توضیحات:
مسجد(کاربری مذهبی) دولت اسلامی در شهر متولد می شود و با توجه به اینکه تشکیل این دولت برای اولین بار در مسجد صورت می گیرد،بنا براین وجود مسجد جامع به یکی از مشخصات اصلی شهر دوره اسلامی تبدیل می گردد.این امر تا آن حد اهمیت دارد که در دوران اولیه دولت اسلامی و قبل از تشکیل حکومت های محلی،سکونتگاهی به مقام شهر می رسد که صاحب جامع باشد.مسجد جامع علاوه بر نقش مذهبی خود،نقوش سیاسی و اجتماعی بسیار قوی را نیز داراست.
در تمدن اسلامی،مساجد علاوه بر اینکه عامل اصلی تشکیل شهرها بودند،تعیین کننده الگوی کلی و هویت مشترک شهرهای اسلامی نیز به شمار می رفته اند.شهرهایی که به دست مسلمانان تغییر شکل یافتند یا احداث شدند حیطه وسیعی از اقیانوس اطلس تا شبه قاره هند را در بر گرفته و علی رغم تنوع اقلیم و فرهنگ های بومی ،با ساختار و الگویی یگانه ظهور نموده اند که مساجد در این فرایند نقش کلیدی را بر عهده داشته )11،1362اند(سلطان زاده ،
برخلاف دیگر اماکن مذهبی نظیر کلیساها،در مساجد که حاصل کار معماران آگاه و عارف می باشد،تضاد میان فضای درونی و برونی اماکن از میان رفته است.به عبارت دیگر میان مسجد و جامعه اسلامی پیوندی پیوسته وجود دارد چنانچه که صحن مساجد معمولا دارای درها و دروازه هایی است که ازدو یا سه طرف ارتباط مردم )5،1387محلات را با مراکز شهر و بازار تسهیل می نماید(عرفان،
شهر اسلامی بیش از آنکه منزلگاهی برای قافله های عزم نواحی دوردست یا دژی برای حمایت از مومنان در برابر هجوم دشمنان باشد،محلی است که در آن همگان در تصمیم گیری و اجرای امور به ویژه در سطح محله ای