مقاله بررسی كوكسیدیوز ، بیماری انگلی طیور

مقاله بررسي كوكسيديوز ، بيماري انگلي طيور در 48 صفحه ورد قابل ويرايش
پيشگفتار

كوكسيديوز مهمترين و متداولترين بيماري انگلي طيور است كه مي‌تواند موجب ايجاد خسارات اقتصادي عمده‌اي در مرغداريهاي صنعتي گردد.

زيان ناشي از تلفات، كاهش ميزان توليد- اشكالات ايجاد شده در ميزان ضريب تبديل غذائي، رشد و عملكرد گله در اشكال باليني و تحت باليني كوكسيديوز از جمله اين موارد بشمار مي‌آيند.

در سالهاي نخست پرورش تجاري طيور، وقوع فراوان كوكسيديوز اغلب منجر به بروز مسائل حادي مي‌گرديد پس از آن تفكيك تمايز شكل باليني كوكسيديوز از موارد تحت باليني آغاز شد بطور كلي اين مسئله مورد قبول قرار گرفته كه در مرغداريها اغلب اشكال تحت باليني و يا سطح پائين آلودگي با كوكسيديوز ديده مي‌شود كه فاقد اهميت اقتصادي قابل توجه مي‌باشند. با اين حال پس از گذشت چند سال، به دنبال افزايش شواهد بدست آمده اين نتايح مورد بازنگري قرار گرفته است. مطالعات دقيقي كه توسط B raunius (1980) و Voeten و همكاران (1988) در سطح فارم بعمل آمد حاكي از آن است كه سطوح پايين آلودگي با كوكسيديوز قادر است بر روي عوامل مؤثر بر توليد تأثير زيانباري داشته باشد. (22) وسعت آسيب‌ها و ضايعات ناشي از اين بيماري بستگي به زمان وقوع در دوره پرورش دارد، در صورتيكه جوجه‌ها در دروة بحراني[1] يعني هفته سوم، چهارم و پنجم مبتلا به بيماري شوند، در دروه پس از بيماري تا زمان كشتار در جوجه‌هاي گوشتي و زمان توليد در مرغان تخمگذار خسارت وارده به توليد ديگر قابل جبران نخواهد بود.

اين بيماري از لحاظ اقتصادي ضررهاي هنگفتي را در بردارد كه در نوع خود بي‌‌نظير است زيرا در جهان اين بيماري ساليانه حدود 60 تا 120 ميليون دلار خسارت‌ مالي ايجاد مي‌كند كه اين امر بخوبي گوياي عمق فاجعه است علاوه بر اين هزينه‌‌هايي كه به طور سالانه در دنيا صرف خريد دارو، درمان و يا پيش‌گيري كوكسيديوز مي‌گردد، رقم اعجاب‌آور 150 ميليون دلاري مي باشد (7)

در آمريكا به تنهائي سالانه 60 ميليون دلار صرف هزينه‌هاي داروئي مربوط به كوكسيديوز مي‌شود براي اينكه بتوانيم تصوير درستي از كل سرمايه‌اي كه سالانه بواسطه كوكسيديوز بطور جبران ناپذيري در سطح جهان زايل مي‌شود ارائه دهيم، در اينجا سود خالص چند شركت چند مليتي را كه بر طبق گزارش مجله معتبر اقتصادي فورچون[2]در سال 1986 مقامهاي اول تا ششم را از حيث درآمد سالانه از بين 500 شركت چند مليتي كسب كرده‌اند ذكر مي‌كنيم

1. آي، بي، ام 000/555/6 دلار در سال

2. اكسون 000/870/4 دلار در سال

3. جنرال متورز 000/999/3 دلار در سال

4. فورد متور 400/515/2 دلار در سال

5. جنرال الكتريك 000/336/2 دلار در سال

6. آموكو 000/953/1 دلار در سال

اين مقايسه ساده نشان مي‌دهد كه سرمايه‌اي كه بوسيله كوكسيديوز در سال زايل مي‌شود از مجموع درآمد خالص چند شركت چند مليتي بزرگ بسيار بيشتر است.
(7 و 8)

متخصصين حدود 10-5% كل مرگ‌ومير را در سطور جهان بواسطه كوكسيديوز مي‌دانند (56) البته خساراتي كه در سطح بالا ذكر گرديد، شامل خساراتي فراوان ناشي از كوكسيديوز تحت باليني نمي‌شود. خسارت منسوب به كوكسيديوز تحت باليني عبارت از افزايش ضريب تبديل غذايي و كاهش اضافه وزن مي‌باشد. محاسبه انجام شده نشان مي‌دهد كه اين شكل بيماري ضريب تبديل غذائي را 4 تا 10 درصد افزايش مي‌دهد. همچنين باعث كمبود وزن بدن بميزان 50 تا 100 گرم در پايان دوره پرورش جوجه‌هاي گوشتي مي‌شود. پيش‌بيني شده است كه به ازاي هر پرنده خساراتي معادل 5 تا 10 سنت آمريكا وارد مي‌شود.

سرمايه‌اي كه اكنون در صنعت پرورش طيور گوشتي در ‎آمريكا در جريان است به چندين ميليارد دلار بالغ مي‌شود و بنابراين كاربرد گسترده داروهاي ضد كوكسيديوز بخصوص در طيور گوشتي از اهميت فراواني برخوردار مي‌باشد. و از ضررهاي اقتصادي بسيار هنگفتي جلوگيري بعمل مي‌آورد.

كاربرد داروهاي ضدكوكسيديايي در هر كشور يك ضرورت تلقي مي‌شود ولي دقت در انتخاب و نوع داروهاي ضدكوكسيديايي نيز نبايستي ناديده گرفته شود. عمده‌ترين مسئله در مورد كوكسيديوز انتخاب دارويي مناسب مي‌باشد. (1)


آيمريا هاگاني[3] 1938 LEVINE

در مورد جايگاه اين آيمريا در طبقه بندي موجود شك و ترديد وجود دارد، زيرا هنوز يافته‌هاي موجود در رابطه با آن كامل نمي‌باشد اين آيمريا داراي بيماريزايي متوسطي است، سبب ايجاد نقاط خونريزي آماس كاتارال و محتويات آبكي در روده مي‌گردد. (17)

آيمريا ماگزيما 1929 TYZZER

قسمت مياني روده كوچك غالباً توسط آيمريا ماكزيما آلوده مي‌گردد. اين ناحيه از قسمت انتهايي دوازدهه شروع گشته و تا زائده كيسه زرده امتداد مي‌يابد، اما در عفونتهاي شديد امكان دارد كه ضايعات در تمام طول روده كوچك گسترده گردد.

شناسايي آيمريا ماگزيما به دليل بزرگ بودن اووسيست‌هاي آن بآساني امكان پذير مي‌باشد. اين آيمريا بدليل نداشتن شيزونتهاي بزرگ در ضايعات ايجاد شده از آيمريانكاتريكس قابل تفريق مي باشد اين آيمريا داراي بيماريزايي متوسطي مي‌باشد كه اثرات جدي آن اكثراً از مراحل جنسي انگل است.

ايجاد عفونت توسط بلع حدود 200000 اووسيست سبب بروز كاهش رشد، شيوع بيماري، اسهال و مرگ و مير مي‌شود.

در طي دو مرحله اول تكثير غيرجنسي انگل كه بطور سطحي در سلولهاي اپيتليال لايه مخاطي صورت مي‌گيرد، كمترين تخريب بافتي رخ مي‌دهد. زماني كه مرحله جنسي انگل در بافتهاي عمقي روده، در خلال روز پنجم و هشتم بعد از بروز عفونت شروع مي‌گردد، بدليل وجود پرخوني، ادم، نفوذ سلولي و ضخيم شدن لايه مخاطي ضايعات گسترش مي‌يابند. (2 و 10و 19)

آيمريا مايتيس[4] 1929 TYZZER

قسمت انتهايي روده كوچك يعني از قسمت زائده كسيه زرده تا اتصال روده كور محل طبيعي وجود اين آيمريا مي‌باشد.

ايجاد عفونت بوسيله بلع 1 تا 5/1 ميليون اووسيست سبب كاهش رشد، شيوع بيماري‌ و از دست رفتن رنگدانه‌ها مي‌گردد.

در شكل باليني ضايعات ماكروسكوپي ايجاد شده بسيار ناچيز است، بدين دليل اكثراً در تشخيص، اين گونه، ناديده گرفته مي شود و يا در عفونتهاي تحت باليني اشتباه تشخيص داده مي‌شود.

بدليل وجود اووسيست‌هاي گرد و كوچكتر آن، براحتي از گونه آيمريا برونتي قابل تشخيص مي‌باشد ضايعات ميكروسكوپي حاصل برخلاف ساير گونه‌ها بدليل عدم تجمع و تشكيل كلني گسترده مي‌باشد، چندان اختصاصي نيست و شيزونت و گامتوسيتهاي توليد شده به طور سطحي بر روي لايه مخاطي روده پخش مي‌گردند.(2)

آيمريا ميواتي[5] 1964 EDGAR and SLEBOLO

اين آيمريا اولين بار بعنوان يك سويه كوچك از آيمرياي آسرولنيا شناسايي گرديد.

ضايعات حاصله معمولاً از ناحيه دوازدهه تا محل اتصال روده كوركوآك گسترش مي‌يابند. در روز چهارم وقتي كه در جوجه‌ها علائم بيحالي، بي‌اشتهايي، اسهال آبكي ديده مي‌شود، در قسمت قدامي روده باريك تغييرات مشخصي ظاهر مي‌گردد.

اين نواحي متورم، ادماتوز، داراي نقاط پتشي پراكنده مي باشد. در عفونت‌هاي خفيف، ضايعات موجود، مشابه با آيمريا آسروليناست. و ليكن آنها از نظر شكل ظاهري گردتر مي‌باشند.

ايجاد عفونت توسط يك ميليون اووسيست سبب بروز كاهش رشد و شيوع بيماري مي‌گردد و در عفونتهاي تجربي سبب مرگ و مير مي‌شود. (19 و 2)

آيمريا نكاتريكس 1930 JOHNSON

بدليل ايجاد ضايعات غير عادي و خاصي كه اين گونه آيمريا در روده كوچك ايجاد مي‌نمايد، در زمره معروفترين گونه‌هاي شناخته شده قرار گرفته است.

بعد از آيمرياتنلا، آيمريانكاتريكس متداولترين گونه بيماريزا در طيور اصلي مي باشد. ضايعات بوجود آمده در روده كوچك تقريباً در نقاطي كه ضايعات حاصل از آيمريا ماگزيما ايجاد مي‌گردند مشاهده مي‌شود. احتمالاً به دليل پايين بودن ظرفيت توليد مثل آيمريانكاتريكس، اين آيمريا قادر به رقابت با ساير كوكسيدياها نمي‌باشدو اكثراً در پرندگان مسن‌تر مثل پولتهاي در حال رشد و يا پولتهاي جايگزين تخمگذار در سنين 9 تا 14 هفتگي ديده مي‌شود.
ب استفاده از مواد ضد عفوني كننده دركنترل بيماري

اعمال يك برنامه ضدعفوني دقيق درموردكوكسيديوز لازم به نظر مي رسد البته اين امر حفاظت 100% درگله راباعث نمي شود. اما ضررهاي اقتصادي ناشي از كوكسيديوز را كاهش مي دهند درطي سالهاي متمادي نتايج حاصل ازمطالعات انجام شده برروي استفاده از مواد شيميايي ضد عفوني جهت كنترل كوكسيديوز نااميد كننده بوده است. نشان داده شده كه از اووسيست ها نسبت به مواد ضد عفوني كننده متداول شناخته شده مانند فرمالين، تركيبات چهارتائي آمونيوم سولفات مس، اسيد سولفوريك هيدوركسيد پتاسيم و پرمنگنات پتاسيم مقاوم مي باشند. تعدادي از اين تركيبات يد دار اووسيستها را مي كشند ولي زمان تماس با آنها و غلظت بيشتر از زماني است كه معمولاً درآشيانه هاي طيور ممكن است با آنها تماس پيدا كنند.

تركيباتي با وزن ملكولي كم مثل آمونياك چنانچه مستقيماً با اووسيست تماس داشته باشد، آنها را از بين مي برد. ولي چنانچه اووسيست مثلاً مخلوط با بستر باشد اين تركيب بي تأثير است. آمونياك توليد شده دربستر توسط قارچها و باكتريها نيز باعث ازبين رفتن اووسيست مي شود.

تعداد كمي از اووسيستها با وجود رعايت بهداشت و شستشوي دقيق هميشه زنده مي مانند. كوششهاي زيادي جهت كنترل بيماريها بوسيله مواد ضدعفوني كننده انجام شده ولي غالباً بي حاصل و گاهي اوقات مضر نيز بوده است. اگر محيط آشيانه هاي طيور استريل و عاري از اووسيست باشد اثرات حاصل از ايمني كه بوسيله مواجهه ماكيان با تعداد كمي اووسيست حاصل ميشود بدست نخواهد آمد.

آشيانه هاي استريل يك محل مناسب براي بروز سندروم كوكسيديوز در آشيانه هاي جديد خواهد بود.