توضیحات:
مجموعه نكته‌هاي كنكوري عربي 1و2 در 57 صفحه ورد قابل ويرايش

انواع كلمه:

كلمه در زبان عربي بر 3 قسم است: 1- اسم 2- فعل 3- حرف

1- اسم: آن است كه به تنهايي در جمله معنا دارند و بدون داشتن زمان در جمله ايفا مي‎شوند. مانند تلميذ- رجل

اسم از لحاظ جنس و تعداد حروف به چهار دسته تقسيم مي‎شوند.

1- اسم يا مفرد، مثني، جمع

2- اسم يا مذكر، مونث

3- اسم يا مجازي، حقيقي

4- اسم يا معرفه، نكره

1- اسم مفرد: تنها بر يك نفر، يا يك شيء دلالت مي‌كند مانند: مسلم، كتاب، رجل

مفرد هيچ علامت و نشانه اي ندارند.

2- مثني: (تثنيه): بر 2 نفر يا دو شيء دلالت مي‌كنند علامت آن در عربي (انِ، ينِ) به آخر مفرد مذكر است مانند: طالب طالبانِ ، طالبينِ

نكته: هرگاه بخواهيم از اسم مفرد مونث مثني مونث بسازيم از طريق زير عمل مي‌كنيم:

1- ة گرد را از آخر آن حذف مي كنيم.

مومنة مؤمن مومنت مومنتانِ- مومنتينِ

2- به جاي آن (ت) مي گذاريم.

3- سپس علامت مثني را به آخرش مي افزائيم.

3- اسم جمع: بر بيش از 2 ، 3 نفر يا بيشتر دلالت مي‌كنند.

1- جمع مذكر (سالم)

جمع بر 3 نوع است 2- جمع مونث (سالم)

3- جمع مكسر (تكسير)

1- جمع مذكر (سالم): علامت آن (ونَ - ينَ) به آخر اسم مفرد مذكر.

مانند: مسلم مسلمونَ - مسلمينَ طالب طالبونَ - طالبينَ



2- جمع مونث (سالم): علامت آن (اتِ) به آخر اسم مفرد مونث.

نكته: هيچگاه از مفرد مذكر، جمع مونث ساخته نمي‎شوند.

«طريقه ساختن اسم جمع مؤنث»

1- جمع مونث: از مفرد مونث ساخته مي‎شوند

مجتهدة مجتهد مجتهداتِ



بدين ترتيب

1- ة گرد را از آخر آن حذف مي كنيم.

2- به جاي آن نشانه جمع مونث (اتِ) به آخرش مي افزائيم.

نكته: برخي از كلمات هستند كه با (ات) جمع بسته مي‎شوند اگر با اين وزنها بر جمع مكسر مي باشند.


3- جمع مكسر: (تكسير)

وزنهاي جمع مكسر عبارتند از:

1- هر كلمه اي كه بر وزن (اَفْعالْ ، فَعُولْ) باشند جمع مكسرند.

نكته: هر كلمه با 3 حرف (ف ، ع ، ل) خلاصه مي‎شوند كه جزء حروف اصلي ناميده مي‎شوند.

حروف زائد: يك يا 2 حرف به 3 حرف اصلي اضافه شوند را حروف زائد گويند.

مانند:

اَشرار شرر= شرّ ذَنوُبْ ذنب



2- هر كلمه اي كه بر وزن (فِعالْ) باشند جمع مكسرند.

عِبادْ عَبدْ قبار قبر



نكته: دو كلمه اي از قبيل (ايّام - اسماء) اين دو كلمه بر وزن جمع مكسر مي روند اما براي مفرد پيدا كردن طبق (ف . ع . ل) مفردشان بدست نمي آيند كه مفردشان «يوم، اسم» مي‎باشد.

3- هر كلمه اي كه بر وزنهاي زير باشند جمع مكسرند.

وزن: «مَفاعِلْ ، مَفاعِيلْ ، اَفاعِلْ ، اَفاعِيلْ ، فَواعِلْ ، فَواعِيلْ ، فُعَلاء»

مثال: مَساجِدْ ، مكاتيب ، اَكابِر ، اَقارير ، شواعِرْ ، تواريخ ، شُعَراء

مفرد: مَسْجِدْ ، مَكْتَبْ ، كِبْرْ ، قدر ، شعر ، تاريخ ، شِعْر


اسم مذكر، مونث:

1- اسم مذكر : بر جنس نر يا مذكر دلالت مي كند، هيچ علامت و نشانه اي ندارند.

مانند : مسلم - علي - تلميذ

2- مونث : برجنس زن، يا يكي از نشانه هاي مونث را به خود دارا باشند مونث است.

نشانه هاي مونث عبارتند از:

1- ـة گرد در آخر كلمه : شهادة - عالمة - مومنة

2- كليه اسمهاي زن : مريم - زينب - …

3- هر كلمه اي كه در آخر آن (ي: الف مقصوره) ، (اء : الف ممدوده) ذكر شوند مونث است.

مانند كبري- صغري- موسي- دنيا (دنيي) ، زهراء - حميراء - شعيراء

4- ت در فعل . در ماضي آخرين حرف، در مضارع به اولين حرف

ذَهَبَ ذَهَبَتْ يَذْهَبُ تَذْهَبُ



5- اعضاي زوج بدن كه عبارتند از:

(يَدْ): دو دست ، (رِجْلْ): دوپا ، (الاذن): دوگوش ، (العين): دو چشم

6- اسامي شهرها و كشورها، قبايل، ايران، طهران، كويت، قريش

7- بيشتر جمع مكسر غيراشخاص: مَدارسْ، مَنازِلْ، مَكاتِبْ

8- كلماتي از قبيل: (شَمْس، نَفْس، الارضْ، حَربْ، بَيت، دار، نار) : مونث اند.


اسم مجازي، حقيقي

1- اسم حقيقي: به كليه اسمهايي كه جاندار باشند چه انسان، چه حيوان، چه گياه جاندار را اسم حقيقي گويند. جواد، الديك، شجر)

2- اسم مجازي: به كليه اسمهايي‌كه جاندار نباشند اسم مجازي گويند مانندالجدار، قلم،‌ كتاب.

نكته: اسم مذكر، مونث خود بر چند شاخه تقسيم مي‎شوند:



1- اسم مذكر: بر 2 نوع است:



2- اسم مونث خود بر 4 نوع است:

1- مونث حقيقي : آن است كه علامت مونث را به خود داشته باشند و جاندار

مانند: دجاجة - فاطمة - ليلي

2- مونث مجازي: آن است كه علامت مونث داشته باشند و بي جان.

مانند: محفظة (كيف)، منضدة (ميز)، املاء ، انشاء ، عاشوراء ، تاسوعاء

3- مونث لفظي : آن است كه علامت مونث را به خود داشته باشند اما در واقع بر جنس مذكر دلالت كنند. مثل : موسي، معاوية، حمزة ، مصطفي، طلحة

4- مونث معنوي : آن است كه علامت مونث نداشته باشند اما در واقع خودشان مونث اند.

مانند: الام (مادر) ، أختْ (خواهر) ، بنت (دختر)

نكته: اعضاي زوج بدن، اسامي شهرها و كشورها و كلماتي استثناء از قبيل:

«شَمسْ ، نَفسْ ، الارضْ ، حربْ ، بيت ، دار ، نار» مونث معنوي به شمار مي روند.

اسم منصرف و غيرمنصرف (ممنوع من الصرف)

1- اسم منصرف : اسمي است كه بعد از حرف جر كسره و تنوين را به خود بپذيرند

سَلَّمْتُ علي رجلٍٍ

نكته: كليه ضماير، موصول، اشاره، استفهام، منصرف محسوب مي‎شوند.

2- اسم غيرمنصرف: آن است كه بعد از حرف‌جر كسره و تنوين جر به خود نمي‌پذيرند بلكه به جاي كسره ( ِ ) فتحه ( َ ) به خود مي‌گيرند وآن اگر با نشانه‌هاي غيرمنصرف زير باشند.

نشانه هاي غيرمنصرف عبارتند از:

1- كليه اسمهاي عَلَمْ مونث: فاطمه، مريم، زينب

2- عَلَمْ غيرعربي: طهران، كورش، آرش

3- هر كلمه اي كه در آخر آن (اء‌- ي) يعني مونث لفظي باشند غيرمنصرف

4- اسامي شهرها و كشورها: ايران، تبريز، مكّه

5- اغلب صفتي كه بر وزنهاي جمع مكسر بروند غيرمنصرف است.

وزنهاي آن: مَفاعِلْ ، مَفاعيلْ ، اَفاعِلْ، اَفاعِيلْ، فواعِلْ، فواعِيلْ، فُعَلاء

مانند: مَساجِدْ ، محاريب، اكابر ، اقارير، شواعر، تواريخ، شُعراء

6- صفت يا اسم عَلَم كه داراي الف و نون زائد باشد غيرمنصرف است.

مانند عطشان، رمضان، سليمان

نكته:

7- كليه پيامبران غيرمنصرفند به جز: «محمد، نوح، هود، لوط، شعيب، شئيث» كه منصرفند.

نكته:

اگر در آخر وزن جمع مكسر با شرايط فوق «ة» باشند منصرف مي باشند مانند اساتذة، تلامذة

«اسم ممدود الاخر، مقصورالاخر، منقوص الاخر، صحيح الاخر»

(1) اسم ممدود: اسمي كه در آخر آن (اء) ختم شوند را ممدودگويند: زهراء- حميراء- شعيراء

(2) اسم مقصور: اسمي كه در بالاي آن اسم يك الف كوتاه (ي) ختم شوند را مقصور گويند. موسي- عيسي- دنيا (دنيي)

(3) اسم منقوص: اسمي كه به (ي) آخر ماقبل كسره ( ِ ) ختم شوند را منقوص گويند مانند: قاضِيْ، داعِيْ، شاكِيْ

(4) اسم صحيح الاخر: اسمي كه نه ممدود باشند، نه مقصور، نه منقوص باشند را صحيح‌الاخر گويند مانند رجل، المسلم، التلميذ

نكته (1) :

اسم فاعل منقوص: اسمي كه به (ي) آخر ماقبل كسره باشد و بر وزن فاعل باشند را اسم‌فاعل‌منقوص گويند مانند شافِي- قاضِي- داعِي

سؤالات تجزيه فعل (التحليل الصرفي)

حال كلمه را شناختيم كه فعل است درتجزيه فعل اين موارد مورد سؤال قرار مي‌گيرند.

1- چه نوع فعلي است (ماضي، مضارع، امر)

2- چه صيغه اي است (مفرد مذكر غائب، …)

3- ثلاثي مجرد است يا مزيد (در صورت مزيد بودن) از چه نوعي مي باشند.

4- مبني، معرب

5- لازم، متعدي

6- معلوم، مجهول

7- معتل، صحيح (در صورت معتل يا صحيح بودن) از چه نوعي مي باشند.

يُهبُّ : فعل مضارع، مفرد مذكر غائب، ثلاثي مجرد

ناصروا: فعل ماضي، جمع مذكر غائب، ثلاثي مزيد (مفاعله)

يَسْتكبرونَ: فعل مضارع، جمع مذكر غائب، ثلاثي مزيد

اِذْهَبْي: فعل امر، مفرد مونث مخاطب، ثلاثي مزيد

تَعَلَّمواْ: فعل امر، جمع مذكر مخاطب، ثلاثي مزيد (تَفَعُّلْ)

نكته:

هرگاه فعل شرط يا جواب شرط ما به (ي) آخر ختم شده باشند و علاوه بر «ي» آخر به جواب شرط يك حرف عطف (فـ ) هم بچسبند جائز است آن حرف «ي» و «ف» را حذف كنيم و حرف قبل آن هر علامتي كه دارد ثابت باقي مي ماند.

«هو يَعْصِيُ الله فيستولِيُ عليه الشيطان» با آوردن حروف شرط جمله اين چنين مي‎شود:

اِنْ يَعْصِ الله يستولِ عليه الشيطان

نكته:

هرگاه فعل شرط يا جواب شرط ما به صورت دو فعل ماضي باشد در ماضي حركت حرف آخر ساكن نمي‎شود همان حركت ثابت خود را مي‎گيرد فقط نقش تركيب خود در جمله را مي‎گيرد و فقط معناي فعل ماضي به مضارع تبديل مي‌شود.

هركس كه چاهي براي برادرش حفر كند اول خودش در آن مي افتد.

مَنْ حَفَرَ بِئراً لِأَخيهِ وَقَعَ فيه



5- حروف مشبهة بالفعل: عبارتند از «اِنَّ - اَنَّ - كَأَنَّ - لكِنَّ - لَيْتَ - لَعَلَّ» اين حروف هميشه بر سر دو اسم داخل مي‎شوند اسم اولي را ( َ ) منصوب و اسم دومي را ( ُ ) مرفوع مي‌كنند كه اسم اولي در تركيب بعنوان اسم حروف مشبهة بالفعل و منصوب و اسم دوم در تركيب بعنوان خبر حروف مشبهة بالفعل و مرفوع مي باشند.

نكته:

اقسام لا:

1- لا نهي 2- لا نفي 3- لا نفي جنس

لا نهي و لا نفي هر دو بر سر فعل مضارع مي آيند اگر آخر فعل مضارع ( ْ ) بود لا، نهي است و اگر بعد از لا فعل مضارع بود هيچ تغييري در فعل صورت نگرفت لا نفي است : لا تَذْهَبُ

و اگر بعد از لا فعل نبود يعني اسم بود (لا) لا نفي جنس است.

لاخيرَ في الباطل



لانفي جنس




سوالات تجزيه حرف (التحليل الصرفي)

1- چه نوع حرفي است (حرف جر، …) اِنَّ: حرف مشبهه بالفعل- عامل- مبني بر فتحه

2- عامل است يا غيرعامل في: حرف جر- عامل- مبني بر سكون

3- مبني بر چيست؟ ال: حرف تعريف- غيرعامل- مبني بر سكون

ثُمَّ: حرف عطف- غيرعامل- مبني بر فتحه

نكته : كليه حروف چه عامل، چه غيرعال مبني هستند.

تركيب (أعْرِبْ ، الاعرابْ)

مرفوع ( ُ ) منصوب ( َ ) مجرور ( ِ ) مجزوم ( ْ )