توضیحات:
گزارش کارآموزي در واحد دو اتيل هگزانول مجتمع پترو شيمي اراك در 70 صفحه ورد قابل ويرايش

گزارش اجمالي درباره طرح مجتمع پتروشيمي اراك

الف) هدف و انگيزه تأسيس مجتمع

ب) اهميت توليدات و خوراك مجتمع

ج) حفظ محيط زيست و نيروي انساني

د) واحدهاي مجتمع

ه)دستاوردهاي مجتمع

و)واحدهاي فرآيندي و نمودار جريان توليد


گزارش اجمالي درباره طرح مجتمع پتروشيمي اراك

الف) هدف و انگيزه تاسيس مجتمع:

ايجاد يك مجتمع پتروشيمي جهت توليد مواد پايه اي و مياني با استفاده از خوراك اصلي نفتا و تبديل آنها به فرآورده هاي نهايي پليمري و شيميايي مي باشد

مجتمع پتروشيمي اراك در جوار پالايشگاه اراك در كيلومتر 22 جاده اراك-بروجرد و در زميني به وسعت 523 هكتار قرار دارد.

مجتمع پتروشيمي اراك يكي از طرحهاي زير بنائي و مهم مي باشد كه در راستاي سياستهاي كلي توسعه صنايع پتروشيمي و با اهداف تامين نياز داخلي كشور و صادرات ايجاد و به بهره برداري رسيده است.طرح احداث يك مجتمع پتروشيمي در جوار پالايشگاه هفتم با توجه به رهنمودهاي شوراي عالي اقتصاد در مورد جايگزيني صادرات محصولات پتروشيمي با صدور نفت خام و استمرار رشد توليد صنايع پتروشيمي در رابطه با اهداف و برنامه هاي آتي پتروشيمي و همچنين سياست خود كفايي كشور از اواخر سال 1361 مورد توجه قرار گرفت

در ايران ايجاد صنايع مادر پتروشيمي و توليد فرآوردهاي پليمري و شيميايي براي تامين نيازمنديهاي صنايع پايين دستي از وظايف شركت ملي پتروشيمي مي باشد. در گذشته به اين رشت توجه زيادي نشده و بيشتر فعاليت اين صنعت در تهيه كودهاي شيميايي منحصر مي شد. تا قبل از جنگ تحميلي اين شركت جهت توليد مواد پليمري تنها كارخانه پتروشيمي آبادان را در حال بهره برداري داشته كه محصول آن PVC فقط بخشي از نيازهاي داخلي را تامين مي نمود. در سال 1362 تاسيس پتروشيمي ايران/ژاپن مطرح گرديد كه اين طرح درمراحل پاياني نصب وساختمان

قرارداشت كه بعلت جنگ تحميلي و مشكلاتي كه براي تكميل آن با شركت ژاپن وجود داشت، تكميل آن معوق باقي مانده است. همچنين اين شركت در گذشته احداث يك پتروشيمي در جوار پالايشگاه آبادان نيز در دست مطالعه داشته است كه در شرايط بوجود آمده در منطقه اجراي چنين طرحي در منطقه امكان پذير نمي باشد. بعد از پيروزي انقلاب اسلامي نظر به اهميت فوق العاده فرآورده هاي پتروشيمي در ايجاد خود كفايي و توسعه و رونق صنايع پايين دستي، شركت هاي صنايع پتروشيمي ضمن توجه به ادامه و توسعه فعاليتهاي جاري توليد مواد الفيني و آروماتيكي را براي پايه گذاري صنعت پتروشيمي در صدر طرحهاي اجرايي خود قرار داد و مترصد موقعيت و مكاني مناسبي براي اجراي چنين طرحي بوده است تا اينكه بر اساس انگيزه هاي ذكر شده انديشه ايجاد يك مجتمع پتروشيمي در اراك بوجود آمد و و بلافاصله مطالعاات لازم در اين مورد آغاز گرديد.

اصولا احداث مجتمع پتروشيمي در جوار پالايشگاه از نظر تامين مواد اوليه مورد نياز و وابستگي هاي مختلف ديگر كاملا از لحاظ اقتصادي و فني قابل توجيه بوده و در اكثر كشورهاي جهان متداول مي باشد و از نظر اقتصاد كلي كشور كاملا مقرون بصرفه است.

در همين رابطه بررسيهاي انجام شده نشان مي دهد كه احداث مجتمع در اراك علاوه بر امتياز تامين خوراك از پالايشگاه هفتم از نظر موقعيت جغرافيايي امكانات وسيع شبكه ارتباطي راهها، امكان توسعه صنعتي و نزديك بودن به محلها مصرف اصلي فرآورده هاي توليدي بسياري مناسب است. مضافا اينكه اين محل از تمركز صنايع پتروشيمي در جنوب كشور اجتناب شده است.

اين طرح در سال 1363 به تصويب رسيد و پس از طي مراحل طراحيو نصب و ساختمان در سال1372 فاز اول مجتمع در مدار توليد قرار گرفت. در ادامه كار به منظور بهبود مستمر و توليد بيشتر و متنوع تر واحدهاي ديگر مجتمع تكميل و واحد اتو كسيلات بعنوان آخرين واحد مجتمع در سال 82 راه اندازي و در مدار توليد قرار گرفت

از سال 79 همزمان با تكميل واحدها طرحهاي توسعه اي مجتمع نيز با هدف افزايش ظرفيت مجتمع آغاز گرديده است.

از سال 1378 با تصويب هيئت مديره و پس از بررسي هاي دقيق عملكرد مجتمع، شركت در بازار بورس پذيرفته شد و واگذاري سهام آن آغاز گرديد.

كه سهامداران آن عبارتند از:

- شركت ملي صنايع پتروشيمي

- شركت سرمايه گذاري بانك ملي ايران

- شركت مديريت سرمايه گذاري بانك ملي ايران

- سازمان تامين اجتماعي

- شركت سرمايه گذاري صندوق بازنشستگي كشور

- شركت سرمايه گذاري تدبير

- شركت سرمايه گذاري پتروشيمي و ساير سهامداران



ب) اهميت توليدات و خوراك مجتمع

ظرفيت كامل توليدات مجتمع بالغ بر 1138020 تن مواد پايه اي، مياني و نهايي مي باشد كه نياز بخش وسيعي از صنايع داخلي را تامين و مازاد فرآورده ها به خارج صادر مي شوند.

از مشخصه هاي استثنايي مجتمع پتروشيمي اراك استفاده از دانش هاي فني، تكنولوژي و فرآيندهاي پيشرفته مي باشد.

تولدات مجتمع بسيار متنوع و عمدتا گريدهاي مختلف را شامل مي شوند. از لحاظ انتهاب خطوط توليد كمتر مجتمعي را مي توان يافت كه مانند مجتمع پتروشيمي اراك تركيبي از توليدات پليمري و شيميايي ارزشمند و حتي شاخه خاصي از توليدات نظير سموم علف كش ها را يكجا داشته باشد. مجتمع پتروشيمي اراك از لحاظ تنوع ارزش فرآورده ها نقش حساس آن در تامين نياز صنايع مهم كشور كم نظير مي باشد.



مصارف توليدات مجتمع بسيار متنوع و داراي طيف گسترده است. در بخش توليدات شيميايي كليه فرآورده ها شامل اكسيد اتيلن /اتيلن گليكها – اسيد استيك/وينيل استات-دواتيل هگزانل/ بوتانلها/ اتانل آمين ها و اتوكسيلانها به اضافه سموم علف كش ها كاملا در كشور منحصر به فرد مي باشند و نياز صنايع مهمي در كشور را تامين نموده و مازاد آنها به خارج صادر مي شود. در بخش پليمري نيز فرآورده هاي ارزشمند و استراتژيك انتخاب شده اند كه بعنوان نمونه مي توان گريدهاي مخصوص توليد سرنگ يكبار مصرف - كيسه سرم- بدنه باطري- گوني آرد- الياف و همچنين مواد اوليه ساخت بشكه هاي بزرگ به روش دوراني و نيز گريد مخصوص توليد لوله هاي آب- فاضلات و گاز و لاستيك پي بي آر را نام برد.

اولويت مصرف فرآورده هاي مجتمع براي تامين نياز صنايع داخل كشور است در اين ارتباط توليدات مجتمع سهم بسزايي در تامين نياز صنايع پايين دستي دارد به نحوي كه نياز بالغ بر 5000 واحد پايين دستي را تامين مي نمايد.



خوراك اصلي مجتمع نفتاي سبك و سنيگين است كه از پالايشگاه هاي اصفهان و اراك از طريق خط لوله تامين مي شود.خوراك ديگر مجتمع گاز طبيعي است است كه از خط لوله سراسري مجاور مجتمع اخذ مي گردد. ضمنا حدود 6000 تن آمونياك و حدود350 ميليون متر مكعب در سال مصرف گاز طبيعي مجتمع مي باشد كه از خط سوم سراسري تامين مي گردد.

ج) حفظ محيط زيست و نيروي انساني

در طرحي مجتمع بالاترين استاندارد ها و معيارها جهت حفظ محيط زيست منظور شده است بنحويكه تقريبا هيچ نوع مواد مضربه طبيعت تخليه نمي شود. نمونه بارز اقدامات انجام شده جهت جلوگيري از آلودگي محيط زيست، وجود واحد بسيار مجهز تفيه پسابها و دفع مواد زائد در مجتمع است.

در اين واحد با بكارگيري تكنولوژي پيشرفته كليه آبهاي آلوده به مواد شيميايي و روغني و پسابهاي بهداشتي و غيره تصفيه ميگردد. اين واحد قادر است ماهيانه بالغ 250000 متر مكعب آب را تصفيه نموده و بعنوان آب جبراني به سيستم اب خنك كننده مجتمع تزريق نمايد.

ضمنا كليه مواد دوريز جامد و مايع نيز در كوره زباله سوز سوزانده شده و دفع مي شوند. ايجاد فضاي سبز به اندازه كافي از اقدامات ديگر مجتمع در جهت حفظ محيط زيست مي باشد.

فني و 556 نفر ستادي مي باشند بر اساس سياست كلي دولت جمهوري اسلامي ايران بخشي از كارها به بخش خصوصي واگذار گرديد كه در اين راستا چندين شركت با بيش از هزار نفر نيرو در بخش هاي خدماتي – تعميراتي و غيره در مجتمع فعاليت دارند .

شركت پترو شيمي اراك به منظور تامين مسكن مورد نياز كاركنان، به موازات احداث مجتمع طرح عظيم خانه سازي را در شهر مهاجران و در شهر اراك اجرا نموده است.

پروژه خانه سازي شهر مهاجران شامل 1521 واحد ويلايي و 984 واحد آپارتماني است كه در زميني به مساحت 150 هكتار در مجاورت مجتمع اجرا گرديد و هم اكنون مورد استفاده كاركنان و خانواده آنها مي باشند .

كليه امكانات رفاهي و فرهنگي نظير مهمان سرا ، بازار ، مدرسه ، مسجد، دبيرستان ، درمانگاه ، تاسيسات تفريحي ، ورزشي و ساير تاسيسات شهري در اين شهر تاسيس شده است كه نمونه بارز عمران و آبادي ناشي از اجراي طرحهاي زير بنايي در منطقه است . ضمنا دو مجتمع آپارتماني كلا شامل 224 واحد به اضافه چند واحد ويلايي در شهر اراك متعلق به شركت است كه همگي مورد استفاده كاركنان مجتمع مي باشند .

د . واحدهاي مجتمع :

• واحد هاي فرايندي :

- واحد هاي فرايندي مجتمع شامل 19 واحد است كه در نمودار صفحه 11 منعكس مي باشد .

• واحد هاي سرويس هاي جانبي :

- آب بدون املاح : ظرفيت 450 متر مكعب در ساعت

- واحد توليد بخار : 500 تن در ساعت

- واحد نيروگاه : ظرفيت كل توليد 125 مگاوات

- برجهاي خنك كننده : شامل 7 برج

- واحد هاي هواي فشرده يا هواي ابزار دقيق : 5 كمپرسور هر كدام 26 هزار نرمال متر مكعب در ساعت به ظرفيت كل 130 هزار نرمال متر مكعب

- واحد تفكيك نيتروژن و اكسيژن از هوا به ظرفيت: اكسيژن 14500 نرمال متر مكعب و نيتروژن 6000 نرمال متر مكعب در ساعت .



• واحدهاي عمومي (آفسايت) شامل :

- مخازن مواد شيميايي ، سيستم بازيافت كاندنس ها ، سيستم آب خام ، سيستم گاز ، سيستم سوخت مايع ، مخازن خوراك ، مخازن محصولات مايع ، سيستم آتشنشاني ، مخازن گاز هيدروژن ، سيستم مشعل مجتمع ، واحد تصفيه پساب صنعتي ، سيستم توزيع شبكه برق ، شبكه مخابرات ، اتصالات بين واحد ها و سيستم جمع آوري و دفع آبهاي زايد.

ه . دستاوردهاي مهم مجتمع :

• دارنده گواهينامه مديريت كيفيت ISO 9001

•دارنده گواهينامه مديريت زيست محيطي ISO 14001

•دارنده گواهينامه سيستم مديريت ايمني و بهداشت شغلي OHSAS 18001

• دارنده جايزه تنديس طلايي بين المللي كيفيت محصول سال 2000

•دارنده جايزه كيفيت و مديريت بازار يابي از شركت GQM سال 2001

•دارنده عنوان صنعت سبز نمونه كشور در سال 1378

• اخذ 2 رتبه سوم تحقيقات از جشنواره بين المللي خوارزمي به خاطر اجراي طرح •جايگزيني حلال بنزن با تولوئن در واحد PBR و توليد كلرو استيل كلرايدبه روش

مستقيم .

•پذيرفته شدن در بازار بورس به عنوان اولين مجتمع در سطح صنايع پتروشيمي ايران .

•دومين شركت برجسته از لحاظ نو آوري درسطح وزارت نفت در سال 81 .








و- واحدهاي فرآيندي و نمودار جريان توليد و مصارف عمده محصولات مجتمع پتروشيمي اراك.




-2-2 جداسازي دي اکسيد کربن (Carbon Dioxide Removal)

گاز اصلاح شده خروجي از گرم کننده BFW در اولين مرحله در جوشاننده محلول (Solution Reboiler) ، (20-E-1024) سرد مي شود. گازهاي پروسس بخشي از گرماي لازم جهت احياء محلول غني از CO2 را در برج احياء محلول (Solution Regenerator) ،20-T-1037 فراهم مي آورند. گاز اصلاح شده در خنک کننده گازاصلاح شده (Reformed Gas Cooler)، 20-E-1037 بيشتر سرد مي شود. بخار باقيمانده در گاز و نيز هرگونه گاز ميعان شده در ظرف آبگيري گاز اصلاح شده (Reformed Gas KO Pot)،20-V-1023 از گاز جدا مي شوند.

گاز سنتز سپس وارد برج جذب کننده CO2 (CO2 Absorber)، 20-T-1022 مي گردد. جائيکه بصورت جريان معکوس با محلول منواتانول آمين (MEA) شستشو داده مي شود. سيستم به گونه اي طراحي شده است که غلظت موجودي CO2 در گاز اصلاح شده را به 0.3 درصد مولي مي رساند.

يک جريان جانبي از محلول منواتانول آمين غني از CO2 ( تقريباً5درصد جريان) خروجي از پائين برج جذب کننده، جهت جلوگيري از تجمع اضافي مواد جامد، در محلولي که درسيکل مي چرخد، از يک فيلتر عبور داده مي شود ( درنقشه PFD نشان داده شده است ). محلول خروجي از فيلتر مجدداً با جريان اصلي محلول غني ازCO2، قبل از اينکه از قسمت بالائي برج احياء محلول، 20-T-1022 وارد آن گردد، مخلوط مي شود. همچنانکه محلول از بالا به پائين برج مي ريزد، اغلب CO2 موجود در آن توسط بخار ورودي به برج جدا مي گردد.

محلول در پائين برج روي يک سيني جمع مي گردد و از آنجا تحت سنگيني (Gravity) خود وارد جوشاننده محلول (Solution Reboiler)،20-E-1024 ، و جوشاننده محلول توسط بخار (Solution Steam Reboiler) ، 20-E-1025 مي گردد. محلول احياء شده، سپس از جوشاننده ها سرريز کرده و به پائين برج احياء بر مي گردد. محلول رقيق (تقريباً عاري از 2CO) که برج احياء را ترک مي کند وارد ظرف تبخير ناگهاني (Flash Vessel) ،20-V-1029 مي گردد، جائيکه بخار از محلول جدا شده و توسط اژکتور (Ejector)،10-J-1001 با نيروي رانده شده فشار بخار پائين (LP Steam)به برج احياء برگشت داده مي شود. محلول عاري ازCO2 از پائين ظرف تبخير ناگهاني خارج شده و وارد خنک کننده محلول رقيق (Lean Solution Cooler) ، 20-E-1031 شده و از آنجا تحت کنترل جريان و از طريق چرخاننده محلول (Solution Circulation Pump) 20-P-10A/B به برج جذب برگشت داده مي شود.

CO2 احياء شده در خنک کننده گاز اسيدي (Acid Gas Cooler)، 20-E-1030 خنک شده و سپس با CO2 ورودي به واحد مخلوط مي گردد. آب موجود در جريان ترکيب شده در ظرف آبگيري گاز اسيدي (Acid Gas KO Pot)،20-V-1026 جدا شده و بخشي از آن توسط پمپ ميعان شده هاي گاز اسيدي (Acid Gas Condensate Pump)،20-P-1028A/B به برج احياء برگشت داده مي شود. جهت موازنه آب سيستم بخشي از جريان ميعان شده ها جهت استفاده به سيستم تخليه فرستاده مي شود.

جريانهاي CO2 ترکيب شده که ظرف آبگير گاز اسيدي را ترک مي کنند، توسط کمپرسور CO2 برگشتي (Recycle CO2 Comperssor)، 20-C-1025A/B به بخش ريفرمينگ فرستاده مي شوند هنگام کفايت نسبت مورد نياز H2/CO در محصولات ترکيبي واحد که لازمه آن دفع کربن از سيستم است و نيز جهت حفاظت سيستم از ازدياد فشار، تسهيلاتي براي تخليه CO2 فراهم شده است.

يک جريان جانبي با ميزان کم از محلول MEA رقيق سرد شده، در اطراف پمپ محلول اصلي مي چرخد و با عبور از فيلتر کربن فعال (Active Carbon Filter) ،20-FT-1022 محصولات تشکيل شده حاصل از تجزيه محلول را دفع مي گرداند. هنگاميکه تجمع محصولات حاصل از تجزيه ( محلول) بالا رود يا محصولات تشکيل شده قابل جذب توسط کربن فعال نباشند، از اصلاح کننده محلول،(Solution Reclaimer)، 20-E-1038 استفاده مي شود که بصورت گرفتن محلول رقيق از پائين برج احياء و برگشت داده آن بصورت بخار عمل مي نمايد. اين مبدل با بخار فشار متوسط (MP Steam)، کار مي کند و متناوباً هنگاميکه کيفيت محلول ايجاب نمايد، مورد استفاده قرار مي گيرد.

حفاظت بيشتر محلول براي اطمينان از حصول بازدهي واحد لازم است. بدين منظور قدرت محلول و ميزان تزريق ممانعت کننده بايستي در مقادير مطلوب حفظ گردند. ميزان مناسب ممانعت کننده ها توسط تنظيم کننده جريان ممانعت کننده (Inhibitor Dosing Set) ،20-X-1022 تنظيم مي گردد.

سيستم جداسازي CO2 شامل يک تانک ذخيره محلول (Solution Storage Tank)، 20-TK-1023 و يک تانک محلول جبراني (solution Make up Pump)، 20-P-1029 ، جهت تهيه و ارسال محلول تازه به اندازه مورد نياز به کار گرفته مي شوند.

گازعاري از CO2 که بخش جذب را پشت سر مي گذارد، وارد بخش شستشو با آب در برج مي گردد و هرگونه محلول باقيمانده توسط آب شسته مي شود، اين امر قبل از اينکه گاز وارد محدوده تقويت فشار گاز سنتز شود، صورت مي پذيرد. آب شستشو دهنده در محدوده سيني هاي شستشو در بالاي برج جذب کننده و توسط پمپ چرخاننده آب شستشو (Wash Water Circulation Pump)، 20-P-1032A/B انتقال پيدا مي کند. جهت حفظ موجودي آب شستشو در بخش شستشو، BFW تازه بصورت جبراني در هنگام نياز مورد استفاده قرار مي گيرد.

4-2-2 تقويت فشار گاز سنتز (Synthesis Gas Compression)

گاز عريان شده از بخش جداسازي CO2 در خنک کننده گاز عريان شده Stripped Gas Cooler، 20-E-1039 سرد شده و سپس وارد ظرف آبگير در ورودي به کمپرسور گاز سنتز (Syngas Compressor Suction KO Pot)، 20-V-1028 جهت جداسازي مايعات تشکيل شده در حين خنک کردن گاز، مي گردد. سپس گاز سنتز توسط کمپرسور گاز سنتز (Syngas Compressor)، 20-C-1023A/B تا رسيدن به فشار مورد نياز براي واحدOXO ، تقويت فشار مي گردد. خنک کننده گاز سنتز حاصله (Syngas Trim Cooler)، 20-E-1029 و ظرف آبگير گاز سنتز (Syngas KO Pot)، 20-V-1027 گاز را تا دماي تقريبي 40 0C سرد و هرگونه آب حاصل ازميعان را از آن جدا مي سازند، قبل از اينکه گاز در شرايط مورد نياز وارد واحد OXO گردد. کيفيت صحيح گازسنتز به شکل نسبت H2/CO با آناليز کردن موجودي CO در گاز و تنظيم اتوماتيک نسبت CO2 ورودي به خوراک گاز طبيعي ، کنترل مي گردد.