تحقیق بررسی نقش تصاویر ماهواره‌ای بعنوان یک ابزار قوی در امر اکتشاف و استخراج (GIS)

فهرست

عنوان


صفحه

فصل اول: كانسارهاي سرب و روي

1-1 مقدمه....................................................................................................... 1

2-1 ژئوشيمي و ميزالوژي سرب..................................................................... 2

3-1 ژئوشيمي و ميزالوژي روي....................................................................... 2

4-1 انواع كانسارهاي سرب و روي................................................................. 3

1-4-1 اسكارن.......................................................................................... 3

2-4-1 رگه‌اي........................................................................................... 5

1-2-4-1 كانسارهاي هيپوترمال.................................................... 5

2-2-4-1 كانسارهاي مزوترمال..................................................... 6

3-2-4-1 كانسارهاي زينوترمال.................................................... 6

3-4-1 استراتاباند....................................................................................... 8

1-3-4-1 تيپ دره مي‌سي‌سي‌پي.................................................. 8

2-3-4-1 لايه‌اي........................................................................... 10

3-3-4-1 ماسيوسولفايد................................................................ 11

4-4-1 کانسارهاي دگرگوني..................................................................... 13

5-1 كانسارهاي سرب و روي مهدي آباد......................................................... 15

1-5-1 زمين‌شناسي كانسار سرب و روي مهدي آباد................................ 15

1-1-5-1 سازند سنگستان.............................................................. 16

2-1-5-1 سازند تانت.................................................................... 16

3-1-5-1 سازند آب كوه................................................................ 17

4-1-5-1 نهشته‌هاي كواترنر.......................................................... 17

فصل دوم: كليات بر سيستم اطلاعات جغرافيايي GIS

1-2 كليات بر سيستم اطلاعات جغرافيايي GIS.............................................. 19

2-2 سيستم اطلاعات جغرافيايي GIS............................................................. 20

3-2 اهداف سيستم اطلاعات............................................................................ 22

4-2 عناصر و اجزاي GIS.............................................................................. 23

5-2 قابليت هاي تحليلي يك سيستم اطلاعاتي جغرافيايي................................ 24

6-2 كاربرد‌هاي (GIS)................................................................................... 25

1-6-2 استفاده از GIS در برنامه ريزي شهري...................................... 62

2-6-2 GIS در مدل‌سازي مانورهاي نظامي........................................... 26

3-6-2 GIS در برخورد با سوانح طبيعي مانند زلزله.............................. 27

4-6-2 تكنولوژي GIS به همراه گيرنده هاي GPS در شرايط اضطراري نشت

نفت در آب دريا............................................................................. 27

5-6-2 GIS در بررسي و ارزيابي فرسايش خاك.................................... 27

6-6-2 GIS در علوم مهندسي عمران..................................................... 28

7-2 GIS در اكتشاف معدن............................................................................ 28

1-7-2 تعيين مكان و محدودة پي‌جويي................................................... 29

2-7-2 تعيين مكان و محدودة اكتشاف نيمه تفضيلي............................... 30

3-7-2 تعيين محدودة حفاري‌هاي اكتشافي............................................. 38

4-7-2 تعيين مكان و محدودة اكتشاف تفضيلي....................................... 31

5-7-2 تعيين حمل تأسيسات و ماشين ‌آلات معدن................................. 32

8-2 كاربرد GIS در مهندسي معدن (1)......................................................... 32

9-2 كاربرد GIS در مهندسي معدن (2)......................................................... 23

10-2 كاربرد GIS در مهندسي معدن (3)...................................................... 34

فصل سوم: سنجش از دور

1-3 مقدمه....................................................................................................... 35

2-3 مباني سنجش از دور................................................................................ 35

3-3 طيف الكترومغناطيس............................................................................... 37

4-3 مدارها....................................................................................................... 38

5-3 گزينش سيستم مناسب............................................................................. 40

فصل چهارم: نمايش داده‌ها

1-4 مقدمه....................................................................................................... 42

2-4 تعريف نقشه............................................................................................. 42

3-4 عوارض نقشه........................................................................................... 42

4-4 ساختار نقشه............................................................................................. 43

5-4 مقياس نقشه............................................................................................. 43

6-4 سيستم تصوير نقشه‌ها............................................................................... 44

1-6-4 سيستم تصوير لامير...................................................................... 45

2-6-4 سيستم تصوير UTM................................................................. 45

3-6-4 سيستم تصوير قطبي..................................................................... 45

