توضیحات:
مقاله بررسي روشهاي ارزيابي بانك‌هاي داخلي از پروژه‌هاي سرمايه گذاري در 46 صفحه ورد قابل ويرايش
روشهاي ارزيابي بانك‌هاي داخلي از پروژه‌هاي سرمايه گذاري

تعريف طرح:

طرح يا پروژه عبارتست از مجموعه‌ عومل و اجزاء و برنامه‌هاي اجرائي زمانبندي شده براي يك واحد توليدي (صنعتي، معدني، كشاورزي و ساختماني) و خدماتي با بودجه‌اي لازم بمنظور توليد كالا و يا ارائه خدمات مشخص در جهت تأمين قسمتي از نياز جامعه (تقاضا) و اعتلاي سطح توليد و ارائه خدمات و ملا توسعه اقتصادي كشور.

مراحل اجرائي بررسي طرح:

در اجراي قانون عمليات بانكي بدون ربا و بمنظور مانع بانك و حصول اطمينان از اجراي صحيح طرح و سودآور بودن آن و بازيافت تسهيلات اعتباري مورد درخواست وهزينه‌هاي سرمايه‌اي در گردش در مدت زمان مورد نظر بانك،‌ ضرورتاً بايستي در امر بررسي و نظارت بر اجراي طرحها دقت كافي معمول گردد.

واحدهاي تأمين كننده منابع مالي طرحها بايستي علاوه بر اطمينان از برگشت وجوه، و ملحوظ داشتن نقش آن واحد توليدي در توسعه اقتصاد جامعه، در بررسيهاي خود اطمينان حاصل نمايند كه:

1- طرح از نطر در اوليت هاي تعيين شده قرار داشته و تقاضا براي توليدات آن وجود دارد.

2- طرح از لحاظ فني قابل اجراء بوده و حدود و مشخصات اجزاء آن متناسب با فعاليت و توليدات مربوطه باشد.

همچنين امكانات در نظر گرفته شده براي اجراي طرح با بودجه مشخص و زمان تعيين شده قابل دسترسي مي باشد.

3- طرح از لحاظ مالي داراي سودآوري و بازدهي مناسب بوده و گردش وجود نقدي آن براي انجام تعهدات و بارپرداخت تسهيلات اعتباري درخواستي در سررسيدهاي تعيين شده كافي باشد.

پس از بررسي و تأييد صلاحيت مديران و مجريان طرح و موجه بودن اجري آن از لحاظ اقتصادي، فني ومالي و تعيين سهم هزينه هاي سرمايه اي و سرمايه در گردش قابل پرداخت توسط بانك، تسهيلات متناسب با هزينه‌هاي اجراي طرح تصويب و همزمان يا بعد از هزينه شده سهم هزينه هاي سرمايه اي مربوط به متقاضي و با اعمال نظارت مستقيم و مستمر توسط كارشناسان و واحد ذيربط و به موازات پيشرفت فيزيكي طرح پرداخت خواهد شد.

اطلاعات و مدارك مورد نياز براي بررسي طرح:

بمنظور بررسي طرح نياز به اطلاعات و مدارك ذيل مي‌باشد .

1- كپي اساسا نامه شركت ممهور به مهر اداره ثبت شركتها.

2- روزنامه رسمي، حاوي ثبت شركت در اداره ثبت شركتها.

3- اسامي سهامداران و تعداد سهام متعلق به هر يك از آنها.

4- مدارك مربوط به تخصص و تجربه مديران اجرائي طرح.

5- كپي موافقت اصلي با جواز تأسيس كه مدت اعتبار آن منقضي نشده باشد.

6- طرح تفضيلي (شامل بررسي‌هاي اقتصادي، فني و مالي)

7- پروفرماي ماشين آلات خارجي و پيش فاكتور ماشين آلات داخلي.

8- مدارك مربوز به تخصيص ارز ماشين آلات و تجهزات وارداتي.

9- قرارداد دانش فني همكاريهاي فني.

10- كپي مدرك مربوط به سند مالكيت يا قرارداد واگذاري زمين محل اجريا طرح.

11- نقشه ‌هاي اجرائي ساختمان و تأسيسات و نقشه كلي استقرار ساختمانهاي طرح.

12- قرارداد هاي متعقده با پيمانكاران ساختمان و تأسيسات محلي اجراي طرح.

13- نقشه استقرار ماشين آلات طرح.

14- مجوزهاي مربوط، برق، آب، گاز، تلفن و محيط زيست و ساير مجوزهاي لازم جهت اجراي طرح.

