توضیحات:
گزارش كارآموزي در شركت توليد دارو(كنترل كيفيت و توليد محصولات،داروئي،بهداشتي) در 86 صفحه ورد قابل ويرايش

تاريخچه

شركت توليد‌دارو

در سال 1334 كارخانه توليد دارو در زميني به مساحت حدود 78 هزار مترمربع زيربنا، با سرمايه‌اي معادل 20 ميليون ريال در جنوب فرودگاه مهرآباد ساخته شد. پس‌از نصب ماشين‌آلات مورد نياز و صدور پروانه‌اي تأسيس و بهره‌برداري، قرار گرفت و در ارديبهشت ماه سال 1337 رسما افتتاح شد. فعاليت كارخانه ابتدا با 50 كارگر، كارمند و تكنسين و دكتر داروساز به‌ تهيه25 قلم محصولات به صورت آمپول پني‌سيلين، قطره و سوسپانسيون و چند قلم ديگر از فرآورده هاي بهداشتي اشتغال داشتند، آغاز شد.



گسترش فعاليت

دو سال پس از بهره‌برداري از كارخانه با توجه به توليد مقدار بيشتري از محصولات دارويي و به منظور جلوگيري از آلودگي آنها در جريان واحد ايجاد تخصص و رعايت استانداردهاي بين‌المللي در امر داروسازي به واحد آرايشي و بهداشتي اين شركت از واحد دارويي آن جدا شدو در همين هنگام با انعقاد قراردادهايي با شركت‌هاي بين‌المللي مانند اينگرااينگهم آلمان كه از تشكيلات تحقيقاتي وسيعي برخوردار و همچنين از بنيان‌گذاران صنعت نوين داروسازي در اروپا به شمار مي‌آيد، توليد دارو و فعاليت وسيع خود را آغاز كرد. به اين ترتيب شركت با تهيه فرآورده‌اي جديد قلبي، عروقي، آنتي‌اسپاسموديك چهار هاضمه‌اي به صورت دراژه، آمپول، شياف و عرضه آنها به جامعه پزشكي و استفاده بيماران از انها توانست به موفقيت‌هاي شايان دست يابد.



توسعه آزمايشگاه

همزمان با گسترش فعاليت هاي يكي از هد فهاي مهم شركت كه توسعه آزمايشگاه كنترل آن بود برآورده شد و اين ازمايشگاه به دستگاههاي مدرن و افراد كارآموزده مجهز شد. در حال حاضر ساختمان مجهز و مدرن كنترل توليد دارو در حدود 1300 وسعت دارد تعداد زيادي از متخصصان كه شمار آنان به پيش از يكصد نفر مي‌رسد درآن مشغول كارند و در حال حاضر آزمايشگاه توليد دارو كه يكي از مجهزترين آزمايشگاههاي كشور به شمار مي‌رود داراي سه بخش عمده به شرح زير است.



كنترل و آناليز

بخش كنترل و آناليز و مواد اوليه و محصولات آماده طبق استانداردهاي بين‌المللي و فارمه كپه هاي B. P وUSP تحقيقات كاربردي. بخش تحقيقات كاربردي و فرمولاسيون دارويي و آرايشي بهداشتي براي امكان استفاده از مواد اوليه در اشكال دارويي، آرايشي و بهداشتي. ‌
تحقيقات پايه

بخش تحقيقات پايه كه متخصصان آن روي امكان سنتز مواد اوليه دارويي مطالعه و تحقيق مي‌كنند. بخش تحقيقات پايه آزمايشگاه در سال 1362 تأسيس وشروع به كاركرده است. هدف از تاسيس‌آن سنتزمواد‌ اوليه دارويي‌مورد نياز شركت و فروش مازاد آن به ديگر كارخانه‌هاي داروسازي بوده است. در سال 2369 نيز يك پايلوت با خط بري و سنتز مواد اوليه خريداري و نصب شد كه اين پايلوت در آينده نزديك پس از بهره برداري به بازدهي خواهي رسيد.