7-4 نمايش داده‌هاي جغرافيايي....................................................................... 48

1-7-4 اطلاعات مكاني............................................................................ 48

2-7-4 اطلاعات توصيفي......................................................................... 49

8-4 رقومي كردن............................................................................................. 49

9-4 نشان دادن عارضه‌ها بر روي يك نقشه..................................................... 50

1-9-4 عوارض فضايي............................................................................ 50

2-9-4 مدل رستري يا شبكه‌اي................................................................ 52

3-9-4 مدل برداري................................................................................. 52

فصل پنجم: معرفي برخي نرم‌افزارها

1-5 نرم افزار Er mapper............................................................................ 54

2-5 نرم افزار Ilwis....................................................................................... 55

3-5 نرم افزار Arc view............................................................................... 56

4-5 نرم افزارinfo Arc................................................................................. 57

فصل ششم: تهيه نقشه‌هاي پتانسيل معدن

1-6 تهيه نقشه‌هاي پتانسيل معدن.................................................................... 58

2-6 مدل مفهومي............................................................................................. 60

1-2-6 مرحلة 1........................................................................................ 63

2-2-6 مرحلة 2........................................................................................ 64

3-2-6 مرحلة 3........................................................................................ 68

فصل هفتم: اكتشاف سطحي كانسار سرب و روي مهدي آباد

1-7 اكتشاف سطحي كانسار سرب و روي مهدي آباد...................................... 69

1-1-7 مرحلة اول..................................................................................... 70

2-1-7 مرحلة دوم..................................................................................... 71

3-1-7 مرحلة سوم.................................................................................... 75

4-1-7 مرحلة چهارم................................................................................ 78

1-4-1-7 Map list.................................................................... 79

2-4-1-7 انتخاب تصوير كاذب..................................................... 80

3-4-1-7 نمونه‌گيري.................................................................... 80

4-4-1-7 Classify.................................................................... 81

فصل هشتم: مسائل كاربردي نرم افزار ilwis

1-8 ilwis (1) سيستم مختصات Coordineate System..................... 91

1-1-8 تصويرگيري نقشه.............................................................. 92

2-8 ilwis(2) زمينه (Domain)................................................................ 93

3-8 ilwis (3) نمايش و رنگاميزي (Representation)........................... 94

4-8 ilwis (4) زين مرجع (Georefrence).............................................. 94

نتيجه‌گيري........................................................................................................ 96

پيشنهادات......................................................................................................... 97

منابع.................................................................................................................. 98



-1 مقدمه

سرب در حدود 6 تا 7 هزار سال پيش در مصر و بين النهرين كشف شده است. اين فلز در شمار قديمي ترين فلزهايي است كه انسان آن را بكار برده است. به اين فلز در زبان انگليسي Lead در عربي رصاص و در زبان پهلوي سرب گفته مي شود. در حدود 4000 سال پيش از ميلاد مصري ها و سومري ها از سفيد سرب براي آرايش استفاده مي كردند. در قرون وسطي از سرب به گستردگي در مصالح ساختماني استفاده مي شده است. در ايران نيز سرب از اواخر هزاره سوم شناخته شده و چون ذوب كربنات هاي سرب آسان بوده است، معادن كربنات سرب زودتر مورد استفاده قرار گرفته اند.

در حال حاضر مهمترين كاربردهاي آن در باطري ها، كابل ها و بلبرينگ ها مي باشد. روي در سال 1746 بوسيله شيميدان آلماني بنام مارگراف كشف شده است. اين فلز براي مدت 2000 سال بعنوان يكي از اجزاء آلياژ برنج در اروپا و آسيا مصرف مي شده است. در حدود 150 سال پيش از ميلاد مسيح رومي ها از اين فلز و آلياژهاي آن سكه تهيه مي كردند. امروزه بيشترين كاربرد روي در صنعت گالوانيزه، تركيب آلياژها و الكترونيك است. معمولا سرب و روي با يكديگر و با فلزاتي چون مس، طلا و نقره همراه مي باشند. همچنين كانسارهاي سرب و روي با درصدهاي متنوعي از اين فلزات شناسايي شده اند. (4، ص 5)


2-1 ژئوشيمي و مينرالوژي سرب:

بطور كلي چهار ايزوتوپ پايدار سرب با اعداد جرمي 204،206،207 و 208 وجود دارند كه از بين آنها ايزوتوپ 208 با فراواني 1/52% بيشترين ايزوتوپ سرب است. ايزوتوپ‌هاي 206،207 و 208 محصولات نهائي متلاشي شدن اورانيوم و توريم مي باشند. سرب بطور كلي از لحاظ فراواني در پوسته زمين در رتبه سي و چهارم قرار دارد، سرب داراي كلارك 3-10*6/1% مي باشد، در حال حاضر بطور متوسط حداقل ضريب تجمع سرب براي تشكيل كانسارهاي اقتصادي در حدود 2000 مي باشد. كلارك سرب از سنگهاي باريك به سمت سنگهاي اسيدي افزايش مي يابد، بطوريكه ميزان كلارك در سنگهاي اوترابازيك 5-10*1% در سنگهاي بازيك 4-10*8% و در سنگهاي با منشأ ماگمايي اسيدي 3-10*2% مي باشد. (4)

كاني هاي اصلي سرب و درصد سرب در هر كدام به ترتيب زير مي باشد:

گالن با 6/86% سرب، جيمسونيت با 16/40% سرب، بولانگريت با 42/55% سرب، بورنيت با 6/42% سرب، سروسيت با 6/77% سرب و آنگلزيت با 3/68% سرب.

3-1 ژئوشيمي و مينرالوژي روي:

روي داراي 5 ايزوتوپ پايدار است كه اعداد جرمي آن 64، 66، 78، 80 مي باشد كه در اين ميان بيشترين ايزوتوپ آن ايزوتوپ 64 با فراواني 9/48% مي باشد. روي از لحاظ فراواني در رتبه بيست و سوم پوسته زمين قرار دارد. كلارك روي تا حدودي بيشتر از سرب مي باشد، ميزان كلارك روي 3-10*3/8 و ضريب تجمع آن براي تشكيل كانسارهاي اقتصادي 500 مي باشد. ميزان كلارك روي از سنگهاي ماگمائي با منشأ بازي به سمت سنگهاي ماگمايي با منشأ اسيدي افزايش پيدا مي كند. ميزان كلارك در سنگهاي اولترابازيك 3-10*3% در سنگهاي بازي 3-10*3/1% و در سنگهاي اسيدي 3-10*6% مي باشد. ميزان كلارك در سنگهاي اسيدي خيلي نزديك به ميزان كلارك در پوسته است. كاني هاي اصلي روي و درصد روي هر يك به صورت زير مي باشد:

اسفالريت با 67% روي، ورتزيت با 63% روي، اسميت زونيت با 52% روي، همي مورفيت با 7/53% روي. (4)

4-1 انواع كانسارهاي سرب و روي:

بطور كلي انواع كانسارهاي سرب و روي عبارتند از:

3-1) اسكارن

3-2) رگه اي

3-3) استراتاباند

3-4) دگرگوني

1-4-1 كانسارهاي اسكارن:

چنانچه در دگرگوني مجاورتي موادي از توده نفوذي به سنگ ميزبان افزوده شود، كانسارهاي اسكارن پديد مي آيد. بطور معمول كاني هاي منطقه اسكارن متنوع و فراوانند. اسميرنف اين كانسارها را با توجه به مباني مختلف به پنج گروه تقسيم كرده كه در اين ميان به رده بندي بر مبناي تركيب سنگ هاي دربرگيرنده توده نفوذي اهميت بيشتري داده زيرا به اسكارن آهكي، اسكارن منيزيتي و اسكارن سيليكاته اشاره مي كند.

امروزه اين كانسارها را كه از ديدگاه اقتصادي مورد توجه بسياري از زمين شناسان قرار دارند بر مبناي نوع غالب و چيره و با ارزش موجود در آنها تقسيم بندي مي كنند كه در حقيقت دنباله رده بندي اين كانسارها بر پايه نوع سنگ در بر گيرنده توده نفوذي است.

