توضیحات:
گزارش کارآموزي پالايشگاه نفت كرمانشاه در 68 صفحه ورد قابل ويرايش


فهرست مطالب

عنوان صفحه

تاريخچه 1

پيش گفتار 5

کلياتي راجع به نفت 9

نام گذاري فرآورده هاي نفتي 14

فصل اول: جستجو و توليد نفت 16

1-1- منشأ نفت 16

2-1- زمين شناسي نفت 16

1-2-1- انواع مخازن نفت 19

3-1- اکتشاف نفت 21

1-3-1- روش هاي ژئوفيزيکي 23

2-3-1- روشهاي ژئوشيمي 24

4-1- حفاري 25

حفاري براي استخراج 26

فصل دوم: ترکيب شيميايي نفت خام فرآورده هاي نفتي 31

1-2- ترکيب شيميايي نفت خام 31

فهرست مطالب

عنوان صفحه

2-2- ترکيب شيميايي فراورده هاي نفتي 36 1-2-2- مشتقات ايدروکربور نفت طبيعي 36

الف- بنزين 36

ب – نفت چراغ، نفت گاز 37

ج- روغن ها 38

2-2-2- مشتقات غير ايدروکربورنفت طبيعي 41

الف- ترکيبات گوگردار دار 41

ب – ترکيبات اکسيژندار 42

ج- ترکيبات ازت دار 43

د- ترکيبات فلز دار 43

فصل سوم- مشخصات شيمي فيزيکي ايدروکربوهاي خالص

و برشهاي نفتي 45

1-3- کليات 45

2-3- نقطه جوش متوسط برشهاي نفتي 46



فهرست مطالب

عنوان صفحه

3-3- عامل تشخيص KUOP 47 1-3-3- ايدروکربورهاي خالص 47

2-3-3- برشهاي نفتي 47

5-3- فشار بخار 48

1-5-3- ايدروکربورهاي خالص 48

2-5-3- برشهاي نفتي 48

3-5-3- مخلوط ايدروکربورها 48

فصل چهارم

آزمايشهاي انجام شده 50







تاريخچه:

پالايشگاه کرمانشاه در سال 1314 با توليد روزانه 4200 شبکه، در شمال شهر کرمانشاه در کنار رودخانه قره مو شروع به غعاليت کرد. در سال 1340 طرح توسع? پالايشگاه به ظريت 15000 شبکه در روز به انجام رسيد و در 27 ارديبهشت سال 1350 به طور رسمي افتتاح شد، متماقب آن ظرفيت پالايشگاه در سال 1357 به حدود 19000 شبکه در روز افزايش يافت. همزمان با احداث پالايشگاه، خط لوله 3 اينچ نفت شهر برپيده و به جاي آن خط لوله اي به قطر 8 اينچ و به طول260 کيلومتر احداث شده در آبان ماه 1362 نيز خط لوله افرينه به کرمانشاه به قطر 16 اينچ و به طول 172 کيلومتر آماده بهره برداري شد.

در حال حاضر خوراک پالايشگاه از طريق دو خط لوله نفت شهر به کرمانشاه و اهواز به کرمانشاه و حوزه سرکان ماله کوه تأمين مي شود. در سال 1363 نيز با ايجاد تغييراتي تحت عنوان پروژه نوسازي، ظرفيت پالايشي آن به حدود 30000 شبکه در روز افزايش داده شد که نسبت به رفيت طراحي اوليه 100 درصد افزايش نشان مي دهد. در سال 1378 شرکت پالايش نفت کرمانشاه به ثبت رسيد و پالايشگاه در زير مجموع? آن قرار گرفت.