محصولات شركت

شركت توليد داروكه وابسته به سرمايه‌گذاري البرز است تحت پوشش بنياد 15 خرداد تا كنون با حدود 1200 نفر از كار‌كنان، متخصصان ماهر و نيمه ماهر خود در محلي با 45 هزار متر‌مربع‌ زيربنا، حدود 85 قلم ژنريك را با استانداردهاي بين‌المللي تهيه و به بازار مصرف عرضه مي‌كنند. در بخش آرايشي و بهداشتي توليد دارو در حال حاضر حدود 50 قلم كالا مانند شامپوهاي معمولي و تخصصي، خميردندان‌هاي مختلف، تقويت‌كننده مو، آنتي‌سپتيك‌ها، رنگ‌هاي مو وكرم‌هاي مختلف تخصصي دربخش ديگرآن داروهاي دامي و مكمل هاي غذايي دامي تهيه مي‌شود. هدف كاركنان متخصصين توليد دارو، عرضه محصولاتي با كيفيت بالا و قيمت مناسب در عرصه بين‌المللي و داخل كشور است.

بخش تهيه پودر گرانول غير استيل

پودر هاي خوراكي ونيز گرانول قرصها در اين بخش ساخته مي‌شوند لذا كارخانجاتي كه پودر شيشه يا در ساشه پر مي‌كنند ويا داراي بخش قرص و كپسول دراژه هستند. بايد يك محل مناسب را جهت توليد پودر گرانول در نظر بگيرند. پودرهاي آنتي‌بيوتيك بايد در بخش اختصاصي خود تهيه شده و جهت تهيه پودر گرانول آنها نمي‌توان از بخش پودر گرانول‌سازي عمومي و لابراتور استفاده كرد. گرانول‌ها، حلب هاي بسيار كوچك محتوي مواد مؤثر خيلي قوي هستند. وزن آنها معمولا از حب كمتر در حدود 5/.تا 6./. گرم است و موادي بي اثري كه در تهيه گرانول‌ها بكار مي‌رود عبارتند از : گرد ، لاكتوز، سمغ عربي و شربت است. اصولا مراحل تهيه پودر عبارتند از : توزين، آسياب كردن، الك كردن، مخلوط كردن ودر صورت لزوم خشك‌كردن لذا بايد وسايل اين مراحل در بخش پودر موجود باشد. توزين اكثرا در اتاق توزين انجام مي‌گيرد ولي توزين و. كنترل دباره در بخش مي‌باشد. لذا ترازوها‌، آسياب، الك‌هاي دارويي و مخلوط كنهاي در بسته بايد در محل مناسب قرار بگيرند. اسياب ها بايد داري سيستم مدار بسته بوده و دهانه تخليه انها طوري باشد كه ذرات در هوا منتشر ننمانيد. الك هاي دارويي (Miesh Scaeens ) واژه‌اي برچسب مشخصات الك بوده و بايد در كمد نگهداري شود و بعد از مصرف شسته و خشك مي‌گردند. اختلاف بايد در مخلوط‌كن مناسب و زمان طبق دستور‌كار باشد. پودر‌ها رابايد بعد از مخلوط كن مناسب باشد و بعد از مخلوط كردن خشك و بسته بندي نمايند، از مشخصات اين بخش تهيه قوي مي‌باشد كه بايد داراي دريچه‌هاي ورود و خروج هوا باشد. كانالهاي ورود هوا معمولا در بالا و مكند ها در اطراف ماشين آلات و در نقاط پر گردو غبار هستند. جهت كاهش ذرات هوا افراد در بخش بايد پودرها را در كسه يا ظرف در بسته تحويل و به آرامي آنها را در ماشين (آسياب و بهم زن) خالي نمايند و در نقاطي كه گرد و غبار است دستگاههاي مكنده و جاذب قرار دهند. براي ساخت گرانول ابتدا پودر تهيه كرده و سپس آن را به صورت گرانول در مي‌آورند كه ممكن است به صورت گرانول بسته بندي شود و با جهت قرص و كپسول يا دراژه به بخش مربوطه ارسال گردد.