15- ساير اطلاعاتي كه جهت بررسي طرح ضروري مي‌باشد.

مفاهيم مورد نياز در بررسي طرح:

الف- موافقت اصولي:

مجوزي است كه بعد از تأييد طرح توسط وزارتخانه يا ادارات كل وابسته به آنها در مراكز استانها صادر مي‌شود و به موجب آن متقاضي مي‌‌تواند در زمان مقرر نسبت به ايجاد واحد توليدي مورد نظر با رعايت مقررات مربوط اقدام نمايد. و معمولاً در آن نكات ذيل قيد شده است:


1- نام مجري طرح.

2- محل اجرا (استان- شهرستان)

3- نوع محصول توليدي.

4- ظرفيت اسمي.

5- وسعت زمين محل اجراي طرح.

6- زير بناي لازم جهت ساختمانهاي توليدي و اداري.

7- ميزان برق مصرفي.

8- ميزان آب مورد نياز.

9- تعداد كل كاركنان.

10- كل سرمايه گذاري ثابت.

11- ميزان ارز مورد نياز (در صورت داشتن ماشين آلات و مواد اوليه خارجي)

ب- جواز تأسيس[1] :

مجوزي است كه به موجب آن متقاضي مي‌تواند به منظور تكميل و بهره‌برداري آزمايشي از واحد صنعتي نسبت به اجراي طرح مندرج در آن و سفارش مواد اوليه و ساير نيازمنديهاي مربوط با رعايت قوانين و مقررات جاري اقدام نمايد.


ج- اجراي بهره برداري:

مجوز است كه در صورت كليه مراحل اتمام عمليات ساختماني و تأسيساتي ونصب و راه‌اندازي ماشين آلات و استخدام و آموزش كاركنان لازم، طبق مصوب و بدنبال صدور جواز تأسيس صادر مي‌ شود.

د- كالاهاي توليدي:

1- كالاي مصرفي: كالاهائي هستند كه بلافاصله به مصرف مي‌رسند.

الف- كالاهاي مصرفي بي دوام: كه با مصرف آنها در ظرف مدت كوتاهي از بين مي روند از قبيل خوراك، سوخت، مواد پاك كننده و …

ب- كالاهاي وسطه‌اي: كالاي است كه خودش به تنهائي و مستفيماً مورد مصرف قرار نمي‌گيرد بلكه بتوسط آن كالاي ديگري مورد مصرف مثل شيشه يا آجر براي ساختمان و همچنين چوب براي كمد با ديسك و صفحه كلاچ در اتومبيل.

4- كالاي سرمايه‌اي: كالايي است كه براي توليد كالاهاي ديگر مورد استفاده قرار مي‌گيرد و به دو دسته تقسيم مي‌شوند:

الف- كالاي سرمايه‌اي براي توليد كالاي مصرفي مثل ماشين آلات كارخانه توليد كننده مواد غذائي.

ب- كالاي سرمايه‌اي: براي توليد كالاي سرمايه‌اي ديگر كارخانه‌هائي كه ماشين آلات توليد مي‌كنند يا كارخانه‌هائي كه سازنده كارخانه‌هاي ديگر مي‌باشند.

هـ- طرفيت اسمي: ظرفيت مجاز يك واحد توليدي است كه طبق پروانه بهره‌برداري براي يك واحد توليدي مشخص شده است.

و- ظرفيت عملي: ظرفيت توليد ممكن ماشين آلات در عمل در يك واحد توليدي مي باشد.

ز- ظرفيت توليدي: ظرفيتي است كه يك واحد توليدي با توجه به امكانات موجود يعني آب و برق و سوخت و مواد اوليه و آموزش و استفاده صحيح از كاركنان به آن ميزان توليد دست خواهد يافت.

ح- شيفت كار: روش تنظيم انجام كار در يك واحد توليدي است كه در آن گروههاي كارگران در دسته‌جات مختلف و در نوبت‌هاي مختلف كار مي‌كنند.

ط- تعداد روزهاي كار: با توجه به نوع كاري توليد، در يك واحد توليدي تعيين مي‌شود و معمولاً‌ بين 250 الي 300 روز در سال مي‌باشد.