اينوديك بورت كانسارهاي اسكارن آهكي را به پنج گروه اسكارن هاي آهن، تنگستن، مس، سرب، روي و قلع تقسيم كرده است. نكته قابل توجه اين است كه بر عكس كاني هاي موجود در اسكارن ها كه تركيبي پيچيده و متنوع دارند، كانه ها ، بطور معمول، سولفورها و اكسيدهايي با تركيب ساده هستند. از مهمترين سولفورهاي موجود در اسكارن ها اسفالريت و گالن را مي‌توان نام برد. (4، ص 23)

كانسارهاي اسكارن بيشتر به شكل ورقه، عدسي و يا رگه وجود دارند و داراي ضخامت چند ده متر و وسعت چندصد متر مي باشند. در هر صورت مورفولوژي سولفيدهاي سرب و روي بر روي تركيب اسكارن آهكي تأثير گذاشته و آنها را بيشتر پيچيده مي كند. ماده معدني در اين موارد بيشتر به شكل عدسي، ستوني و يا پاكتي شكل ديده مي شود. شكل كانسار چندين صدمتر در طول و در امتداد گسترش پيدا مي كند؛ همچنين ضخامت آن نيز 1 تا 10 متر و يا بيشتر مي‌تواند وجود داشته باشد.


2-4-1 كانسارهاي رگه اي:

اين كانسارها حاصل كانه سازي سيال هاي كانه دار گرم است كه در زير زمين جريان دارند. عناصر فلزي موجود در اين سيال هاي گرمايي ممكن است خاستگاه ماگمايي داشته باشند و در چهره هاي گوناگون همراه آب به جاي تجمع، حمل شود و يا اينكه در مسير حركت آب قرار گيرند و ضمن همراه شدن تدريجي با آب سيال كانه داري را پديد آورند. كاني هايي كه خاستگاه گرمايي دارند ممكن است به دو صورت پديد آيند:

الف : تمركز به روش پر كردن كاواكها و فضاهاي خالي درون سنگها كه خود به دو گروه همزاد و ديرزاد پخش مي شود:

ب : تمركز به روش جانشيني؛

بنابراين شكل انباشته هاي گرمايي تابعي از شكل كاواك هاي سنگ ميزبان و يا چگونگي جانشيني در آن است. از همين رو در اين دسته از كانسارها انواع رگه ها ، عدسي ها، كانسارهاي لايه اي، استوك ورك و اشكال پيچيده ديده مي شود. با توجه به رده بندي ليندگرن كانسارهاي گرمايي به پنج گروه تقسيم مي شوند كه مهمترين آنها در ارتباط با سرب و روي عبارتند از:

1-2-4-1 كانسارهاي هيپوترمال:

اين كانسارها نشان دهنده دما و فشار زياد هستند و درجه حرارت پيدايش آنها را از 300 تا 500 درجه سانتيگراد تعيين كرده اند. در اين نوع كانسارها پديده جانشيني آشكارا قابل تشخيص است و داراي بافت درشت دانه هستند. حجم آنها زياد و شكل نامنظم دارند ولي بطور كلي به صورت رگه مانند و لايه اي هستند. در بيشتر موارد جاي پيدايش آنها ستيغ چين ها و مناطق برشي است.

پارك و مك ديارميد (1975) معمول ترين كانه هاي اين نوع كانسارها را اسفالريت، گالن، كالكوپيريت، فلوئوريت و باريتيت مي دانند. براي آشنايي با كانسارهاي شناخته شده هيپوترمال در دنيا به كانسار معروف سرب و روي و نقره بروكين هيل در منطقه جنوب استراليا كه نمونه اي از كانسارهاي گرمايي نوع هيپوترمال است مي‌توان اشاره نمود.

2-2-4-1 كانسارهاي مزوترمال:

كانسارهاي مزوترمال در شرايط دما (200 تا 300 درجه سانتيگراد) و فشار متوسط ايجاد مي شوند. منطقه مزوترمال وجوه مشترك كانسارهاي هيپوترمال و اپي ترمال است؛ از اين رو كانسارهاي مزوترمال حد واسط ميان دو گروه ياد شده است. در اين كانسارها پديده جانشيني فراوان است.

سنگ ميزبان در بيشتر موارد رسوبي است ولي مي تواند سنگ هاي آذرين يا دگرگوني نيز باشد. مواد اصلي كانسارهاي مزوترمال مس، سرب و روي ، نقره و طلا هستند. كانه‌ها شامل اسفالريت، گالن و بسياري كانه هاي ديگر است. (4 ، ص 25)

3-2-4-1 كانسارهاي زينوترمال:

اگر توده ماگمايي بتواند به بخش هاي كم ژرفا و به نسبت سطحي نفوذ كند سيال هاي كانه دار با دماي بالا به مناطق كم فشار راه مي يابند كه اين حالت از شرايط اصلي پيدايش اين نوع كانسارها است. در چنين شرايطي، حرارت و فشار توده نفوذي با شتاب كاهش مي يابد و كانه سازي در فاصله‌اي كوتاه و با پاراژنزي مبهم انجام مي گيرد.

كاني هايي كه در دماي بالا متبلور مي شوند نخست شكل مي گيرند ولي از آنجا كه كاهش فشار و حرارت شتاب زده است كاني هاي وابسته به حرارت و فشار پايين نيز همزمان يا كمي بعد و به گونه اي در هم با كاني هاي حرارت بالا متبلور مي شوند. كانسارهايي كه داراي چنين مخلوط ناجوري هستند به نام كانسارهاي زينوترمال ناميده مي شوند و پيشوند زينو (xeno) در اينجا به معني عجيب يا غير عادي است.

در بيشتر اين نوع كانسارها مناطق كاني سازي همپوشي پيدا مي كنند و حالت تلسكوپي در آنها مشاهده مي شود كه اين امر از صفات مشخص كانسارهاي زينوترمال است. بيشتر اين كانسارها با سنگهاي آتش فشاني و توف هاي به نسبت جوان همراه اند. در اين كانسارها بطور عمده پر شدن فضاي خالي نسبت به جانشيني كاني ها برتري دارد. سنگ ميزبان بطور معمول شكسته و خرد شده است و كانه ها بطور كلي دانه ريز هستند.

در جهان نمونه هايي از اين كانسارها يافت مي شود كه از آن جمله مي توان ناحيه ايكونو ـ آكنوب در جنوب ژاپن را نام برد كه از آن فلزات طلا، نقره، مس، سرب و روي، قلع، تنگستن و بيسموت بهره برداري مي شود. انباشتگي اين ناحيه در سنگ هاي پالئوزوئيك تا سنوزوئيك جاي دارند و كاني سازي در فاز پسين فاز تكاپوهاي آتش فشاني انجام گرفته است. بررسي هاي ژئومتري در اين كانسارها نشان داده است كه تغييرات درجه حرارت كانه سازي در اين منطقه مرزي از 350 درجه تا 160 درجه سانتيگراد داشته است.

2-7-2 تعيين مكان و محدودة اكتشاف نيمه تفضيلي:

پس از تعيين منطقة كلي، حال به دنبال كوچك كردن منطقه و بعد بدست آوردن اطلاعات دقيق تري هستيم تا بتوانيم مكان هاي احتمالي حفاري ها و يا كارهاي ژئوفيزيكي و غيره را پيدا كنيم. فرض كنيم ما به دنبال سرب و روي هستيم مي‌ دانيم كه سرب و روي داراي چگالي نسبتاً بالايي هست پس ما مي توانيم از يك نقشه گراني سنجي استفاده كنيم در مرحله بعد مي توان تيپ و نوع و ژنز سرب و روي هاي منطقه را بررسي كرد مثلا سرب و روي در آهك هاي كرتاسه، پس اگر يك نقشة زمين شناسي داشته باشيم مي توانيم اطلاعات خوبي را در مرحلة اكتشاف نيمه تفضيلي بدست آوريم.

البته چون اين كار خود مي تواند در قالب يك پروژه كارشناسي بگنجد اينجانب فقط به توضيح مختصري اكتفا مي كنم. براي اين كار ما احتياج به يك نقشه گراني سنجي، يك نقشه زمين شناسي و يك نرم افزار GIS مثلا Arc viwe يا lilwis و يك كارشناس خبره آشنا به نقشه گراني سنجي در زمين شناسي داريم.

ابتدا نقشه زمين شناسي را رقومي كرده و در نرم افزارarc viwe يا Import ilwis مي كنيم (البته اين كار را ميتوانيم به صورت دقيق تر با نرم افزار ilwis انجام بدهيم)

در مرحله بعد بايد نقشه گراني سنجي را رقومي كرده و در نرم افزار Arc viwe يا ilwis import مي كنيم بعد بايد منطقه اي را كه احتمال وجود سرب و روي آن بيشتر است يعني گراني بيشتري را نشان مي دهد را توسط پلي گون جدا كرده و روي نقشه مشخص كنيم.

البته قبل از اينكه دو نقشه را وارد نرم افزار Arc viwe يا ilwis كنيم بايد نقشه هم مقياس و منطبق بر هم شوند تا بتوان عمليات را اجرايي كرد.

پروژه هم مقياس و منطبق كردن نقشه ها را در بخش 8 مي توانيد مطالعه كرد.

حال مي توان دو نقشه را روي هم انداخت و مشاهده كرد كدام مناطق داراي آهك كرتاسه و همچنين چگالي زيادتري نسبت به مناطق ديگر دارد.