اصول اساسي توليد قرص

قرص ها فرآورده هاي دارويي جامدي هستند كه از شكل پذيري فرمولاسين هاي حاوي مواد موثر دارويي و كناري به دست مي‌آيند. اصطلاح قرص معمولا به صورت بدون روكش آن كه از راه دهان مصرف مي‌شود، اطلاق مي‌گردد. قرص‌ها به اشكال وا بعاد مختلفي توصيه مي‌شوند زيرا ظاهري مناسب داشته، نحوه مصرفشان آسان بوده و توليدشان نسبت به ساير اشكال دارويي ارزانتر تمام مي‌شود. به علاوه از نظر مصرف و مقدار خوراك كاملا دقيق و قابل كنترل است انواعي از قرص، به منظور مصرف ويژه توصيه مي‌گردد.مانند قرصها گونه‌اي BUCCLA))كه به تدريج در دهان حل مي‌شوند قرص‌ها زيرزباني
( INCUALSUB) كه به سرعت در زير زبان حل شده و جذب مي‌شوند. قرص‌هاي جويدني Chewable مانند ضد اسيد برخي و ويتامين ‌ها، قرص‌هاي جوشان EFFERVESCNTPC كه حل شدنشان در اثر توليد گاز حالصل از تركيت اسيدسيتريك و بي‌كربنات و يا فرمولهاي مشابه مي‌باشد. توليد قرصهاي چند لايه غالبا دو يا سه لايه هستند، توسط تراكم مكرر انجام مي‌شود. مزيت قرصي‌هايچند لايه جدا كردن مواد دارويي ناسازگار، تهيه فراورده‌ هاي پيوسته (SUSTAINEREDLEASE)و يا ظاهر مطلوب است. اين قرص‌ها در اثر فشردن يك با يك قرص ديكر توصيه مي‌شود و ضمنا مي‌توان دوروكش در طرفين يك قرص متراكم نمود قرص عادي با روكش قندي توسط شربت قند پوشانده مي‌شوند. رنگ روكش و قطر آن متغير در قرص‌هاي روكش نازك (FILMCOATED ( پوشش نازكي سطح قرص را مي‌پوشاند. اين روكش در توليد قرص‌هاي روكش دار بسيار مناسب است زيرا خيلي اقتصادي بوده وقرص مدت كمتري در معرض گرماي حاصل قرار مي‌گيرد. در مواردي كه باز شدن قرص در روده مطرح باشد مي‌توان آن را با روكش روده‌اي (ENTERIC COATED) پوشاند. موادي كه دراين موارد جهت روكش‌دادن مصرف مي‌شوند در محيط اسيدي معده نا‌محلول بوده اما به سهولت در محيط روده حل مي‌شوند. در قرص‌هاي پيوسته رهش مواد موثر دارويي به طي مدت طولاني آزاد مي‌گردند.
بررسي ساخت گرانول سه مرحله احتياج مي‌باشد

مرحله اول: در دستگاهي به نام بلندBleneder) ( موادي به عنوان مواد پركننده كه اكثرا از جنس لاكتوز ونشاسته (مواد قندي )هستند به گرانول اضافه شده تا حجم گرانول افزايش يابد. بلندرها انواع مختلفي دارد كه شامل بلندر لوديگه (L odige)، هلزوني، گلادواي شبيه مي‌باشد. در اين كارخانه از بلندرهاي لوديگه استفاده مي‌شود كه جنس آنها از فولاد مي‌باشد و چاپر هايي (همزمن صنعتي) براي همزمن و دريچه هاي خروج مواد و يك قيف براي ورود مواد دارد. سپس به مواد درون بلندر مواد فيلر اضافه مي‌كنند، اين مواد با مواد پر كننده هموژنه شده و پس از اين مرحله مرحله دوم آغاز مي‌شود.