بررسيهاي اقتصادي در گزارشهاي توجيهي طرح:

بررسي اقتصادي عبارتست از شناخت بازار يك كالا و يا يك رشته توليدي خاص عرضه، تقاضا، قيمت فعلي و پيش بيني آن موارد در يك دوره معين و برآورد كمبود يا مازاد كالا در دوره مزبور و نيز تعيين ميزان و تركيب محصولات توليدي، برنامه‌ريزي، بازاريابي و تحليل آثار ناشي از اجراي طرح مورد بررسي و روي ميزان اشتغال، سطح قيمت‌ها، بودجه عمومي، تراز پرداخت و جريانهاي توزيع درآمد، و بطور كلي عوارض ناشي از اجراي طرح كلي اقتصاد (توليد ملي) و يا پيشرفت تكنولوژي كه اهم نكات مورد بررسي ذيلاً بيان مي‌گردد:

الف- موضوع محصول:

تعريف: تعريف جامعي از محصول توليدي.

طبقه‌بندي: شامل كالاهاي مصرفي، سرمايه‌اي و استراتژيكي.

فصلي بودن: مانند توليد كولر و بخاري كه بادي مورد توجه قرار گيرد.

مشخصات: از نظر فيزيكي و شيميائي.

ب- جايگزيني محصول:

سابقه محصول جديد (قيمت جديد، سهم بازار- مقايسه آن با محصول مشابه خارجي)

در صورت وجود محصول مشابه خارجي، كيفيت آن، قيمت و امكان رقابت (قابليت رقابت محصول مشابه خارجي)

ج) بررسي بازار:

بررسي بازار شامل موارد ذيل مي‌باشد:

1-عرضه: عرضه كالا به دو طريق انجام شود:

الف- توليد داخلي: شامل توليد كارخانجات موجود، كارگاهها، واحدهاي غيرصنفي، متفرقه.

ب- خالص واردات:

(واردات پس از كسر صادرات) خالص واردات + توليد داخلي= عرضه كالا در گذشته

2- ميزان تقاضاي در گذشته:

اگر در بررسي طرح به اين نتيجه بريم كه در گذشته باندازه كافي، كالاي مورد نظر عرضه شده و تقاضاي بازار برابر با عرضه بوده، مي‌توان گفت ارقام مصرفي كه بدست مي آيند، ارقام مصرفي واقعي خواهند بود.

خالص واردات + توليد داخلي= مصرف

ولي اگر در اثر كمبود، عرضه در گذشته كافي نبوده و تقاضا بيشتر بوده است، اين مصرف، واقعي نيست و بايد بر اساس آمار و ارقام و روند گذشته و ملحوظ داشتن سليقه‌ها و مقتضيات جامعه كمبود عرضه يا فزوني تقاضا را مشخص كنيم و به عرضه اضافه نمائيم تا مصرف واقعي بدست آيد.

3- پيش بيني تقاضاي آينده:

براي پيش بيني تقاضاي آينده روشهاي مختلفي متداول است كه برخي از آنها بشرح زير مي‌باشد:

- تعميم روند گذشته تقاضا.

- مصرف سرانه.

- مقايسه هاي بين‌المللي.

- ضرايب فني.

- گرايش و سليقه مصرف كنندگان.

- تغيير الگوي مصرف.

- ساير روشهاي ممكن.

4- پيش بيني امكانات توليد در آينده:

در اين مرحله به 3 موضوع بايد توجه داشته باشيم:

- تعيين ظرفيت ‌هاي عملي واحدهاي موجود.

- تعيين ظرفيت ‌هاي عملي طرحهاي توسعه واحدهاي موجود.

- تعيين ظرفيت ‌هاي عملي موافقت‌هاي اصولي صادره كه احتمالاً به بهره‌برداري خواهند رسيد.

الف- هدف از اجراي طرح:

شامل توليد محصول با توجه به ظرفيت طرح، تعداد روزكار در سال و تعداد شيفت كاري در روز و امكان استفاده از چند شيفت كاري با عنايت به نوع توليد و ساير عوامل وابسته به آن.

ب- ظرفيت توليدي طرح:

ظرفيت اسمي طرح، ظرفيتي است كه بر اساس موافقت اصولي وزارتخانه مربوطه تعيين مي‌گردد. ظرفيت توليدي، ظرفيتي است كه با توجه به امكانات تجهيز شده در طرح قابل دسترس مي‌باشد. براي تعيين ظرفيت توليدي موارد ذيل بايد دقيقاً مورد بررسي قرار گيرند:

- ظرفيت ماشين آلات انتخابي: با توجه به نوع توليد، ماشين آلات و تعداد مناشين‌آلات، مي‌بايستي ظرفيت تك تك ماشين آلات، بررسي و نهايتاً ظرفيت كلي خط توليد با توجه به توانايي‌هاي موجود و تخصص افراد و امكان استفاده از حداكثر ظرفيت، مورد بررسي قرار گرفته و با ظرفيت اسمي مقايسه گردد.

- تعداد شيفت كار در روز.

- امكانات تهيه مواد اوليه.

- روش توليد محصول بصورت خطي يا سفارشي.

ج- مواد اوليه و امكانات تهيه آن:

ميزان مواد اوليه مورد نياز براي توليداتت طرح و نحوه تأمين آن (از منابع داخلي و يا خارجي) مي‌بايستي مورد بررسي دقيق قرار گيرد. هر چه وابستگي مواد آن به خارج كمتر باشد، در زمان توليد از آسيب‌پذيري كمتري برخوردار خواهد بود.

حسب نوع توليدات طرح مواد اوليه طرح مواد مي‌تواند شامل مواد خام، مواد كمكي، مواد بسته‌بندي، مواد نيمه ساخته و مواد ساخته شده باشد.

د: توليدات طرح:

مشخصات فني توليدات طرح، نقشه محصول، مشخصات فيزيكي و تركيب محصول بايد مورد توجه قرار گيرند.

در طرحهائي كه توليدات متنوع دارند بايد مشخص شود كه چند درصد از توليدات به محصول مورد نظر اختصاص مي‌يابد. تنوع توليد، امكانات بيشتري را از لحاظ بازار عرضه فراهم خواهد نمود.


هـ- بررسي تكنولوژي توليد و قراردادهاي همكاري هاي فني:

تكنولوژي ساخت محصول كه بسيار حائز اهميت مي‌باشد در مورد هر پروژه متفاوت است. چنانچه در طرح مورد مطالعه نياز به تكنولوژي خاصي باشد مي‌بايستي دقيقاً مورد مطالعه قررا گرفته و از امكان نحوه تأمين آن نيز اطمينان حاصل شود.

در انتخاب تكنولوژي عوامل ذيل نيز مورد دقت نظر قرار مي‌گيرد.

مقاومت كارگران بدليل استفاده از حداقل نيروي انساني، تكنولوژي اتوماتيك و سرمايه‌گذاري نسبتاً بالا، غيرقابل انعطاف بودن خطا توليد، مشكلات تعمير و نگهداري و قطعات يدكي، مخارج زياد نصب و طراحي، افزايش ظرفيت توليد، گاهش هزينه‌هاي كارگري، كاهش ضايعات، بهبود كيفيت و قابليت رقابت با محصول خارجي و …

علاوه بر قراردادهاي تكنولوژي، قراردادهاي همكاري فني، مهندسي، دانش فني و … نيز، معمولاً در بعضي از پروژه‌ها با كمپاني‌هاي خارجي منعقد مي‌گردد.

و- روش توليد:

با انتخاب تكنولوژي مورد نياز، روش توليد محصول (با توجه به ماشين آلات انتخابي) مورد بررسي قرار مي ‌گيرد. ابتدا قطعات قابل ساخت، از قطعات خريدني (اعم از داخلي يا خارجي) مجزا گرديده و با توجه به نوع قطعات، روش توليد هر قطعه از بدو ورود مواد اوليه به كارخانه تا تكميل قطعه (گردش مواد اوليه) مشخص خواهد گرديد و در نهايت با مونتاژ قطعات خارجي و ساخته شده، محصول مورد نظر تكميل و آماده خواهد شد. ضمن اينكه در روش توليد مي‌بايستي از روشي كه حداقل زمان ممكن براي ساخت را در بر داشته باشد، استفاده نمود و زمانهاي بيكاري و توقف را به حداقل رسانيده و در نهايت با تعيين فرآيند عمليات ساخت (روش توليد)، نمودار كامل روش توليد را ترسيم نمود.

ز- كنترل كيفيت:

كنترل كيفيت محصول از اهميت والايي برخوردار است. كنترل كيفيت از بدو ورود مواد به خط توليد و نهايتاً محصول نهائي را در بر مي‌‌گيرد.

ح- برنامه زمان بندي اجرا ي طرح:

جدول زمان بندي اجراي طرح، از زمان شروع تا خاتمه عمليات اجرائي و رسيدن به بهره‌برداري با استفاده از چارت خطي، بنحويكه زمان شروع هر يك از فهاليتها (عمليات) و زمان ختم آنها مشخص شود و نهايتاً زمان اجراي طرح (از شروع تا خاتمه) را تعيين نمايد.