢ «اﻧـﺪاز ﺧـﻼء ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ وﺟﻮد دارد . اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﭘﺎره ای از وﯾﮋﮔﯽ ﭼﺸﻢ «ﺧﻮب» ﻫﺎی ﯾﮏ ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ اﻧﺪاز داﺷﺘﻪ اﺷﺎره اﻧﺪ، ﻣﻌﻬـﺬا اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ و ﻋﻤﻖ ﻻزم ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺪل ﺟﺎﻣﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾـﻪ ﻫـﺎی ﻧﻈـﺮی ﭘﺬﯾﺮﻓﺘـﻪ ﺷﺪه ای ﺑﺎﺷﺪ در ﺧﺼﻮص ﺷﯿﻮه ﺻـﻮرت ﺑﻨـﺪی ﺑﯿﺎﻧﯿـﻪ ﭼـﺸﻢ اﻧـﺪاز اراﺋـﻪ ﻧﮕﺮدﯾـﺪه اﺳـﺖ . از ﺳـﻮی دﯾﮕـﺮ، ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﭼﺸﻢ » اﻧﺪازﺳﺎزی در ادﺑﯿﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﻣﺤﻮرﯾﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ « ﭘﺎﯾﻪ اﻗﺘﺼﺎدی » و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ « ﮔﻮﺷﻪ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﺳﻠﻄﻪ ﭘﺮ رﻧﮓ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﻗﺘﺼﺎدی در ﺻﻮرت ﺑﻨﺪی ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﺎﻧﻊ از ﺷﮑﻞ ً اﻧﺪاز ﻣﻌﻤﻮﻻ ﮔﯿﺮی و اراﺋﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ی ﺟﺎﻣﻊ از ﮐﻠﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ آﯾﻨﺪه ﺷﻬﺮ، ﺑﻪ وﯾﮋه در ﻣﯽ ﺑﻌﺪ ﮐﺎﻟﺒﺪی و زﯾﺒﺎﺷﻨﺎﺧﺘﯽ آن ﺷﻮد . ﻫﺪف اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اراﺋﻪ ﯾﮏ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺑﺮای ﺻﻮرت ﭼ ﺑﻨﺪی ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﺸﻢ اﻧﺪاز ﺷﻬﺮ /ﮔﻮﻧﻪ ً ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻪ ای اﺳﺖ ﮐﻪ اوﻻ ﺑﺮ ﺑﻨﯿﺎن ﻫﺎی ﻧﻈﺮ ی ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺟﺎﻣﻌﯿﺖ ﻗﺎدر ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ ﺗـﺼﻮﯾﺮی ﻫﻤـﻪ ﺟﺎﻧﺒـﻪ از ً ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺗﮑﺎء داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺛﺎﻧﯿﺎ ﺳﯿﻤﺎی اﻗﺘﺼﺎدی، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﮐﺎﻟﺒﺪی ﺷﻬﺮ را ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﮐﻨﺪ . در راﺳﺘﺎی اﯾﻦ ﻫﺪف اﺑﺘﺪا ﻣﺮوری ﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺷﻬﺮ / ﻣﺤﻠﻪ و اﻫﻤﯿﺖ آن ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ، ﺳﭙﺲ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﭼﺸﻢ ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﺳﺎزی ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ دو ﻣﺪل »اﻧﺪازﺳﺎزی –ﺳـﯽ – دی «اس «ارﮔﻮن»و » ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﯿﺎﻧﯿـﻪ ﭼـﺸﻢ د «اﻧـﺪاز رآﻧﻬـﺎ ﻣـﻮرد ﺗﺄﮐﯿـﺪ واﻗـﻊ ﺷـﺪه اﺳـﺖ، آﻧﮕـﺎه ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﭼﺸﻢ ﻫﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣ اﻧﺪاز از اﺳﻨﺎد رﺳﻤﯽ ﻪ اﺳﺖ رﯾﺰی ﺷﻬﺮﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اراﺋﻪ ﮔﺮدﯾﺪه . اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ًﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﯾﮏ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺑﺮای ﺻﻮرت ﺑﻨﺪی ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز را ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ای از وﯾﮋﮔـﯽ ﻫـﺎی ﻣﺜﺒـﺖ ﯾـﮏ ﺑﯿﺎﻧﯿـﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮده و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﮐﺎرﺑﺮد روش ﻣﺰﺑﻮر را ﺑـﺎ اﻧﺠـﺎم ﯾـﮏ ﻣـﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ آزﻣﺎﯾـﺸﯽ در ﺷـﺮاﯾﻂ واﻗﻌـ ﯽ ﺳﻨﺠﯿﺪه و ﮔﺰارش ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ . ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﻫﺎی اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن ﺑﻨﯿﺎن دﻫﺪ ﮐﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺻﻮرت ﻫﺎی ﻧﻈﺮی ﺑﺮای ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪی ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺪاز ﺑﻪ ای ﻧﻈﺮﯾﻪ» ﮐﻪ ﺣﻮزه ﺷﻤﻮل ﻓﺮاﺑﺨﺸﯽ ﭘﯿﺪا ﻧﻤﺎﯾﺪ « ﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺤﯿﻂ ار ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪ » ) « ﻣﻨﻈﺮ ذﻫﻨﯽ ﺷـﻬﺮ ﮐـﻮﯾﻦ ﻟﯿـﻨﭻ ( و » ﮔﻮﻟﺞ (ﻣﯽ ) « ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻧﻘﺎط ﻟﻨﮕﺮﮔﺎﻫﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ راﻫﮕﺸﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ .وﯾﮋﮔﯽ ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺎی اﯾﻦ دو ﻧﻈﺮﯾـﻪ ﯾـﮏ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺑﺮای ﺻﻮرت ﭼﺸﻢ »ﺑﻨﺪی اﺳﺖ « ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ اﻧﺪاز ﺗﺪوﯾﻦ و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮔﺮدﯾﺪه .