مقاله اجزاي تجارت الكترونيكي و مدل‌هاي مختلف آن

مقاله اجزاي تجارت الكترونيكي و مدل‌هاي مختلف آن در 33 صفحه ورد قابل ويرايش

فهرست مطالب
عنوان صفحه
اجزاي تجارت الكترونيكي 1
مدلهاي مختلف تجارت الكترونيكي 7
مدل B2B يا تجارت شركت با شركت (تاجر با تاجر) 10
مدل B2C يا تجارت شركت با مصرف كننده (تاجر با مصرف كننده) 23
مقايسه مدل B2B با مدل B2C 28
مدل C2C يا تجارت مصرف كننده با مصرف كننده (مشتري با مشتري) 28
منابع و مآخذ 31



اجزاي تجارت الكترونيكي و مدلهاي مختلف آن


1-1 اجزاي تجارت الكترونيكي


اجزاي اصلي تجارت الكترونيكي كه وجوه تمايز آن با تجارت سنتي هستند عبارت از:
الف . سيستم ارتباطي1
سيستم ارتباطي به منزله يك كانال تبادل اطلاعات عمل مي كند كه فروشندگان را به خريداران متصل مي كند.
ب . سخت افزار2
سخت افزار از نظر فيزيكي امكان اجراي نرم افزار را فراهم آورده و آنرا با سيستم ارتباطي پيوند مي دهد.
ج.نرم افزار3
نرم افزار شامل دستورات و عملكرد هاي لازم مرتبط با تجارت الكترونيكي است . ازجمله اين دستورات مي توان به موارد زير اشاره نمود :
• ايجاد و نماي كاتالوگ و ويتريني از كالاها و خدمات دروب سايت
• ايجاد سيستم پرداخت الكترونيكي و انجام پروسه پرداخت
• تضمين امنيت مورد نظر درمعامله (با توجه به پروتوكلهاي مشخص و موجود درسيستمهاي ارتباطي )
• جمع آوري كليه اطلاعات و موارد مربوط به تجارت الكترونيكي
• ايجاد زمينه هاي لازم براي انجام معامله و نقل و انتقال درخواستها و ساير اسناد تجاري


1-1-2 سيستم ارتباطي
سيستم ارتباطي وظيفه انتقال اطلاعات را بين مشتري و فروشنده بر عهده دارد . برخلاف معاملات انجام شده درتجارت سنتي كه از يك زبان شفاهي و محاوره اي استفاده مي كند ، سيستم ارتباطي درتجارت الكترونيكي از يك زبان ديجيتالي واحد بهره مي گيرد شكل (1-2).
شكل 1-2 سيستم ارتباطي وظيفه انتقال اطلاعات را برعهده دارد.
سيستم ارتباطي پهناي باند مورد نياز براي دسترسي كاربران به شبكه جهاني وب ويا سايتهاي خصوصي و همچنين امنيت مورد نياز درمورد اين كه سايت مورد نظر يك سايت جهاني است يا يك سايت داخلي است و يا اين كه محدود بين چند شركت است را فراهم مي كند شكل (2-2).

شكل 2-2 سيستم ارتباطي پل ارتباط دهنده سايتهاي اينترنتي است.


درحقيقت وب شامل يك شبكه جهاني از سيستمهاي هوشمند است كه توسط سيستم ارتباطي به يكديگر متصل شده اند . حتي سيستمها و دستگاههاي بي سيم نيز كه نسل جديد و پيشرفته سيستم هاي هوشمند هستند ، از طريق فناوري سيستم ارتباطي به اينترنت و شبكه هاي خصوصي متصل مي گردند شكل(3-2).
شكل 3-2 سيستم ارتباطي بي سيم.

2-1-2 سخت افزار


لزوم وجود سخت افزار درتجارت الكترونيكي بسيار واضح است . دستگاهها و تجهيزاتي كه كاربران براي اتصال به اينترنت و سايتهاي تجارت الكتريكي از آنها سود مي برند ، نظير كامپيوترها يا گوشيهاي موبايل و … از سخت افزارهاي ضروري درتجارت الكترونيكي هستند كه بدون بكارگيري آنها ، امكان اتصال به وب وجود ندارد شكل(4-2).


شكل 4-2-سخت افزار در تجارت الكترونيكي.


كامپيوترهاي سرور، تجهيزات نگهداري اطلاعات و ذخيره سازي آنها و تجهيزات كمكي مربوط به شبكه ، زير ساختهاي پنهان تجارت الكترونيكي راتشكيل مي دهند كه درظاهر ديده نمي شود شكل(5-2).




شكل 5-2 سخت افزارو كامپيوترهاي سرور درتجارت الكترونيكي


3-1-2 نرم افزار


نرم افزار به مانند روح پنهان تجارت الكترونيكي است .انواع مختلفي از نرم افزارها درتجارت الكترونيكي نقس اساسي دارند كه شامل سيستمهاي عامل1 ، مرورگرها2، مديريت بانكها3، انجام معاملات4 و … مي باشند كه البته درك چگونگي عملكرد پيچيده اين نرم افزارها دركنار هم به راحتي ميسرنيست . شكل(6-2).





شكل6-2 نرم افزاردرتجارت الكترونيكي.


خوشبختانه ، متخصصين فن مثل نرم افزارنويسان ، معماران سيستمهاي كامپيوتري و مشاوران بر اين امر واقف هستند كه چگونه نرم افزارهاي مختلف رابراي كار هماهنگ درتجارت الكترونيكي سازگار نمايند .شكل(7-2)




شكل 7-2 اجزاء نرم افزاري درتجارت الكترونيكي.


استفاده كنندگان ازتجارت الكترونيكي اگر به بهبود عملكرد و كارايي تجارت الكترونيكي توجه دارند، بايستي ارتباط با متخصصان نرم افزار راحفظ نمايند. به هر حال نرم افزارها و دو جزء ديگر تجارت الكترونيكي يعني سيستم ارتباطي و سخت افزار به اين منظور به وجود آمده اند تا سازمانهاي استفاده كننده ازتجارت الكترونيكي بتوانند استراتژي و تاكتيكهاي تجاري خود را مشخص نمايند شكل(8-2).




شكل8-2 نرم افزار يكي از نقشهاي اصلي تجارت الكترونيكي را برعهده دارد.


2-2 مدلهاي مختلف تجارت الكترونيكي


درتجارت الكترونيكي مدلهاي مختلفي از معاملات تجاري وجود دارد كه اين مدلها برمبناي شخصيت دو طرف معامله تعريف شده اند . بر اين مبنا 9 مدل مختلف تجارت الكترونيكي به ترتيب زيروجود دارد:
ا.مدلB2B يا مدل تجارت شركتها با شركتها (Business to Business):دراين مدل فروشنده و خريدار هردو شخصيت حقوقي هستند. يعني شركت با شركت يا تاجر با تاجر.
2.مدلB2C يا مدل تجارت شركتها با مصرف كنندگان (Business to Consumer): دراين مدل فروشنده شركت يا تاجر است و خريدار ، مصرف كننده كالا يا خدمات ميباشد.
3.مدل C2C يا مدل تجارت مصرف كننده (Consumer to Consumer): دراين مدل دو طرف معامله يعني هم فروشنده و هم خريدار هر دو مصرف كننده هستند .
4.مدل G2G يا مدل تجارت دولتها با دولتها (Goverment to Goverment): دراين مدل ، تجارت بين دولتها به عنوان فروشنده و خريدار صورت مي گيرد.
5.مدل G2B يا مدل تجارت دولتها با شركتها(Government to Businees): دراين مدل فروشنده دولت و خريدار شركتها هستند مثل مواقعي كه اطلاعات مورد نياز درباره مناقصه ها و مزايده ها و قوانين و مقررات از دولت به شركتها فروخته مي شود.
6.مدلG2C يا مدل تجارت دولتها با مصرف كنندگان (افرا) (Government to Consumer):
در اين مدل فروشنده ، دولت و خريدار اشخاص حقيقي يا مصرف كنندگان هستند مثل تعامل دولت با مشتري مراكز دولتي و ارباب رجوع.
7.مدل B2G يا مدل تجارت مصرف كننده با دولتها(Consumer to Goverment): دراين مدل فروشنده اشخاص حقيقي يا مصرف كننده وخريدار دولت است مثل پرداخت ماليات به دولت و انتقال شكايات و نارضايتيها از سيستم هاي دولتي ازمردم به دولت.
8.مدل C2G يا مدل تجارت مصرف كننده با دولت ها (consumer to Goverment): دراين مدل فروشنده اشخاص حقيقي با مصرف كنند و خريدار دولت است مثل پرداخت ماليات به دولت و انتقال شكايات و نارضايتيها ازسيستم هاي دولتي از مردم به دولت.
9.مدل C2B يامدل تجارت مصرف كنندگان با شركتها (Consumer to Business): دراين مدل فروشنده مصرف كننده و خريدار شركتها يا تجار هستند تماس مشتري با شركتها براي درخواست اطلاعات درمورد قيمت و كيفيت كالاها و خدمات.
به طور كلي فرآيند تجارت الكترونيكي را مي توان با مدل زير كه به مدل Clark معروف است نشان داد. البته اين مدل بيشتر نشان دهنده عمليات G2C,G2B,B2C,B2B است و امروز به عنوان يك مدل مرجع مخصوصاً درتجارت الكترونيك B2C به كارمي رود.(شكل 9-2)


• لايه انتقال (Transport Layer)
لايه انتقال يك اتصال اوليه با اينترنت برقرار مي كند . اي كار تقريباً به صورت كامل به وسيله پروتوكلهاي TCP/IP و سرويسهاي DNS كه شبكه هاي دولتي و سرويس دهنده هاي خصوصي ارائه مي دهند، انجام مي شود. اين سرويسها تقريباً درهمه جاي دنيا به صورت Dial-up يا مستقيم وجوددارند .به جز استفاده معمولي، از اين لايه مي توان براي ايجاد ارتباط خصوصي بين شركاي تجاري يا ساختن يك شبكه امن براي تأمين منابع استفاده كرد.
• لايه شبكه هاي خصوصي مجازي(Virtual Private Networks)
وقتي كه ارتباط اوليه يا اينترنت برقرار شد ، ممكن است نياز به يك تعداد ارتباط بين شركاي تجاري به وسيله يك شبكه خصوصي مجازي (VPN)بهترين كارايي خود را درساختار سرويسهاي ارتباطي داخلي يك كمپاني دارد.
• لايه سرويسهاي وب (Wev Services)
دردهه گذشته سرويسهاي زيادي دروب به وجود آمده اند و همه كمپانيها درتلاش براي حضور دراينترنت هستند. وقتي كه انتقالات و ارتباطات كاري به صورت كاملاً امن و مطمئن دراينترنت رايج شوند، تجارت الكترونيكي جاي خود را به طور كامل در وب باز مي كند . استفاده كامل از اين لايه به لايه هاي بالاتر نيز بستگي دارد.

• لايه هاي سرويسهاي پست الكترونيكي (E-mail Services)
سرويسهاي وب كه روشهاي مختلف انتقال را ارائه مي دهند فراگيرترين سرويسهاي موجود نيستند زيرا به ارتباطات بسيار پرسرعت بين سرويس دهندگان وب نياز دارند. اين گونه سرويسها هنوز به صورت محدود وجوددارند و دربعضي كشورها به خصوص كشورهاي درحال توسعه بسيار كم هستند . رايج ترين سرويسي كه همراه و دركنار سرويس وب براي تكميل آن كار ميكند ، پست الكترونيكي است .
• لايه كانال امن (Secure Channel)
سرويسهاي وب توانايي ايجاد ارتباطات مطمئن بين سرويس دهندگان وب را دارند كه اين درحالتي كه رمزگذاري و امضاء وجود دارد بسيار مؤثر است. ولي ارتباطات فقط بين شركاي تجاري شناخته شده انجام نمي شود، بلكه براي انتقالاتي مثل خريد يا كارت اعتباري نيز وجود دارند. به همين دليل بعضي از اتحاديه هاي بزرگ از كانالهاي امن براي امنيتشان استفاده مي كنند. درجاهايي كه ارتباطات بين سازندگان و فروشندگان اينترنت با سرعت بالا وجود دارد اين راحتترين روش براي بوجود آوردن امنيت است.
• لايه سرويسهاي رسيدگي به پيغام(Message Handling Service)
همه لايه هاي سرويس دهي كه درزير لايه رسيدگي به پيامها (MHS) قراردارند قابل دسترسي و تقريباً استاندارد شده هستند ولي هنوز يك استاندارد ثابت براي MHS دربازار وجود ندارد. درلايه سرويسهاي رسيدگي به پيامها يك سري تواناييهاي ايجاد امنيت نيز جود دارد كه دركنار لايه هاي ديگر سرويسهاي امنيتي مثل امضاء ديجيتالي، رمزگذاري اسناد و رسيدهاي ديجيتالي كه در B2B به آنهانياز است را فراهم مي كند.
• لايه سرويسهاي ثبتي (Registry Services)
استفاده فراوان از B2B به موجوديت Registry بستگي دارد Regostry ها براي B2B مثل دفتر تلفن براي سيستم تلفن هستند اولين شركتهايي كه براي به وجود آوردن Registry ها وارد عمل شدند. Microsoft,IBM و Ariba هستند كاري كه آنها كردند اين بود كه به هركس اجازه ورود اطلاعاتش را دريك سرويس ثبت توزيع شده (كه به وسيله سرويس دهنده هاي Microsoft و IBM پشتيباني مي شوند) را دادند. اين Registry ها شامل اطلاعات ارتباطي و ليست سرويسهاي وب مي شوند.
• لايه ساختار كليد عمومي (Public Key Infrastructure)
ايجاد امنيت به وسيله استفاده از رمزگذاري ديجيتالي يا امضاء ديجيتالي فراهم مي شود. امروزه در روش كلي بري رمزگذاري ديجيتالي داده ها استفاده مي شودكه عبارت اند از روش متقارن يا كليد خصوصي و روش نامتقارن ياكليد عمومي.(درخصوص روشهاي رمزگذاري درفصل پنجم توضيحات كامل ارائه شده است.)
لايه PKI وظيفه ايجاد امنيت را انجام مي دهد و تازماني كه نتواند امنيت را برقراركند، B2B نمي تواند جهاني باشد امروز سعي زيادي براي پيشرفته كردن لايه PKI وجود دارد.

-2 مقايسه مدل B2B با مدلB2B

جدول 1-2 مدل تجارت B2B و B2C را با هم مقايسه كرده است:


6-2 مدل C2C يا تجارت مصرف كننده بامصرف كننده (مشتري با مشتري)
اين مدل همان طور كه ازنام آن پيداست بين دو طرف معامله كه هر دو مصرف كننده نهايي هستند صورت مي گيرد. درحقيقت دراين مدل انواع مزايده ها و مناقصه ها و حراجيها برروي وب انجام مي گيردبه اين صورت كه هر فروشنده اي كالا ياخدمات مورد فروش خود را بروي يك سايت واسطه عرضه مي كند و درطرف مقابل نيز خريدار كالا يا خدمات مورد نياز خود را با مراجعه به سايت واسطه مذكور جستجو مي كند و پس از يافتن آن و توافق با فروشنده بر سر قيمت آن، معامله انجام و پول پرداخت و كالا يا خدمات تحويل مي گردد و دراين ميان سايت واسطه مبلغي را به عنوان كارمزد معامله ازدو طرف اخذ مي كند . دراين نوع تجارت الكترونيكي و درسايتهاي مدل C2C تقريباً هر نوع كالا ياخدماتي را مي توان يافت كه يك فروشنده به اميد يافتن خريداري براي آن و فروش به بالاترين قيمت آنها را عرضه مي كند.
ازمعروفترين و موفقترين شركتها درزمينه مدل C2C، شركت eBay مي باشد كه روزانه درسايت اين شركت ميليونها دلار معامله بين مصرف كنندگان به طور مستقيم انجام ميگرد و اگر چه شركت مذكور حق الزحمه ناچيزي رابابت هر معامله دريافت مي كند ولي با توجه به حجم زياد معاملات صورت گرفته دراين سايت ، درآمد شركت eBay بسيار بالاست.