پروژه هاي اجرا شده:

1/ تغييرات آرايش و تعداد مبدلهاي پيشگرم

2/ نصب Studed tube در قسمت کنوکسيون کوره تقطير

3/ نصب فلاش درام

4/ نصب دوده گير در کوره واحد تقطير

5/ نصب دستگاه نمک گير

6/ نصب دودکش مستقل براي کوره سوم واحد تبديل کاتالسيتي

7/ پروژه تصفيه فاضلاب صفتي و بهداشتي

8/ اخذ گواهينامه بين المللي مديريت کيفيت Iso 9002

9/ اخذ گواهينامه بين الملي سيستم مديريت زيست محيطي Iso 14001

پروژه هاي در دست اجرا:

1/ پروژه ديگهاي بخار جديد شامل 2 دستگاه بويار

هر يک به ظرفيت 30 تن در ساعت با فشار 600 پوند بر اينچ مربع

2/ پروژه توليد آب صتي(DM) به ظريفت 100 متر مکعب در ساعت

3/ سيستم جمع آوري آبهاي مقطر برگشتي

4/ پروژه نصب دو دستگاه ژنواتورهاي بخاري هر يک به ظرفيت 3 مگاوات

5/ پروژه استفاده از MTBE بجاي تترااستيل سرب

6/ پروژه بازيافت سلاپس بدون سرب و تزريق آن به نفت خام

توليدات پالايشگاه:

با توجه به استقرار نظام هاي کنترل کيفي Iso9002 و زيست محيطي Iso 14001 فعلاً اين شرکت حداکثر روزانه25000 شبکه فراورده نفتي را به شرح زير توليد مي کند.

A بنزين معمولي56/17

B نفت سفيد54/14

C نفت گاز8/16

D گاز مايع 24/3

E نفت کوره 24/43

F سوخت و ضايعات 62/4

جدول مقايسه اي

در دست راه اندازي (Future)

پيش گفتار:

عظمت صنايع نفت که در زماني کوتاه در صف بزرگترين صنايع سنگين جهان قرار گرفته مديون تکنولوژي پيشرفته آن است که تمام قدرت علمي و دانش بشري قرن بيستم را به خدمت گمارده است. خصوصيت واحدهاي پالايش نفت را شايد بتوان در پيچيدگي ماد? اوليه آن به لحاظ شيميايي و حجم زياد ماد? اوليه از نظر فيزيکي خلاصه کرد. همين خصوصيات تکنولوژي خاصي را براي صنايع پالايش نفت بوجود آورده که آنرا از تکنولوژي عمومي صنايع شيميايي متمايز مي سازد.

در اين کتاب که تکنولوژي پالايش نفت است به اصول و پايه هاي که تکنولوژي صنايع پالايش برآن استوار است پرداخته است. بدون اغراق امروزه، امور جهان پيشرفته، بر پايه نفت مي گردد. براي درک بهتر مسأله کافي است تصور کنيم که اگر عرضه نفت در جهان يکباره قطع شود، چه اتفاقي مي افتد. روشن است که منظور از نفت، تنها بنزين نيست، گر اينکه بنزين يکي از مهمترين فراورده هاي نفتي است، اما نفت شامل فراورده هايي چون گازوئيل براي وسايل نقليه سنگين، نفت گاز براي سيستم هاي حرارت مرکزي، نفت کوره براي استفاده در کشتي ها، نيروگاهها و کوره هزاران کارخانه و سوخت جت براي هواپيماها نيز مي شود.

انواع روغن هاي مورد استفاده در ماشين آلات و قر که در ساختن سطح جاده ها مورد مصرف دارد از جمله فراورده هاي نفتي محسوب مي شود. از نفت همچنين هزاران فرآورد? ديگر ماننده پلاستيک ها ، رنگها، شوينده ها، لاستيک هاي مصنوعي، پارچه ،لوازم آرايشي و بهداشتي، شمع، ضد يخ، حشره کش ها کودهاي شيميايي و مواد فراواني که در زندگي روزمره بشر کاربرد دارد و بدست مي آيد. به اين ترتيب نفت خام نقش بسيار مهمي در زندگي جوامع ايفا مي کند. و بدون وجود آن ،تمدن امروزي، با پس رفت فاحشي روبرو مي شود. با اين وجود، مردم عادي کمتر به اهميت چنين نشي آگاهند و شايد به همين دليل است که موقعت نفت خام و فرآورده هاي آن در زندگي روزمره دست کم گرفته مي شود.

ميليون ها سال پيش نفت خام چگونه درژ رخاي زمين و زير بستر درياها تشکيل شده است؟

نفت معدني، « پتروليوم» Petroleum خوانده مي شود که از دو حکم«پترا» به معني سنگ و « اوليوم» به معني روغن تشکيل شده است. پتروليوم، « ترکيبات مايع» (نفت خام)، «گاز طبيعي» ( منابع مستقل و يا همراه نفت) و حتي مواد جامد و نيمه جامد مانند قير مي شود.

نفت چکونه بوجود آمد؟

با اينکه نفت و ترکيبات گوناگون آن، پس از آب فراوانترين مايع در داخل پوته سطحي کره زمين است، اما چگونگي تشکيل آن، هنوز بطور قطعي و دقيق، روشن نيست. شايد مناسب ترين راه براي يافتن پاسخ اين پرسش، بازگشت به صدها ميليون سال پيش و تجسم اين نکته باشد که در آن دوران، در بستر اقيانوس ها که بخش اعظم خشکي هاي امروز را تشکيل مي دهد، چه گذشته است. نظريه مورد قبول همگان در شرايط کنوني اين است که نفت محصول آميختگي لاشه ميلياردها موجود ريز و درشت آبزي با گياهان بستر دريا و نيز تجزيه بقاياي گياهان مناطق خشکي است که توسط رودخانه ها به دريا حمل شده است. به مرور زمان ،رسوبات اوليه و زيرين، با افزايش رسوبات در ماحل بعدي و متأثر از حوادث موجود در اعماق زمين، فشرده تر شده و به اين ترتيب، رسوبات اوليه و تحت فشار، به صورت لايه هاي سخت در زير بستر درياها طبقات بزرگ سنگي را به وجود آورده است و در نهايت، به صورت نيروي وارده بر پوست? خارجي زمين به تدريج لايه هاي سنگي را فشرده تر ساخته و آنرا به صورت خميده در آورده است. و بستر دريا تحت چين فشاري به سطح دريا رانده شده و خشکي ها را تشکيل داده است. هم اينک در بسياري از مناطق مي توان سنگريزه هاي کنار دريا را کيلومترها دورتر از ساحل و در مواردي در نوک تپه ها مشاهده کرد. در طول اين مدت، بقاياي موجودات دريايي و گياهان خشکي که به اعماق زمين رانده و در آنجا محبوس شده بودند به

تدريج تجزيه و به نفت تبديل شدند و اين روند تجزيه و تبديل طي ميليون ها سال ادامه يافت. هم اکنون در اعماق زمين و يا بستر درياها در بسياري از مناطق جهانف لايه هاي سنگي و عظيمي از جنس سنگ آهک يا ماسه سنگ وجود دارد.

که در داخل برخي از آنها ثروت هنگفتي از نفت نهفته است.

نفت درچه مناطقي بديت مي آيد؟

نفت در کشورهاي زيادي يافت مي شود. در برخي کشورها بيشتر و در برخي ديگر کمتر. در شرايط کنوني در هفت منطقه اصلي جهان، منابع نفت در مقياس بالا، وجود دارد. اين مناطق عبارت است از:

1- روسيه و کشورهاي بلوک شرق از جمله چين

2- خاورميانه

3- آمريکاي شمالي( ايالات متحده و کانادا)

4- آمريکاي لاتين( مکزيک ،ونزوئلا، آرژانتين و برزيل)

5- آفريقا( نيجريه، ليبي، مصر ، الجزاير)

6- اروپاي غربي( بيشتر در درياي شمال)

7- خاور دور و اقيانوسيه( اندونزي، اتراليا، هند و مالزي)

در سال 1975 روسيه بزرگترين توليد کننده نفت در جهان بود و اين موقعيت را براي مدت کوتاهي در اختيار داشت سپس ايالات متحد? آمريکا اين مقام را بدست آورد. آمريکاهم اينک در مرتب? سوم و خاورميانه در مرتب? دوم توليد کنندگان نفت جهان قرار دارند. خاورميانه به لحاظ پايين بودن ميزان مصارف داخلي بيشترين توليد خود را به خارج صادر مي کند. پس از جنگ جهاني دوم، خاورميانه منبع اصلي واردات نفت انگلستان به شمار مي رفت. کشف نفت در درياي شمال انگليس در ده? 1970 اين موقعيت را تغيير داد. با اين وجود هنوز منابع عظيمي از نفت در خاورميانه وجود دارد. که مي تواند در آينده استخراج شود بر پايه بررسي هاي انجام شده در سال 1984 و 6/56 درصد از ذخاير نفتي جهان در خاورميانه قرار دارد. اروپاي غربي تنها داراي 4/3 درصد از ذخاير نفتي جهان است که بيشتر اين منابع نيز در درياي شمال انگليس واقع است.

تکنولوژي پالايش نفت

اصول تکنولوژي پالايش نقت

کلياتي راجع به نفت:

A-نفتگير تاقديسي:

اين نوع نفتگير نسبتاً ساده و نمونه هاي آن در طبيعت فراوان است. لايه هاي قشر زمين تحت فشار چين خورده به صورت تاقديس و ناوديس در مي آيد. نوعي نفتگير که در حقيقت همان نفتگير تاقديسي است و شکل آن تا حدي با تاقديسهاي معمولي تفاوت دارد گنبد نمکي است. طرز تشکيل اين نوع نفتگير آن است که در نتيج? فشار هائيکه از اطراف به لاي? نمف در اعماق زمين دارد مي آيد لاي? نمک لايه هاي زمين را شکافته بطرف بالا رانده مي شود. و به اين ترتيب در اطراف خود تشکيل مخازن نفت را امکان مي دهد. چنين ستونهاي نمکي ممکن است تا بيست هزار پا لايه ها را شکافد و حتي تا چهار هزار پا بالاتر از سطح زمين قرار دارد.

B- نفتگير چينه اي: در اين نوع نفتگير يک ناهماهنگي ميان لايه هاي زيرين لايه هاي فوقاني وجود دارد.

C-نفتگير گسسته: در اين مورد وجود نفتگير نتيجه گسستگي لايه ها است.

D-نفتگير عدسي: به علت يکسان نبودن شرايط رسوب در درياهاي قديم قشرهاي عدسي شکل در طبقات زمين وجود دارد. در طبيعت انواع ديگر نفتگير نيز مشاهده مي شود مثلاً گاهي اطراف بعضي از مخازن بوسيله لايه اي آسفالت و موم غير قابل نفوذ شده است که ا ين لايه در نتيجهتبخير مواد سبک نفتي از نت خام بوجود آمده است.

گاهي مشاهده مي شود که چندين مخزن مختلف و حتي با فواصل قابل ملاحظه روي يکديگر قرار دارد. نوع نفت اين مخان هميشه هم مشابه نيست گاهي نفت خام پاراميني در زير لاي? نفت خام نفتي به دست آمده است. دورانهاي زمين شناسي که نفت از آنها استخراج مي شود وسيعاً متفاوت است با وجود اين عملاً نفت در لايه هاي نسبتاً جوان يعني در دوران سوم زمسن شناسي که عمر آن بين 10 تا 60 ميليون سال تخمين زده مي شود بدست مي آيد.

2-1- اتکتشاف نفت:

در اوائل پيدايش صنعت نفت تنها آثار و علائم سطحي از قبيل تراوش گاز و نفت و غيره به سطح زمين جويندگان را در کشف مخازن زير زميني نفت کمک مي کرد. اما کم کم معلوم شد که شناسايي وضع لايه ها به کشف نفت کمک موثري مي نمايد. از اينرو دانش زمين شناسي را به کمک گرفتند. از خواص فيزيکي و شيميايي لايه ها استفاده شد و بدين ترتيب روشهاي ژئو فيزيکي و ژئوشيمي هم در عمل اکتشاف بکار رفت. لکن هم اکنون نيز با پيشرفتهاي فراوان علمي هنوز آثار و علائم سطحي کمک زيادي در پيدايش منابع زير زميني مي نمايد.

اکتشاف به کمک زمين شناسي:

زمين شناسي به ما مي آموزد که آيا شکل و وضع لايه هاي زير زميني در محل مود نظر براي تشکيل نفتگير مناسب هست يا خير؟ در صورتي که مناسب تشخيص داده شد به جستجوي مخازن زيرزميني نفت پرداخته مي شود. از اين قرار مبناي کار تهيه نقشه اي از لايه هاي زير زميني است. يکي از بهترين طرق تهيه نقش? عکسبرداري هوايي است که امروزه به زمين شناسي کمک فراوان مي نمايد.

در اين طريق عکسبرداري هواپيماي حامل دوربين خودکار در ارتفاع ثابت با سرعت يکنواخت حرکت مي کند و دريچ? دوربين عکسبرداري به وسيل? دستگاه خودکار پياپي و منظم باز شده عکسبرداري مي نمايد. عکسهايي که به اين نحو تهيه مي شود زير دوربين مخصوصي بنام (Stereoscops) برجسته نشان داده مي شود و به اين ترتيب وضع برآمدگيها و حتي نوع لايه ها و عمق زواياي آن تشخيص داده مي شود از روي خصوصيات عکس ها نقش? زمين شناسي تهيه مي گردد. با نقشه هائيکه بدين نحو تهيه مي شود سريع تر از بسياري از وسايل ديگر مي توان نقاطي را که بايد بررسي هاي دقيق در آنها صورت گيرد و همچنين حدود و ساختمان اقسام لايه ها را معلوم نمود. در اين مرحله از چاههاي کم عمق دستي آزمايشي نيز براي تشخيص وضع لايه

ها استفاده مي شود. از نظر اينکه در طي سالهاي قمادي و به علل عوامل جدي سطح زمين اکثر از قري بي کشل پوشيده مي شود که شکل حقيق چين خوردگي ها و لايه ها را از نظر پوشيده مي دارد گاهي روش عکسبرداري تنها براي شناسايي قشرها کافي نيست در اين صورت از روشهاي ژئوفيزيکي و ژئوشيمي به اين منظور استفاده مي شود.

1-3-1-روشهاي ژئوفيزيکي:

الف- روش ثقل سنجي:

با اين روش مي توان به کمک دستگاه مخصوص تغييرات قو? ثقل زمين را در نقاط مختلف انداه گرفت و به اين ترتيب تا حدي وضع لايه هاي مختلف را معلوم نمود.

ب- روش لرزه نگاري:

با ايجاد زمين لرزه مصنوعي ارتعاشاتي به اعماق زمين فرستاده مي شود و با مطالعه امواج انعکاسي و يا انکساري وضع طبقات زير زميني را بررسي مي نمايند.

از نظر اينکه سرعت امواج در لايه هاي مختلف متفاوت است( هر چه لايه متراکم تر باشد سرعت امواج بيشتر است) روش لرزه نگاري مي تواند اطلاعاتي البته به شکل محدود از وضع لايه ها به دست دهد.

ج- روش مغناطيسي:

روش مغناطيسي بر مبناي بررسي جهت و شدت ميدانهاي مغناطيسي قرار دارد. براي اين منظور از دستگاهي به نامMAGNETO METER استفاده مي شود. چون در قشر زمين مقداري مواد آهني وجود دارد و نيز چون ساختمانها و گستگي ها ي متعدد وضع لايه ها را نسبت به سطح زمين تغيير مي دهد و اگر خواص مغناطيسي برخي از اين عوامل مجتمعاً و يا منفرداً مانع از انطباق نصف النهار مغناطيسي بر نصف النهعار جغرافيايي مي شود. تفاوت حاصل را اختلاف مغناطيسي مي نامند. اگر شدت متوسط ميدان مغناطيسي ناحيه وسيعي را شدت عادي آن ناحيه تلقي کنيم و آنرا مأخذ مقايسه قرار دهيم در اين صورت انحراف از اين شدت متوسط نشان? تغيير خواص مغناطيسي و يا تغيير وضع ساختماني لايه ها است.

د- روش الکتريکي:

روش الکتريکي بر ميپبناي اندازه گيري مقاومت مخصوص زمين در مقابل امواج الکتريکي در ايستگاههاي مختلف قرار دارد. براي شناسايي وضع لايه ها از روش هاي مختلف ديگر نيز مانند زيرين شناسايي (Palantology) استفاده مي شود. اين روش آثار و بقاياي حيوانات و گياهان دورانهاي گذشته را در سنگها مورد بررسي قرار دادهع با تشخيص عمنر آنها زمان و قدمت تشکيل لايه هاي زمين را معلوم مي سازد.

2-3-1- روش ژئوشيمي:

بطور ساده ژئوشيمي علمي است که به طور کلي از شيمي زمين و به طور اختصاصي از مواد متشک? آن صحبت مي کند. ژئوشيمي در عين حال هم به لحاظي محدودتر و هم از نظري مبوط تر از زمين شناسي است. ژئوشيمي از توزيع و حرکت مواد شيميايي در داخل زمين در زمان و مکان بحث مي کند. Goldschmidt ژئوشيمي را به اين ترتيب تعريف مي نمايد. اولين نقش ژئوشيمي از يک طرف اندازه گيري کمي ترکيب زمين و مواد متشک? آن است و از طرف ديگر کشف قوانيني که توزيع هر يک از مواد را در زمين کنترل مي نمايد. براي حل اين مسائل ژئوشيميست احتياج به يک مجموع? قابل درکي از ارقام حاصله تز تجزي? مواد روي زمين مثل سنگها، آبها و اتمسفر دارد. ژئوشيميسات همچنين از آناليز سنگهاي آسماني و اعداد بدست آمده از علوم ستاره شناسسي روي ترکيب اشيأ آسماني و اعداد ژئوفيزيکي روي طبيعت قسمت داخلي زمين استفاده مي نمايد. اطلاعات با ارزشي نيز از آزمايشگاهي مواد معدني و در نتيجه حد سيتاتي در زمينه شکل تشکيل و شرايط تثبيت آنها بدست مي آيد.

هدفهاي اصلي ژئوشيمي را مي توان به شکل زي خلاصه نمود:

1- اندازه گيري نسبي و مطلق فراواني مواد و ايزوتوپها در زمين

1- براي حلقه هاي شش وجهي

مواد نفتي سنگين حتي آنها که داراي حدود جوش کوچکي است شامل مقدار زيادي از ايزومرهاي همرديف مي باشد. با تغيير مقدار اتم کربن در مولکول ايدروکربورها نه تنها نقطه جوش بلکه ساير خصوصيات چون وزن مخصوص ، ضريب انکسار، نقطه انجمار، حلاليت در حلالهاي مختلف و غيره نيز تغيير مي نمايد. بر مبناي همين تغييرات است که روش هاي مختلف تکفيک بنا نهاده شده مثلاً تفاوت درجه حلاليت مبناي روش تکفيک به وسيل? تبلور و استخراج است. علت اينکه نفت هاي خام مربوط به مناطق مختلف داراي خصوصيات مختلف است از يک نوع ايدروکربور بيش از نفت خام ديگر داشته باشد. مثلاَ نفت هاي خام اندونزي داراي مقدار زيادي ايدروکربورهاي معطره است و نفتهاي پنسيلوانيا ( مخصوصاً مربوط به منطق?Appalochian) داراي مقدار نسبتاً کمي ايدروکربورهاي معطره و مقدار زيادي ايدروکربورهاي پارافيني است. در درج ? دوم اختلاف ظاهري را مي توان نتيج? توزيع فيزيکي ايدروکربورها دانست. به اين معني که يک نفت خام حاوي درصد بيشتري ايدروکربورهاي سبک است ( ايدروکربورهايي که تعداد اتم کربن آنها در مولکول کم است) و بعضي ديگر داراي درصد بيشتري ايدروکربورهاي سنگين و مقدار کمتري ايدروکربورهاي با نقطه جوش پايين مي باشد. دو عامل يعني ترکيب شيميايي و توزيع فيزيکي معرف مشخصات يک نفت خام است و در بسياري موارد مي تواند مشخص قابليت استعمال آن براي منظورهاي مختلف نيز مي باشد.

عملاً کليه نفت هاي خام حاوي ترکيبات گوگردي و اکسيژن دار و ازت دار است درصد اين مواد در نفت خام معمولاً خيلي کم و در مناطق مختلف جهان و حتي نفت هاي حاصله از مخازن يک ميدان نفتي متفاوت است. نمونه ايدروکربور کاملاً خالص نفت نپسيلوانيا که داراي 98-97% ايدروکربور مي باشد و نمونه ناخالص آن نفت سنگين مکزيکو يا ميسي سي پي است. که حاوي تنها 50% ايدروکربور است. البته حتي نفت حاوي 50% مواد غير ايدروکربور داراي اکثر خصوصيت ايدروکربورها مي باشد. زيرا مولکولهاي اين مواد تنها داراي يک و احتمالاً دو عامل غير از کربن و ايدروژن است. مواد غير ايدروکربور معمولاً در جزء سنگين، و به عبارت ديگر در قسمتي از نفت خام که نقط? جوش آن بالاتر است جمع مي شود. مقدار کربن و ايدروژن در يک نفت خام ثابت مي ماند. نسبت درصد ايدروژن معمولاً بين 83 و 87 و کربن ميان 11 و 14 تغيير مي نمايد. نسبت ميان کربن و ايدروژن در اجزأ سبک و سنگين نفت متفاوت است يعني هر چه محصولات نفتي سنگين تر شود نسبت بالا مي رود. دليل آنرا مي توان اين طور بيان کرد که محصولات سنگيتن تر حاوي مقادير بيشتري ايدروکربورهاي معطره چند حلقه اي و نيز ايدروکبورهاي چند حلقه اي اسباع شده مي باشد.

2-2-ترکيب شيميايي فراورده هاي نفتي

1-2-2- مشتقات ايدروکربور نفت طبيعي:

معولاً ترکيب فراورده هاي حاصله از نفت طبيعي به علاو? مواد حاصله از واحدهاي توليدي مانند کراکينگ کاتاليسي و گرافيک حرارتي، تبديل،الکيسلاسيون، ايزومراسيون و پلي مريزاسيون به عنوان ترکيب شيميايي فرآورده هاي نفتي مورد بررسي قرار مي گيرد. زيرا مواد موجود در فراورده هايي که از دستگاههاي فوق بدست مي آيد اکثراً يا در نفت طبيعي وجود ندارد و يا مقدار آها بسيار نا چيز است. تخمين زده مي شود که تقريباً60% از مواد موجود در بنزين موتور از مولکولهايي است که در نفتطبيعي وجود ندارد و تازه عدد خيلي کمتر از واقع به نظر مي رسد. در اين بخش ترکيب شيمايي فراورده هاي خام يعني فراورده هايي که مستقيماً از نفت خام بدست مي آيد مورد بررسي قرار گرفته است.

الف- بنزين: برشي از نفت است که حدود جوش آن تقريباً بين 60 تا 180 درجه سانتيگراد مي باشد. تقريباً کلي? اعضأ ايدروکربورهاي پارافيني و نفتني، سيکلونپتان و سيکلوهگزان ها با نقط? جوش پايين تر از 132 درجه سانتيگراد و معطره هاي با نقط? جوش با بيشتر از 180 درجه سانتيگراد را در بنزين حاصله از نفت اکلاهما و پونکاسيتي شناخته اند. تنها مقدار کمي از پارافين هاي شاخه دار ئ اکليل سيکلو نپتانها پيدا نشده و آن هم به اين علت بود، که احتمالاً مقدار آنها بسيار ناچيز است.

مي توان اين طور استنباط نمود که در فرآورده هاي سنگين تر از بنزين نيز همين ترتيب وجود دارد. بدين معني که تمام ايزومرهاي ممکن است سري ها وجود دارد لکن مقدار آنها اکثرکم يا ناچيز است در هر صورت حقيقت آن است که قسمت اعظم يک فراورده فقط از مقدار محدودي ماد? شيسميايي تشکيل شده است. بنزين هائيکه مستقيماً از نفت بدست مي آيد ( بنزين خام) از نظر ساختماني بيشتر بستگي به نوع نفت دارد. بنزيني که از نفت خام پنسيلوانيا بدست مي آيد از نظر پرافين ها غني است( هم نرمال و هم شاخه دار) و بنزيني است که از منابع کاليفرنيا وساحل خليج( خليج مکريو) بدست مي آيد حاوي مقدار بيشتري سيکلو پارافين مي باشد. چکيده هاي سبک با درصد معطره بالا ( بيشتر از 20%) از بعضي نفت هاي خام ميدان ساحل خليج و تگزاس غربي و مخصوصاً خاور دور بدست آمده است.