توضیحات:
مقاله بررسي حفاظت اماكن و تاسيسات ناجا در 26 صفحه ورد قابل ويرايش

مقدمه

مسئله حفاظت موضوع و پديده جديدي نيست و از روزگاران قديم از اركان حيات و بقاء هر موجود زنده اي بوده است بخصوص حيوانات ابتدايي ترين روش ها را براي حفاظت ازخود درمقابل خطرات بكار مي برند و بشر نيز از روزي كه خود را شناخت بطور مستقيم با اين تدبير سروكار داشته بطوري كه مظاهر حفاظت درزندگي شخصي افراد به چشم مي خورد بهمين دليل انسان به حكم عقل و غريزه (دوستي خويش) همواره سعي دارد كه اشياء ووسايل شخصي خود را با كمال دقت حفظ ونگهداري كند اهميت حفاظت از هر شيئي يا موضوعي، بستگي به ارزش آن شي دارد بدين جهت است كه ما هميشه اشياء و وسايل گران بهايي مانند جواهرات ، پول، شناسنامه، گواهينامه و اسناد و مدارك شخصي خود را در جاي مطمئن و يا صندوق هاي فلزي محكم نگهداري مي كنيم.

قدر مسلم محافظت و نگهداري مختص به اشياء و اموال نبوده و دامنه آن به مسايل معنوي و انساني نيز گسترش مي يابد بعنوان مثال هر انسان شرافتنمندي سعي دارد از جان و آبرو و حيثيت خود و خويشاوندان حفاظت كرده و دراين راه از هيچ كوششي دريغ نمي كند.

امروزه درعرصه زندگي اجتماعي مواجه با ظهور فن آوريهاي جديد حفاظتي درنگهداري از وسايل و امكانات هستيم. ساخت انواع استحكامات ساختماني، حصارهاي فلزي، انواع قفل هاي رمز دار و الكترونيكي دزدگيرهاي پيچيده و پيشرفته و دستگاههاي هشدار دهنده متصل به شبكه پليس و آتش نشاني براي حفاظت از حريم شخصي ووسايل منزل، اتومبيل، تاسيسات عظيم توليدي و تجاري و انواع رمزگذاري برروي دستگاه هاي رايانه و برنامه هاي مكتوب رايانه اي نشان از اهميت حفاظت و رشد تدابير و روشهاي حفاظتي دارند. با توجه به موارد فوق متوجه شديم كه همه ما درزندگي شخصي خود از وسايل باارزش حفاظت مي كنيم لذا درنيروي انتظامي نيز موضوعات باارزشي وجود دارد كه حفاظت و نگهداري آنهااز اهميت بشتري برخوردار است. تمامي تشكيلات و سازمانها حتي ارگانهاي غيرنظامي نيز داراي اسناد و مدارك و امكانات باارزش بود كه بصورت محرمانه نگهداري تا از انتشار آنها جلوگيري گردد.

نيروي انتظامي نيز داراي مسايل و موضوعات مهمي است كه مورد علاقه شديد دشمنان و بزهكاران است، چنانچه از آن موضوعات حفاظت به عمل نيايد قطعاً دشمنان و بزهكاران اطلاعات مورد نظر را به راحتي جمع آوري و قادر خواهند بود به حيثيت و اقتدار نيروي انتظامي و كاركنان و درسطحي بالاتر نظم و امنيت كشور لطمات جبران ناپذيري وارد آورند.

پس نتيجه مي گيريم نيروي انتظامي نيز جهت حفاظت از اسناد و مدارك اماكن و تاسيسات و كاركنان و … نياز به يك سيستم حفاظت اطلاعات قوي و منسجم و توانا جهت خنثي كردن و مقابله با تهديدات و آسيب هاي مختلف را دارد و حفاظت فيزيكي كه يكي از اقدامات تدافعي (غيرعامل) مي باشد بايستي با ايجاد يك سري اقدامات ممانعتي و مقررات تاميني مثلاً با ايجاد ديوار، سيستم خاردار و گماردن نگهبان و…. از دسترسي عوامل دشمن و عناصر غير مجاز به اماكن و تاسيسات و نقاط حساس و مهم قوياً جلوگيري كرد.


«تعاريف»

1) تعريف حفاظتي فيزيكي: كليه فعاليت هايي را كه درزمينه تهيه طرح ووضع مقررات و انجام اقدامات احتياطي صورت مي پذيرد تا اماكن تاسيسات كشور ناجا در برابر خطرات طبيعي مانند سيل، زلزله ، طوفان آتش سوزي و اقدمات آشكار و پنهان دشمنان مانند ايجاد جنگهاي هوائي، زميني، دريايي و چريكي وفعاليت هاي اطلاعاتي نظير جاسوسي، خرابكاري وسرقت حفظ نمايد را حفاظت فيزيكي مي نامند.