در اينجا مي توان دو كار را انجام داد يكي اينكه با پلي گون بندي مناطقي را كه روي هم افتاده جدا كنيم و يك نقشه جديد بسازيم يك شبكه اكتشاف براي حفاري، كار ژئوفييكي نمونه برداري، ژئوشيميايي روي نقشه جديد ترسيم كرد و بعد پيرينت بگيريم و يا اينكه روي همان نقشه قبلي اين كار را انجام دهيم و يك نقشه با مقياس و تعيين دقيق محلي حفاري بدست آوريم و بعد از آن پيرينت بگيريم.

3-7-2 تعيين مكان و محدودة حفاري هاي اكتشافي:

بعد از اكتشاف نيمه تفضيلي و بدست آوردن پلي گون مورد مطالعه مي توان با نقاط حفاري را به صورت دقيق روي پلي گونها با دقت بالا مشخص كرد و براي اين كار مي‌توان از گزينه point استفاده كرد.

4-7-2 تعيين مكان و محدوده اكتشاف تفضيلي:

بعد از بدست آوردن اطلاعات از حفاري اكتشافي و مطالعه دقيق تر مي توان شبكه اكتشاف را كوچكتر و محل دقيق تر مكانهاي حفاري را تعيين كرده و بعد منطقه اكتشاف تفضيلي را تعيين كرد. همانطور كه براي تعيين مكان حفاري اكتشافي و زدن گمانه مي توان از تصاوير ماهواره اي استفاده كرد مي توان براي تعيين چاه و چاهك و باقي مكانهاي نمونه برداري در آبراهه ها براي كارهاي ژئوشيميايي نيز از اين تصاوير استفاده كرد.

5-7-2 تعيين محل تأسيسات و ماشين آلات معدني:

فرض كنيد مي خواهيم يك كارخانة كانه آرايي در كنار يك معدن تأسيس كنيد اولين نكته بايد كوتاهترين مسير براي انتقال كانسنگ، مساحت كارخانه و تعيين محل دقيق كارخانه و از همه مهمتر قرارگيري كارخانه در جايي كه حداقل در سطح آن كاني سازي وجود نداشته باشد چون اگر كاني سازي در سطح باشد، به دليل وجود كارخانه نمي توان آنرا استخراج نمود و عملا از دست مي رود.

اما حتي اگر در زير زمين و در اعماق بيشتر وجود داشته باشد مي توان اب حفر تونل و عمليات نگهداري آن را استخراج كرد.

8-2 كاربرد GIS در مهندسي معدن: (1)

امروزه با پيشرفت علوم مختلف شاهد آميخته شدن بعضي از علوم با هم هستيم، به بيان ديگر استفاده از توانايي هاي يك علم در علم ديگر.

يكي از علومي كه علي رغم توانايي هاي آن در مهندسي معدن ناشناخته مانده است، GIS مي باشد. يكي از كارهايي كه براي اكتشاف انجام مي شود حفاري، مديريت چاههاي حفاري تعيين مكان دقيق و آزيموت چال غيرعمودي است، در نتيجه ما احتياج به طراحي يك شبكه اكتشاف داريم، پس بعد از كارهاي مقدماتي و محاسبات شبكه (در اينجا از ذكر طراحي شبكه صرفنظر مي كنيم) و به دست آوردن ابعاد آن بايد يك شبكه اكتشاف منظم طراحي كرد قبلا اين كار به صورت دستي و يا با نرم افزارهاي اتوكد يا سورفر انجام مي شد اما نرم افزار Ilwis قابليت هاي بيشتري دارد كه از ساير نرم افزارها متمايزش مي كند به عنوان مثال شما مي توانيد شبكه را به راحتي طراحي كنيد و بعد روي نقشه خود بيندازيدو از همه مهمتري اينكه مي توان مختصات نقاط را روي نقشه بلافاصله هم به صورت Lat lon يا UTM مشاهده كرد و ديگر احتياجي به نقشه زمين شناسي و يا مختصات محلي غيره نداريم.

از جمله كارهاي مديريتي بدست آوردن چگالي شبكه اكتشاف است كه از تقسيم مساحت محدوده به تعداد چال ها بدست مي آوريم.

در نرم افزار Ilwis به راحتي مي توان مساحت محدوده را بدست آورد و بر تعداد چال ها تقسيم كرد.

