مطالعه مقايسه اي و تطبيقي مسئوليت مدني مديران شركتهاي تجاري و مدني در انجام معاملات

در هر مورد كه شخص ناگزير از جبران خسارت ديگري مي باشد مي گويند در برابر او مسئوليت دارد يا ضامن است. مسئوليت لازمه داشتن اختيار است. انسان آزاد و عاقل از پيامد كارهاي خويش آگاه و مسئول آن است.
اين قاعده عادلانه از ديرباز وجود داشته است كه: هر كس به ديگري ضرر بزند بايد آن را جبران كند مگر در مواردي كه اضرار به غير به حكم قانون باشد يا ضرري كه به شخص وارد آمده است ناروا و نامتعارف جلوه نكند. بنابراين مسئوليت شخص نسبت به جبران خسارت ناشي از اعمال خود قاعده اي طبيعي و موافق قاعده است.
در حقوق انگليس و به تبع آن در حقوق آمريكا اصطلاح مسئوليت با خطا و تقصير در هم آميخته و مسئوليت ناشي از خطا Tortious Liability يا به اختصار حقوق خطاها Tort Law ناميده مي شود. مسئوليت خطايي در اثر نقض تكليفي كه قانون آن را مقرر كرده است ايجاد مي شود. در كامن لا اين مسئوليت با عنوان هاي ويژه مانند تجاوز و مزاحمت و اهانت و جعل مطرح مي شود. ولي در نظريه هاي جديد نويسندگان كوشيده اند كه از قالب محصور و سنتي خارج شده و نظريه عمومي مسئوليت را ارائه كنند.

فصل اول: بررسي مسئوليت مديران در قبال انجام معاملات در شركتهاي تجاري
بخش اول: كليات: بيان قاعده كلي مبني بر ترتيب مسئوليت براي شركتهاي تجاري در انجام معاملات با فرض جمع شرايط ذيل و عدم ترتيب مسئوليت براي مديران (مگر در موارد استثنايي)
1. انجام معامله از سوي مديران در حالتي كه شركت واجد شخصيت حقوقي است.
2. انجام معامله از سوي مديران در حدود موضوع شركت و در بعضي از شركتها در حدود اختيارات شركت.
3. انجام معامله از سوي مديران در صورت ذكر سمت مديران و در صورت عدم ذكر سمت اثبات معامله براي شركت
4. انجام معامله از سوي تمامي مديران مجاز
5. انجام معامله از سوي مديران غير معزول يا غير مستعفي و يا در صورت معزول يا مستعفي، مراتب به اداره ثبت شركتها اعلام نشده باشد.
بخش دوم: مسئوليت مديران شركتهاي تجاري در قبال انجام معاملات
مبحث اول: مسئوليت غير مستقيم مديران معامله كننده (رجوع شركت يا سهامداران و اعضاء به مديران پس از اينكه طرف معامله حقوق خود را از شركت مطالبه كرد)
مبحث دوم: مسئوليت مستقيم مديران معامله كننده (رجوع مستقيم طرف معامله به مديران) تربيت مسئوليت مستقيم بر مديران در مقابل طرف معامله در صورت جمع شرايط ذيل مي باشد.
1.انجام معامله از سوي مديران در حالتي كه شركت هنوز شخصيت حقوقي نيافته است.
2. انجام معامله از سوي مديران، خارج از موضوع شركت و در بعضي از شركتها خارج از حدود اختيارات
3. انجام معامله از سوي مديران در صورت عدم ذكر سمت مديران و يا عدم اثبات معامله براي شركت
4. انجام معامله از سوي بعضي مديران نه همه آنها
5. انجام معامله از سوي مديران معزول يا مستعفي به شرط اينكه مراتب به اداره ثبت شركتها اعلام شده باشد.
فصل دوم: بررسي مسئوليت مديران در قبال انجام معاملات در شركتهاي مدني
بخش اول: بيان قاعده كلي مبني بر ترتيب مسئوليت براي شركاء شركتهاي مدني در انجام معاملات با فرض جمع شدن شرايط ذيل و عدم ترتيب مسئوليت براي مديران (مگر در موارد استثنايي)
1. انجام معامله با رعايت حدود اختيارات
2. انجام معامله با فرض اهليت مدير
3. انجام معامله با رعايت مصلحت شركاء
بخش سوم: مسئوليت مديران شركتهاي مدني در قبال انجام معاملات در صورت جمع شرايط ذيل است:
1. انجام معامله در صورت عدم اهليت مدير
2. انجام معامله با فرض عدم رعايت حدود اختيارات
3. انجام معامله با فرض عدم رعايت مصلحت شركاء