مرحله دوم: شامل چسباننده‌ها يا B inder مي‌باشد. چسباننده از جنس ژلاتين و نشاسته و … ميباشد ومايعات فراري كه براي حل كردن چسباننده استفاده مي‌شود، شامل: استن، آب دينونيزه و الكل مي‌باشد. رنگ هم اگر احتياج باشد دراين قسمت افزوده مي‌شود. رنگ را بيشتر براي اثر درماني بهتر استفاده مي‌كنند. قبلا براي قرص‌هاي بيماران روحي از رنگ هاي روشن و براي قرص هاي اطفال از رنگ شكلاتي و يا قهوه‌اي استفاده مي‌شود. استفاده از چسباننده ها باعث مي‌شود كه اولا مواد بخش گرانولي رادر هر جايي كه وجود دارد حفظ كنند ومانع پخش ذرات آن شود. ثنيا گرانول را راحتتر بسته‌بندي كرده و راحت‌تر به قرص سازي برسد و مقدارش همواره ثابت بماند.

مرحله سوم: بدين طريق است كه مرحله اول و دوم را با مخلوط كرده و درون سيني هايي كه زير آن زرورق قرار دارد مي‌گذارد و اين سيني‌هارا درون كوره قرارمي‌دهيم. ابن كوره داراي ديواره كناري و فوقاني دو جداره و هاوي فيلتر هوا و المنت هم مي‌باشد. در اين كوره هوا مكش ايجاد كرده و اين مكش هوا را از المنت‌ها عبور مي‌كندو وارد سيني هامي‌شود و يك حركت دوار درون دو سري سيني درون كوره انجام مي‌دهد و سپس دوباره هوا خارج مي‌شود. اين هواي خروجي شامل دو قسمت هواي مرطوب كه از طريق هواكش خارج مي‌شود و بقيه هوا دوباره به جريان مي‌افتد. در ضمن كوره الكتريكي حاوي ترموگرام است كه براي رسم منحني زمان كاركرد استفاده مي‌شود. يكسري مواد ديگر مثل بازكننده ها شامل نشاسته خشك و آويسول شده مي‌باشند و مواد ضد چسباننده مثل تالك استئارات منيزيم و مواد طعم دهنده هم بر گرانول اضافه مي‌شود. مواد بازكننده به اين دليل كه وقتي قرصي خورده مي‌شود، اين مواد پوسته قرص را خورد كرده و گرانول آن را خارج مي‌سازدتا جذب شيره معده مي‌شود و واد ضد چسباننده هم به دليل اينكه در بخش پرس گرانول ها راحت، از ظرف خارج شده و همچنين قرص ها شفاف باشند. در بخش گرانول سازي كوره هم وجود دارد كه اين كوره ايزوماتيك مي‌باشد كه منبع گرماي آن بخار آب مي‌باشد. اين كوره حاوي دو نوع فيلتر مي‌باشد، كه جريان از فيلتر عبور مي‌كند و بعد وارد راديات ها مي‌شود و سپس از زير وارد فيلتر ثانويه مي‌شود در اين كوره مواد توسط يك سيني وارد دستگاه شده و بعد اين سيني مدور جذب كوره مي‌شود و جرياني كه‌ از زير وارد مي‌شود، گرانول ها را از سيني جدا كرده و داخل شبكه هاي لوله مانند مي‌كند و بدين ترتيب آن را خشك‌ مي‌كند. بعد از اين مراحل گرانول وارد گرانالاتور مي‌شود كه در اين قسمت گرانول هاي وارد شده همه به طور يكنواخت خشك مي‌شوندو سپس گرانول ها اگر براي قرص احتياج باشند به بخش قرص سازي و اگر بخواهد به صورت گرانول بسته بندي شوند به بخش بسته‌بندي فرستاده مي‌شوند.