9-2 كاربرد GIS در مهندسي معدن (2)

يكي ديگر از كاربردهاي GIS به روز كردن نقشه ها مي باشد. يكي از مسائلي كه در نقشه هاي معدني از جمله زمين شناسي مورد بحث است اشكالات آنها مي باشد كه بايد تصحيح و به روز شود. البته به روز شدن به معني تحقيقات و بررسي هاي بيشتر به منظور تصحيح نقشه هاي قبلي است.

به عنوان مثال گسل هاي موجود در يك نقشه به طور صد در صد درست نيستند. البته اين امر در بررسي هاي زمين شناسي و برداشت ها و يا كارهاي تحقيقاتي مشخص مي شود.

در نتيجه نقشه ها بايد تصحيح شوند و يا گسلي ناشناخته بوده و در تحقيقات وجود آن مسلم شده كه بايد در نقشه به صورت دقيق آورده شود.

معرفي برخي از نرم افزارها

1-5 نرم افزار ERMAPPER

erMapper يكي از پيشرفته ترين نرم افزارهاي پردازش تصوير در جهان است كه بر روي سيستم عامل هاي Window 95/98 قابل اجرا مي باشد. اين نرم افزار داراي قابليت هاي بسياري در زمينه نمايش داده هاي رستري و پردازش آنها بوده و به راحتي امكان كار بر روي داده هاي وكتوري و GIS/LIS را بر قرار سازد.

در اين سيستم از اصل منحصر به فردي به نام الگوريتم استفاده مي شود كه با استفاده از آن نسخه اصلي داده هاي تصويري از مراحل پردازش تصوير كاملاً جدا بوده و براي انجام مراحل پردازش و مشاهده نتيجه آن و حتي ذخيره ديسك به ديسك نمي باشد. استفاده از الگوريتم مزاياي بسيار قابل توجهي براي كاربر ايجاد مي كند كه برخي از آنها عبارتند از:

-كاركردن با داده هاي تصويري بدون تغيير در اصل نسخه كه صحت داده ها را در ايمن بودن آنها ميسر مي سازند.

- پردازش همزمان امكان بررسي نتيجه روش هاي مختلف و انتخاب مهمترين روش را به سريعترين حالت ميسر مي سازد.

- نيازي به كپي و يا ذخيره كردن فايل هاي پردازش شده و فايل هاي موقت نمي باشد.

- erMapper يك نرم افزار كاملاً باز مي باشد كه امكان استفاده از دامنه وسيعي از فرمت‌هاي تصاوير ماهواره اي، تصاوير گرافيكي و داده هاي برداري يا فرمت هاي مختلف برقرار مي سازد. همچنين از erMapper جهت طراحي نقشه، افزودن اطلاعات جانبي از قبيل مقياس، شبكه علائم را هنجار و ....... به ساده ترين روش استفاده كرد و حتي از تلفيق نقشه هاي رستري و وكتوري نقشه هاي دلخواه را تهيه كرد. با استفاده از نرم افزار مي توان طبقه بندي Classificatiation)) اجزاي فايل هاي تصويري را به دو صورت unsuperrised ,Superrised از روش هاي گوناگون انجام داد و حروفي را به عنوان فايل رستري ديگري ذخيره كرد. طبقه بندي تصوير در اين نرم افزار به گونه اي طراحي شده كه كاربرد به ساده ترين روش و دقيق ترين روش بتواند اين كار را انجام دهد. همچنين استفاده از ScatterdiagraM در ارزيابي و تنظيم نهايي مناطق تعريف شده (training) يكي از خصيصه هاي بازرسي مي باشد.

2-5 نرم افزار ILWis

مخفف عبارت (Integrated landnd water inforMation systeM) يعني سيستم اطلاعات كامل آب و زمين مي باشد. اين نرم افزار يك سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) بوده و داراي قابليت خوبي است. سيستم اطلاعات جغرافيايي امروزه در بسياري از زمينه ها كاربردهاي مختلفي براي كمك به تصميم گيري در كارها دارد. براي مثال در زمين شناسي (GIS) براي پيدا نمودن مناسبترين جاها براي استخراج معدن يا تعيين مناطق تحت تأثير خطرات طبيعي استفاده مي شود. به منظور دستيابي به تصميمات مطلوب دسترسي به انواع اطلاعات مورد نياز است.

داده ها بايستي نگهداري و به روز آورده شوند و در تجزيه و تحليل براي بدست آوردن اطلاعات مفيد استفاده شوند. در اين زمينه iLwis مي تواند يك ابزار مهم متعداد شود.

