توضیحات:
كهن ترین زیگورات بین النهرین
زیگورات اور
كهن ترین زیگوراتی كه تاكنون در بین النهرین (عراق كنونی) توسط باستان شناسان خاكبرداری و شناسایی شده است زیگوراتیست كه اورنمو موسس سلسله سوم اور در سال 2100 قبل از میلاد یعنی 4100 سال پیش در شهر باستانی اور محل تولد حضرت ابراهیم نبی بنا كرده بود او این زیگورات را در كنار معبدی كه برای نیایش خدایان ساخته بود بر پا داشته است. این زیگورات در اصل دارای سه طبقه بوده است كه در حال حاضر تنها طبقه اول آن باقی مانده است. راه دسترسی به بالاترین طبقه بوسیله سه رشته پلكان رشته پلكان میانی و دو رشته پلكان جانبی صورت میگرفت. زیگورات با خشت بنا شده بود و پوسته خارجی آن را از آجر ساخته بودند.
زیگورات اور : این بنا از خشت خام ساخته شده است . فونداسیونی به عمق 15 متر دارد . 3 ردیف پلکان 100 تایی که به پرستشگاه می رسد . نمای بنا از آجر است و برای استحکام بنا در برابر سیلابها از ملات قیری استفاده کرده اند .
زیگورات به زبان سومری ها به معنای کوه است و به زبال بابلی ها به معنای بنایی پله پله است که طول و عرض طبقه بالاتر از طبقه پایین تر کمتر است .

ارگ سارگون
در خرساباد، مساحت:400 هزارمتر مربع، بیش از 200 حیاط و اتاق، شهر روی تپه بود با ارتفاع 15 متر، مجموعه تقارن ندارد و متشكل از اتاقها و تالارهای چهارگوش می‌باشد گرداگرد حیاط، پوشش اتاقها با تاقهای گهواره‌ای خشتی بود، دروازه با دیوهای غول آسای نگهبان كه 4 متر ارتفاع داشت ایجاد شده بود. زیگورات نیز در این مجموعه قرار داشت كه احتمالاً 7 طبقه داشت كه 4تای آن باقیمانده، ارتفاع هر طبقه 5.5 متر است، هر طبقه دارای رنگی متفاوت بود، دیوار كاخ دارای كنگره بوده و دو طرف دروازه تاق دارش 2 برج چهارگوش قرار گرفته، دورتادور تاق و برجها با نوارهایی از كاشیهای لعابدار با رنگهای درخشان پوشانده شده، در دروازه دو گاو بالدار با سر آدم پاسداری می كردند.
مشابه چنین دروازه‌ای در تخت جمشید می باشد ولی با این تفاوت كه گاوهای تخت جمشید از كنار دارای 3 پا یوده ولی گاوهای آشور از بغل دارای 4 پا می باشند.

معابد
«معماری»
بهترین نمونه ی معماری بین النهرین همانند دیگر تمدن های باستانی به بنای معابد مربوط می شود. دولتشهری های سومری قدرت خود را منتخب به خدای شهر می دانستند و پادشاهان ، نماینده خدا بر روی زمین و پاسداران خزاین او محسوب می شوند. در ادیان سومری نوعی اتصال و هماهنگی میان دین و دنیا یا به عبارت دگیر اقتصاد و معنویت – وجود داشته است. این ویژگی با شرایط خاص اجتماعی بین النهرین شخصیت داشت. بین النهرین بر خلاف همتای معاصر خود یعنی مصر (كه تاریخی آرام و ساكن داشت) همواره در افت و خیزهای نظامی و سیاسی بود. برج و بارو و استحكامات شهرها از همین امر حكایت می كنند.

معبد ایشچالی
مطعلق به خدای مادر است ، مانند معبد آشور داری یک حیاط بزرگ و 3 حیاط کوچکتر است . بر روی سکوی بلند قرار گرفته است . دارای ورودی های متعدد می باشد . دیوار کنگره داری دور تا دور معبد را احاطه کرده است .

دروازه ایشتار
دروازه ایشتار با حدود 40 متر ارتفاع دروازه ورود به خیابان مخصوص مراسم سان، رژه و جشن بوده که به معبد اصلی ایشتار ختم می شده.

زیگورات دور شاروكین
زیگوراتی كه در پایتخت آشور و در دورشاروكین بنا شده بود اولین زیگوراتی بود كه توسط باستان شناسان شناسایی گردید. سارگون دوم پادشاه آشور میانی در حدود 2700 سال پیش این زیگورات را بنا كرد. بنظر میرسد راه دست رسی به بالاترین طبقه بوسیله شیب مارپیچ صورت میگرفت. سه طبقه اول این زیگورات باقی مانده است كه بترتیب از پایین به بالا به رنگهای سفید سیاه و قرمز رنگ آمیزی شده بودند.هر چند بقایای طبقات بالاتر مشخص نشده است ولی با توجه به نظم رنگها رنگ طبقات بالاتر باید به ترتیب آبی نارنجی نقره ای و طلایی بوده باشد.