تهيه پماد ويكس :

ظروف تهيه اين پماد دوجداره ميباشد ، مواد داخل اين تانك ذوب مي‌شوند سپس توسط پمپ به تانك تهيه انتقال پيدا مي‌كند، وقتي كه خشك شد اسانس ويكس (ترمورا) اضافه مي‌شود پساز اينكه كاملا خودش را گرفت مقداري از آن را به قسمت كنترل دارويي مي فرستد سپس به قسمت بسته بندي و پركني فرستاده مي‌شود. ماده ويكس با دماي0C 35 وارد قوطي هايي مخصوص خود مي‌شود. (به‌اندازه19 گرم) دستگاه پر كني اين پماد مجهز به پمپ است تا مواد وازليني به راحتي وارد قوطي شود پس از آن توسط يك تسمه از داخل تونل رد مي‌شود كار اين تونل سرد كردن ماده ويكس است كه دماي آن را به 0C 5 درجه تا 0 10ـ مي‌رساند. سپس دستگاه دهانه بند كه شش عدد لوله دارد دهانه را بر روي قوطي ها مي‌بندند. بعد از بستن درها به قسمت اتيكت زني آورده مي‌شودئو سپس به قسمت بسته بندي كاملا فرستاده مي‌شود.



فرق پودر كپسول و سوسپانسيون:

پودر كپسول دانستيه‌اش از پودر سوسپانسيون بيشتر است زيرا پودر كپسول را بايد در روكشهاي پلاستيك مانند كپسول، كه گنجايش كمي دارند بريزند ولي پودر سوسپانسيون را در درون ظرف شيشه‌اي مخصوص شربتها ميريزند كه گنجايش آن زياد است. پودر سوسپانسيون به صورت پودر ريز(fine ) ولي پودر كپسول به صورت ذرات درشت compactuاست. در كپسول ها فقط ماده موثره و منيزيم و استئارات را كه به عنوان رون‌كننده است در حدود يك درصد اضافه مي‌كنند تا خوب نرم و چرب شود.در سوسپانسين ها علاوه بر ماده موثره شكربه عنوان شيرين كننده و سديم بنزوات كه يك “تي باكتريال است و اسيد سيتريك براي تنظيم P H و سديم ساخارين به عنوان شيرين‌كننده اضافي استفاده مي‌شود. چون معمولا از سوسپانسيون براي كودكان استفاده مي‌گرد الزاما طعم مطبوعي داشته باشد.



كنترل خواص شيميايي

آزمايشات شيميايي شامل آزمايشات تشخيص و تعيين مقدار نا خالصي ها و … مي‌باشد. واكنش‌هاي شيميايي بر اساس چند پديده شناسايي مي‌شوند.

1ـ تغيير رنگ محلول يا ايجاد و رنگ قوي: پاكه براي شناسايي به كار مي‌رود مثلا مشتقات ازت داراي رنگ تاريخي و قرمز مي‌باشند و اگر آمين ها يا فنل هاي ديگر كوپل شوند و رنگ خاصي مي‌دهد كه نشان دهنده مشتقات آزوبنزن مي‌باشد.

2ـ بو: براساس بوهاي مخصوص و نافذ شناسايي صورت مي‌گيرد.

3ـ رسوب: مانند تركيب شدن نيترات نقره،كلرور كهتوصيه كلريد نقره مي‌شود كه به صورت رسوب ته نشين مي‌شوند.

4ـ توليد تركيبات جديد با نقطه جذب مشخص: در نتيجه واكنش از نقطه پاياني تركيب جديد با نقطه ذوب مشخص مي‌گردد.



كنترل ميكروبي

فرآورده هاي دارويي اعم از فرآورده هاي استريل و غيراستريل بايد در محدود با استانداردهاي خاصي ساختا شده و منابع آلودگي مختلفي در محيط داروسازي هستند كه مي‌توانند سبب آلودگي در حين ساختا شوند. كلا آلودگي به دو صورت است:

1ـ در حين ساخت In Manfachre

2ـ پس از ساخت In Use

كه منابع آلودگي مي‌توانند آب، هوا، مواد خام ـ نيروي انساني ـ لوازم و ابزار كار ساختمان و غيره باشد.



كنترل بهداشتي

در اين آزمايشگاه روي موايد مثل خمير دندان شامپو ـ كرم آزمايشهاي مورد نياز انجام مي‌شود و همچنين داروهاي O. . T. C يعني داروهايي كه بدون نسخه پزشك اجازه فروش دارند مثل بتادين، شامپو ضد شپش و …. در اين لابراتوار مراجع مورد استفاده VSP و VP مي‌باشد.