3-5 نرم افزار ARCVIEW:

بسياري از تصميم گيرها در پروژه هاي عمراني و زيست محيطي به نوعي به مكان و موقعيت خاص جغرافيايي مربوط مي باشد در نتيجه وجود يك سيستم اطلاعات جغرافيايي هوشمند مي تواند كمك اساسي به مديران در اخذ تصميمات بهينه ايفا كند. موارد نگران كننده بسياري در جهان امروز با ابعاد جغرافيايي وجود دارد كه باعث شده بشر به فكر ايجاد سيستم هايي باشد كه دسترسي وي را به اطلاعات آسان تر و سريعتر نمايد.

نرم افزار ARCVIEW كه توسط ESRI توليد شده عبارت است از يك ابزار كامپيوتري براي حل مسائل و پروژه هاي جغرافيايي بوده و مي تواند براي تهيه، مشاهده و ارائه لايه‌هاي اطلاعاتي دقيق تر، به كارشناسان مربوطه كمك كند.

مشخصات كلي ARCVIEW:

- تلفيق چارت ها، نقشه ها، تصاوير و مولتي مديا

- مشاهده با قدرت تفكيك بالاي نقشه ها

- كار توگرافي آسان و با كيفيت بالا

- توانايي وارد كردن توضيح و بر چسب به نقشه ها

- داراي هزاران سمبل براي كاربردهاي ويژه

- برنامه هاي جنبي اضافي به نام EXtension براي كاربردهاي خاص

- داراي لينك (ارتباط) به همه فرصت هاي داده هاي پشتيباني شده

- توانايي تجزيه و تحليل هاي ويژه نقشه ها

- تلفيق با داده هاي CAD

- يك پارچه كردن دسترسي كاربر به مقام اطلاعات

- داراي خود آموز يادگيري

- پشتيباني قوي سازنده نرم افزارها

- زبان برنامه نويسي Avenue براي توليد برنامه هاي مورد نياز كاربر

4- 5 نرم افزار Arcinfo:

نرم افزار Arcinfo نرم افزاري است كه تحت انواع محيط ها، Window,DOS كار مي كند و از كاربردهاي آن، تبديل مختصات جغرافيايي به مختصات متريك (UTMو يا بالعكس مي باشد.(6)

-1-7 مرحله اول:

در اين مرحله بايد شناخت كامل از منطقه داشته باشيم و بدانيم به دنباله چه چيزي مي‌گرديم در اين مرحله ما بايد به دنبال خود سرب و روي و يا سنگهاي در برگيرنده آن و يا سنگهايي كه مي‌دانيم مرتبط با تشكيل سرب و روي است بگرديم و اين مستلزم مطالعه ژنزكانسار سرب و روي مهدي آباد مي‌باشد.

البته در مورد اول يعني خود سرب و روي بايد به دنبال رخنمون‌هاي سرب و روي بگرديم كه اين مستلزم وجود يك تصوير با قدرت تفكيك بالا است كه ما در اختيار نداريم اما در صورت وجود اين تصاوير و همچنين برداشت چند رخنمون مي‌توان نتيجة بهتري را از اين بررسي و مطالعه مقدماتي بدست آورد. اما اگر رخنمون كافي و همچنين تصاوير با قدرت تفكيك بالا وجود نداشته باشد، بايد به دنبال سنگهايي بگرديم كه سرب و روي درون آن تشكيل مي‌شوند. البته همان طور كه مشخص است دليل اين كار اين است كه سنگهاي دربرگيرنده هم گسترده‌تر و هم بزرگتر است و براي اكتشاف مناسب‌تر است همان گونه كه از مطالعه ژنزكانسار سرب و روي مهدي آباد مشخص است سنگ درون گيري كانسار سرب و روي دولوميت كرتاسه مي‌باشد.

دولوميت كرتاسه در سطح وسيعي از منطقه حتي به جز مهدي آباد گسترده شده است اما همة آنها در برگيرندة سرب و روي نيستند تنها دولوميت‌هاي آنكريتي شده حاوي سرب و روي‌اند منظور از دولوميت آنكريتي اين است در دولوميت در اثر كاني سازي سرب و روي دولوميت‌ها دچار دگر ساني هيدروترمال از نوع آنكريتي شده است. پس ما بايد دولوميت آنكريتي شده را از دولوميت جدا كنيم.