2) اقدامات پيشگيرانه : به آن دسته از فعاليت هاي اطلاق مي گردد كه به منظور جلوگيري از نفوذ دشمن، از اماكن و تاسيسات، اسناد و مدارك، پرسنل سلاح ومهمات – عمليات مخابرات و … حفاظت مي كند تا نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران حفظ و صيانت شود.

3) كشف : به معناي پيداكردن تهديدات بالفعل كه موجب آلودگي احتمالي برخي از كاركنان است كه درابعاد تهديدات امنيتي و غير امنيتي صورت مي پذيرد.

4) مسئوليت حفاظتي: مسئوليت حفاظتي در هر يگان بعهده فرمانده رئيس يا مدير مربوطه بوده و تفويض قسمتي از وظايف از طرف وي به هر مسئول ديگر موجب سلب مسئوليت به هنگام وجود يا كشف نارسائي هاي حفاظتي نخواهد بود.

5) تهديدات: هر خطري كه از بيرون متوجه اماكن و تاسيسات ناجا و كاركنان و كشور باشد را تهديد گويند.

6) آسيب ها : آندسته از خطراتي هستند كه ازدورن كاركنان و اماكن و تاسيسات رامورد هدف قرار مي دهند و آسيبها بستر تهديدات را فراهم ميكنند.


بخشي از وظايف قانوني و فرماندهان ناجا-حفاظت و اطلاعات دررابطه با حفاظت اماكن، تاسيسات

الف: وظايف ناجا

1- بند 25 ماده 4 قانون ناجا از تلاش مداوم، مستمر درجهت حفظ و صيانت سازمان درزمينه هاي امنيتي

2- بند 21ماده 4 قانون ناجا «تأمين و حفاظت تاسيسات، سربازخانه ها و قرارگاههاي مربوطه»

2- ماده 54 آيين نامه انظباطي : «فرماندهان، روسا و مديران، مسئول اصلي حفظ و اعتلاء رزمي و بالا بردن سطح انظباط و نگهداري وسايل، جنگ افزار، ساز وبرگ بهداشت سازمان خود مي باشند.

3- ماده 62 آيين نامه انظباطي : «كه نظر به اينكه اقدامات تاميني و حفاظتي درهر رده از وظايف اصلي فرماندهان بوده و بايستي درسربازخانه اماكن نظامي و انتظامي همچنين بهنگام راهپيمايي آموزشي و تاكتيكي، آموزش تيراندازي كارهاي فني و انجام خدمات داخلي و نگهباني اقدامات تاميني لازم را بعمل آورده و ضمن تهيه ابلاغ روش جاري و دستورات مقتضي به كاركنان جمعي اجراي صحيح اقدامات مزبور را از آنان بخواهند

4- ماده 62 آيين نامه انظباطي : «فرماندهان و روسا و مديران بايستي بطور دايم درجريان وضع جاري يگان، سازمان و قسمت مربوط بوده و از آمار كاركنان، جنگ افزار، مهمات، وسايل ترابري و ساير اموال دولتي يگان خود اطلاع داشته باشند.

ب: وظايف ساحفا ناجا:

ماموريت كلي ساحفا ناجا در اساسنامه اين سازمان كه مصوب فرماندهي معظم كل قوا است بشرح زير آمده است:

«پيشگيري، كشف، شناسايي و خنثي كردن فعاليت هاي براندازي، جاسوسي، خرابكاري، موارد ايجاد نارضايتي، نفوذ جريانات سياسي ، ايجاد اختلال در انجام ماموريت بمنظور حفظ و صيانت نيروي انتظامي ازطريق حفاظت پرسنل، اسناد و مدارك، اماكن و تاسيسات، وسايل و تجهيزات و امنيت ارتباطات با رعايت اصل 156 قانون اساسي»


«آسيب ها و تهديدات اماكن و تاسيسات»

بديهي است كه براي تشريح هر مسئله و موضوعي، ابتدا بايد نكته اي رابعنوان شروع بحث انتخاب و آنگاه به تبيين و سپس جمع بندي آن اقدام نمود. بطور معمول به هنگام برآورد وضعيت امنيتي يك نهاد اعم از خانواده، شهر، استان ،كشور و اجتماع ابتدا بايستي نسبت به شناسايي سوژه هاي توليد ناامني اقدام و درادامه به منظور رفع اين ناامني ها فاكتور ها و عوامل شناخته شده اي را اولويت بندي و براي آن راهكار مناسب پيدا نمود. بهمين جهت چون مقوله حفاظت فيزيكي از يك سو با انواع خطرها و تهديدات مواجه است، لازم است كه قبل ازشروع مباحث اصلي به انواع خطراتي كه متوجه اماكن و تاسيسات است اشاره و رئوس اصلي تهديدات نيز معرفي شود، پس تعريف و جدول انواع خطرها و تهديدات به شرح ذيل مي باشد:

«انواع خطرات و تهديدات درحفاظت از اماكن و تاسيسات و راههاي پيشگيري ياخنثي كردن انها تهيه و تدوين آيين نامه ها و تورات حفاظتي درزمينه هاي مختلف مانند ورود و خروج، نگهباني، چگونگي استفاده از وسايل روش جاري براي پيشگيري از حوادث و … گام موثري درشناسايي و كنترل صحيح ترددها و تميز افراد مجاز از افراد غير مجاز هنگام ورود و خروج و همچنين افزايش كارآيي و سلامت تجهيزات است.

اماكن و تاسيسات به جهت نوع فعاليت و موقعيت جغرافيايي و اهميت استراتژيكي كه دارند ممكن با دو گونه خطر مواجه شوند.

الف –خطرات طبيعي:

شامل كليه اتفاقات و رويدادها و حوادثي است كه ازفعل و انفعالات طبيعت ناشي مي شوند. و بعبارت ديگر به آن دسته خطراتي گفته مي شود كه طبيعت دربوجود آوردن آن دخيل و انسان ها هيچ نقشي دراين مورد ندارند مانند : زلزله ، سيل، آتش فشان و آتش سوزي ….

از آنجا كه بعضي از خطرات طبيعي تقريباً قابل پيش بيني و حتي پيشگيري هستند به همين جهت براي كاهش و جلوگيري از اثرات آن بايد قبلاً طرح هاي حفاظتي و روشهاي برخورد با حوادث غير منتظره بصورت مقررات و آيين نامه هاي جاري تهيه و امكانات و لوازم مورد نياز آماده گردد تا درصورت بروز حادثه از آنها استفاده شود و آنچه كه حائز اهميت است اينكه بايستي تمرينات و مانورهاي عملي در ارتباط هريك ازحوادث و خطرات طبيعي مورد نظر صورت پذيرد و آموزش نيروها نيز مهم است .

اغلب يگانهاي انتظامي داراي طرح و تجهيزات هستند ليكن بعلت عدم آموزش و تمرين د رمواقع لزوم قادر به استفاده بهينه از آنهانمي باشند و گاهاً مشاهده ميگردد كه متصدي انبار سلاح و مهمات يا نگهبان مهارت استفاده از كپسولهاي آتش نشاني را ندارند كه در اين زمينه فرماندهان موظف هستند با برنامه ريزي دقيق نسبت به آموزش كاركنان و تمرينات عملي ماهيانه، فصلي، ساليانه نيز اقدام نمايند.


ب: خطرات مصنوعي :

خطراتي كه ناشي از افعال انسان است، اين گونه تهديدات يا بصورت بروز جنگ و حملات نظامي است كه تاسيسات را مستقيماً مورد تعرض قرار مي دهد مانند حملات هوايي، دريايي و زميني و چريكي كه اكثراً هدف از آنها اشغال نظامي و تخريب مؤسسات است و يا بطريق فعاليت هاي پنهاني كه بيشتر به منظور جاسوسي و كسب اطلاعات توسط عوامل مخفي، مجرب و ورزيده دشمن انجام مي گيرد و اين روش (جاسوسي) حساسترين و مناسب ترين راه براي خرابكاري و ياسرقت است و بعبارتي ديگر خطرات مصنوعي نيز به 2 دسته تقسيم مي شوند. 1- خطرات مصنوعي آشكار-2-خطرات مصنوعي پنهان (فعاليت هاي اطلاعاتي دشمن، فعاليت هاي غير اطلاعاتي) بهرحال اماكن و تاسيسات ناجا به چه اهميت بالايي آنها در معرض تهديد خطرات آشكار و پنهان دشمن نيز مي باشد لذا به منظور حفاظت تاسيسات بايدسري محكم ازموانع مختلف حفاظتي دربرابر خطرات مذكور ايجاد نمود و همچنين بمانند خطرات طبيعي بايستي فرماندهان نسبت به توجيه و آموزش كاركنان توجه ويژه نموده و با بازديد، بازرسي و نظارت ازكارآيي و كارآمدي سيستم هاي موجود حفاظتي يگان مربوطه اطمينان حاصل نموده و درصورت وجود هرگونه عيب و نقص احتمالي نسبت به رفع آن اقدام نمايند.

«چگونگي حفاظت از اماكن و تاسيسات ناجا»

موانع حفاظتي هر نوع وسيله و عاملي كه حائل بين خطر و هدف (تاسيسات ) گردد و آنرا از تهديدات و حوادث سوء محافظت مي نمايد يا بعبارت ديگر كليه وسائل و امكانات و عواملي كه در سر راه ورود و نفوذ دشمن قرار داده مي شوند تا دسترسي آنها را به اماكن و تاسيسات محدود ساخته و كنترل نمايد بهترين روش حفاظت سيستم فيزيكي اماكن و تاسيسات و تلفيق و تناسب باهم است در هر يك از انواع مختلف حفاظت اماكن و تاسيسات اعم از ( حفاظت فيزيكي ، حفاظت الكتريكي ، حفاظت خاص ) طيف سيستم ها حول سه محور عمده به شرح زير مي باشد :

1- سيستم موانع 2- سيستم شناسايي 3- سيستم كنترل

1) سيستم موانع :

موانع فيزيكي ( حفاظت فيزيكي ) چهار نوع مي باشد:

1-1- موانع طبيعي :

موانع طبيعي آن دسته از موانع هستند كه در طبيعت موجودند و انسان در بوجود آمدن آنها نقشي ندارد مانند كوه ، دريا ، جنگل كه اينگونه موانع را ، بهره گيري از ساير موانع مي توان استفاده و سپس قابل اعتماد دانست.


موانع انساني :

موانع انساني شامل نگهبان ها ، پاسداران ، افسران جانشين و نگهبان و عناصر گشتي ، عوامل انتظامات و … مي شود و يك نگهبان قادر به انجام و ظايف زير مي باشد:

الف – كشف خطر ب- اعلام خطر ج – دستگيري د- شناسايي

مهترين مشخصه مانع انساني قدرت تشخيص و شناسايي وي مي باشد اما داراي نقاط ضعف ديگري مي باشد كه از آن جمله ضعيف بودن شناسايي ، بينايي ، بويايي و پائين بودن سطح مقاومت وي در مقابل گرما و سرما و اثرگذاري ناراحت هاي رواني و جسماني بر نحوه انجام وظيفه مي باشد.

1-2- موانع حيواني :

موانع حيواني معمولا شامل سگهاي نگهبان ( آموزش ديده ) مي شود.

1-3- موانع مصنوعي :

كليه وسائل و تجهيزاتي كه بدست انسان ساخته مي شود و در ايجاد سيستم حفاظتي موثرند راه موانع مصنوعي نامند اين موانع عمده ترين موانعي هستند كه امروزه استفاده از آنها رايج است مانند حصارها ، ساختمانها ، خاك ريزها ، و وسائلي فني و مكانيكي موانع مصنوعي به جهت نوع ماموريتي كه انجام مي دهند به 2 قسمت تقسيم مي شوند.


الف) موانع مصنوعي غير عامل :

اين رسته از موانع مصنوعي به لحاظ ماموريت دفاعي كه فقط در برابر نفوذ و ورود غيرمجاز دارند غير عامل ناميد ، مي شوند كه عبارتند :

1) حصار: (حصار باديد- حصار بدون ديد) متداولترين موانع مصنوعي مانع حصار است زيرا هم محدوده را مشخص مي‌كند و هم مانع نفوذ مي گردد.

2) سنگر: ايجاد حفره و كانال در زمين و احداث جان پناه از مصالح مقاومي چون آجربتون و مانند اينها را سنگر گويند كه انواع آن مصنوعي و طبيعي است .

3) ديواره مضاعف: بمنظور افزايش تأمين حصارها و ايجاد تأخير درحركت سريع مهاجمين احداث مي شود.

4) برج مراقبت: محلي كه نگهبان درآن محوطه خارج را ديده باني مي‌كند.

ب) موانع مصنوعي عامل :

موانعي هستند كه بطور خودكار يا نيمه خودكار عمل كرده و علاوه بر ايجاد موانع و علاوه بر ايجاد موانع عبور مأموريت كشف و اعلام خطر و حتي بعضي از آنها دستگيري عامل خطر را به عهده دارند اين موانع عبارتند از: انسان –حيوان وسائل مكانيكي –الكتريكي –الكترونيكي سيستمهاي ارتباطي و روشنائي و اعلام خطر

سيستم نگهبان : بردونوع است 1- نگهبان ثابت 2–نگهبان متحرك (گشتي)

استفاده از حيوان: سگ براحتي قادر است 3 مرحله از 4 مرحله ماموريت نگهباني انسان را سريعتر از او انجام دهد .